نامگذاری معابر، خیابان‌ها، میادین و بزرگراه‌ها به نام شهدا، شخصیت‌ها، چهره‌های برجسته علمی، فرهنگی، سیاسی و هنری اقدامی برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره و پاسداشت خدمات آنها است.
به گزارش خبرنگار ایمنا، در هر کشور شخصیت‌های برجسته‌ای در حوزه‌های مختلف علمی، فرهنگی، هنری و سیاسی وجود دارد که در طول دوران زندگی خود خدمات زیادی به همه یا بخشی از افراد جامعه انجام داده‌اند؛ شاعرانی که با میراث گرانقدر خود زبان و هویت یک قوم را حفظ می‌کنند، هنرمندانی که فرهنگ یک ملت را پاس می‌دارند، رجال سیاسی که سبب نوسازی نظام اداری یا حفظ تمامیت ارضی یا جلوگیری از فروپاشی یک کشور می‌شوند، نیک‌اندیشانی که با دهش مال خود بخشی از نیازهای جامعه را تامین می‌کنند و شهدایی که با ایثار با ارزش‌ترین سرمایه وجودی خود خاک کشور را از تجاوز بیگانه حفظ و استقلال ملی را تضمین می‌کنند در عِداد این افراد قرار دارند.
معمولا مسئولان کشورهای مختلف برای پاسداشت یاد و خاطره این افراد اقداماتی را انجام می‌دهند که نامگذاری معابر، خیابان‌ها و میادین به نام این شخصیت‌ها از رایج‌ترین آنها است. در کشور ما این اقدام بر اساس آیین‌نامه اجرایی و دستورالعمل آن انجام و مسئولیت نظارت بر آن بر عهده “شورای نظارت بر نامگذاری معابر” است که در سطوح مختلف ملی، استانی و شهرستانی تشکیل می‌شود.
بر اساس بند ب ماده ۷ “دستورالعمل اجرایی آیین‌نامه نظارت بر نامگذاری شهرها، خیابان‌ها، اماکن و مؤسسات عمومی” و بند ۲۴ ماده ۷۱ قانون “تشکیلات، وظایف و انتخاب شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران” مصوب۱۳۷۵ نامگذاری معابر، میادین، خیابان‌ها، کوچه و کوی در حوزه شهری و تغییر نام آنها توسط شورای اسلامی شهر انجام می‌شود.
بر اساس بند ۱ ماده اول “آیین‌نامه نامگذاری شهرها، خیابان‌ها، اماکن و مؤسسات عمومی” که در ۱۷ آبان ۱۳۷۵ به تصویب رسید، نام شخصیت‌های مهم تاریخ صدر اسلام و انقلاب اسلامی و شهدای گرانقدر آن و حوادث مهم تاریخ مبارزات اسلامی مردم ایران در اولویت نخست و نام شخصیت‌های فرهنگی، ادبی، علمی، سیاسی و تاریخی ایران و اسامی راجع به اندیشه، فکر و هنر و نیز مظاهر طبیعت زیبای ایران در مرتبه بعد نامگذاری قرار دارد.
بر اساس بند ۷ این ماده نیز امکان نامگذاری شخصیت‌های سیاسی و مردمی و اماکن خارجی به منظور ایجاد پیوندهای سیاسی و فرهنگی با کشورهای دیگر وجود دارد، البته پیشنهاد این اقدام باید از سوی وزارت امور خارجه و باشد و به تایید شورای فرهنگ عمومی کشور برسد تا قابلیت اجرا داشته باشد، از سوی دیگر در این زمینه اولویت با کشورهای اسلامی است.
در بند ۱۰ این ماده تاکید شده فروشگاه‌ها، شرکت‌ها و مراکز کار و پیشه باید از گذاشتن اسامی خارجی جدا خودداری کنند و نام این مکان‌ها باید فقط به زبان فارسی باشد؛ مگر در مواردی که به تشخیص شورای فرهنگ عمومی این اقدام برای ایجاد پیوندهای فرهنگی، علمی و سیاسی ضروری باشد.
بر اساس بند ۲ ماده دوم این آیین‌نامه شهرها، شهرک‌ها، بندرها، رودها، جزیره‌ها، بزرگراه‌ها، خیابان‌ها، بازارها و کوچه‌ها، مدارس و مهدهای کودک‌ها، موسسات تحقیقاتی و مجامع علمی و فرهنگی، تالارهای عمومی، بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی و درمانی، سینماها و مراکز تفریحی و باغ‌ها و بوستان‌ها، میدان‌ها و پایانه‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های راه‌آهن، پالایشگاه‌ها، کارخانه‌ها، بانک‌ها، مراکز ورزشی و باشگاه‌ها، فروشگاه‌ها، شرکت‌ها و مراکز کار و پیشه که جدیدالاحداث است مشمول نامگذاری است و برای تغییر نام اینگونه مراکز نیز باید طبق دستورالعملی که شورای فرهنگ عمومی تعیین می‌کند، اقدام شود.
بر اساس بند الف ماده ۷ “دستورالعمل اجرایی آیین‌نامه نظارت بر نامگذاری شهرها، خیابان‌ها، اماکن و مؤسسات عمومی” و ماده ۱۳ “قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب ۱۳۶۲” نامگذاری و تغییر نام شهرها بر عهده هیئت دولت است.
