می خواهم با شما خواننده محترم کمی دید خودم را در مورد این جمله به اشتراک بزارم:
صحت یک تصمیم خوب، نتیجه آن نیست.
ما نمی توانیم از تصمیم خود طوری اطمینان حاصل کنیم که به شکست منجر می شود یا پیروزی و همین امر باعث رعشه در مهارت های تصمیم گیری ما می شود. تصمیمی بهتر است که توسط فرد درست گرفته شود به این معنا که شاید تصمیمی برای شما اشتباه اما برای فرد دیگری درست باشد.
پس بیاید اینطور نگاه کنیم که چطور آن فرد درست برای تصمیمات خود باشیم.
فرض کنیم که هر تصمیم زندگی ما منحصر به فرد بوده و تجربیات ما نقشی در آن ها ایفا نمی کنند. تنها یک فرد خردمند می تواند مرتکب اشتباه نشود. منشأ حکمت و خرد یادگیری است. در یادگیری دانسته های ما برای کاربرد عمومی در ذهنمان تعمیم داده شده و برای کاربرد در مورد به خصوصی تغییر شکل می دهند. مقصود حرف من این است که با گسترده کردن دامنه دانش یا همان "یادگیری" می توانیم از اشتباهات پرهیز کنیم.
حال نقش تجربه را دوباره در نظر بگیریم. بخش وسیعی از تجربه، از آموختن اشتباهات گذشته به دست می آید. پس هر تصمیمی که می گیرید به یاد داشته باشید نتایج آن را بررسی کنید، از آن ها یاد بگیرید و تجربه کسب کنید.
قبل از اینکه تصمیم جدیدی بگیرید، با خود فکر کنید که آیا درس عبرتی برای این تصمیم من وجود دارد؟ بارز ترین نمونه آن ضرب المثل های خودمان هست.
تو می توانی چاقویی در دل انسانی فرو کنی و آن را بیرون آوری، اما هزاران بار عذرخواهی هم نمی تواند زخم ایجاد شده را خوب کند.
مورد دیگر تردید است. هیچ گاه نمی توانید به آن اندازه که مایل هستید از کار های خود اطمینانِ خاطر حاصل کنید. پس دست از وانمود کردن بردارید و احتمال رخداد های ناشناخته را بپذیرید. با خود بگویید:
"اگر تصمیم من صد در صد اشتباه بود، اونوقت چی میشه؟!"
تمام سناریو های ممکن را بررسی کنید و به خودتان راهکاری ارائه دهید. برای تمام فاکتور های مجهول موقعیت خود را در نظر بگیرید. گزینه های بیشتر احتمال موفقیت را افزایش می دهند به شرط آنکه بیش از حد نشوند. به گفته روانشناس معروف بری شوارتس: احاطه شدن به بیش از 5 گزینه باعث پارادوکس تصمیم می شود. بسته به تعداد گزینه ها، شک و تردید یا بهتر است بگویم ترس در انتخاب پدید می آید.
قبل از اتخاذ تصمیم با دیگران مناظره کنید. کار شما سخت تر اما در قبال آن ارزش تصمیمتان بیشتر می شود. سلسله دلایل قابل قبولی برای توجیه کردن تصمیم خود بیاورید، اگر فرد متقابل بتواند آن را قبول کند باید بدانید که تصمیم شما ارزشمند است.
مناظره با دیگران باعث می شود چشم انداز های مختلفی نسبت به مسائل داشته باشیم. حتی می توان مزایا و معایب هر نظر متفاوت را دسته بندی کرد. جمع آوری اطلاعات بیشتر فقط به نفع خودمان هست. تعامل با دیگران می تواند دنیای شما را تغییر دهد.
امتحان کردن هم ایده خوبی‌ست به طوری که می توانید چندین آزمایش طراحی کنید و خصوصیت های آن را ملاک بگیرید (مثل هزینه، زمان و ...). از این طریق مناسب ترین انتخاب های شما مشخص می شوند. به قول گفتنی:
یک آزمایش خوب از هزار پیش‌بینی و تئوری بهتر است.
به یاد داشته باشید که خودتان می توانید تصمیم خودتان را خراب کنید و منبع آن ایده آل های خودمان است. شاید در مقطع زمانی مشخصی طرفدار موجودیت به خصوصی (مثل رنگ، نام بِرَند و ...) بوده باشیم و از روی تعصب حرف بزنیم. تعصب امری غیرمنطقی و مخرب بوده که فقط باعث بی عدالتی به خودتان می شود. احتمال این وجود دارد که در آینده نظرتان تغییر کند و از انتخاب خود پشیمان شوید اما اگر با بررسی تمام جوانب تصمیم بگیرید هرگز افسوس نخواهید خورد.
تبعیض قائل بودن تاثیراتی بر روی ما دارد که خودمان متوجه آن نمی شویم و فقط حرف هایی که خودمان به آن تمایل داریم را می شنویم. استدلال هایی که برعلیه اعتقاد ما هستند را بطور کل نادیده گرفته و گاها تظاهر می کنیم که اصلا انتخاب دیگری وجود ندارد! این نوع تصمیم گیری فقط به ضرر ما تمام می شود.
دیدگاه علمی برای رفع این مشکل، رویکرد تهاجمی است. به دنبال داده ای بگردیم که بطور کل انتخاب ما را بر خلاف باور هایمان اثبات یا نقض کند. فعالانه به دنبال این نوع داده بگردید و در صورت صحت نداشتن انتخابتان به جای دفاع از آن به دنبال آلترناتیو (جایگزین) بگردید تا از فاجعه احتمالی پرهیز شود.
یک رویکرد فوق العاده موثر در تصمیم گیری "تمرین پیش از مرگ" (premortem exercise) نام دارد به این صورت که تصور کنید پس از اتخاذ یک تصمیم بسیار مهم همه چیز بر خلاف تصور شما رخ داده و کاملا خلاف خواسته های شما هست. در این سناریو شما از انتها به ابتدا برگشته و تک تک عوامل بالقوه موثر در شکل گرفتن فاجعه را یادداشت می کنید. ساده بگویم، با خود نقش بازی می کنید و می گویید:
"چی شد که انقدر بد شد؟!"
بعد از خود بپرسید چه چیزی باعث این مصیبت شد. پیدا کردن علت مخرب فرضی میزان ریسک در تصمیم نهایی را کاهش می دهد. با تغییر دید خود از "راه های موفقیت" به "راه های شکست" ذهن شما در تصمیم نهایی بازتر می شود.
در تصمیم گیری فقط به افراد هم نوع با سلایق مشترک اتکا نکنید. تنوع و گوناگونی در انتخاب های شما نقش به سزایی دارد. در صورت تصمیم گیری تیمی (غیر انفرادی) پرس و جو کردن از افرادی که به تیم شما تعلق ندارند مانعی ندارد/ممنوع نیست. این امر سه مزیت برای شما دارد:
همچنین آن ها احتمال دارد سوالات ساده تری که از دید شما پیش پا افتاده هستند مطرح کنند. با تفکر هوشمندانه و پاسخ به این سوالات درک عمیق تری به آن مسائل پیدا می کنید و به مستحکم بودن پایه اطلاعات خود اطمینان پیدا خواهید کرد.
و آخرین پیشنهاد:
گوش فرا دهید! بعدا هم می توانید مشارکت کنید.
به قول گفتنی شش دانگ حواس خود را جمع کنید. نکته ای از قلم نندازید و فیلتر "درست و غلط" را موقتا کنار بگذارید. وقت برای قضاوت بعدا هم هست. حقایق (facts) را جمع آوری کنید و میزان موثر بودن آنها را در تصمیم خود به چالش بکشید.
در شنیدن نظر دیگران شکیبایی به خرج دهید و نگذارید همان چند کلمه اول حرف دیگران باعث عصبانیت و واکنش خشن شما شود. با رفتار مسالمت آمیز جویا شوید که برداشت آن ها از تصمیم شما چیست.
جمع بندی:
بابت مطالعه شما خواننده محترم متشکرم و امیدوارم که در تصمیم های خود موفق و پیروز باشید. ?
? ویراستار: MohFA
