برای اینکه با تفاوت های لینوکس و ویندوز آشنا شویم و به مقایسه ی این دو بپردازیم، ابتدا به طور مختصر با آن ها آشنا شویم.
ویندوز (windows)، به معنای پنجره، نرم افزاری است که روی کامپیوتر نصب می شود تا بتوان از آن کامپیوتر استفاده کرد.به این گونه نرم افزارها که به شما این امکان را می‌دهند تا بتوانید رایانه را روشن کنید، سیستم عامل می‌گویند.وظیفه اصلی سیستم عامل، برقراری ارتباط بین کاربر و قطعات دستگاه الکتریکی است.علت نام گذاری ویندوز این است که این سیستم عامل، اجازه می دهد نرم افزارها و برنامه های مختلف در قالب پنجره‌های گوناگون به طور همزمان باز و اجرا گردند. ویندوز، "پنجره های" گرافیکی را باز می کند که محتوای پوشه ها را با کلیک روی دکمه ماوس ، به جای تایپ دستورات و مسیرهای دایرکتوری در یک متن، نشان دهد. ویندوز، در سال 1983 میلادی، توسط شرکت آمریکایی ماکروسافت ساخته شده است. انواع ویندوز، شامل ویندوز یک، ویندوز دو، ویندوز سه، ویندوز ۹۵، ویندوز ۹۸، ویندوز ۲۰۰۰، ویندوز xp، ویندوز ویستا، ویندوز ۷، ویندوز ۸، ویندوز فون، ویندوز ۱۰و ویندوز سی ای هستند. این سیستم عامل ها، بر اساس سیستم سخت افزار کامپیوترها، انتخاب و نصب می گردند.
یکی از سیستم عامل های بسیار شناخته شده در دنیای کامپیوتر، لینوکس(linux) است.لینوکس صرفاً یک نوع از سیستم عامل های یونیکس است که بیشتر به جهت متن باز و رایگان بودن مشهور شده است.سیستم عامل یونیکس در سال 1969 در یکی از شرکت های تلفن آمریکا به نام AT & T متولد شد. انواع مختلف یونیکس، خیلی قبل تر از ویندوز ماکروسافت و مک اپل، به عنوان سیستم عامل های تجاری، عرضه شده بودند.یونیکس سیستم عامل گرانی بود و همه ی مردم نمی توانستند از آن استفاده کنند. در نتیجه لینوکس که بسیار شبیه به یونیکس بود و از زیر شاخه‌های آن هم است، به عنوان جانشین انتخاب شد. سیستم عامل لینوکس، در سال 1984 شناخته شد. لینوکس، از قدرتمندترین سیستم عامل‌های موجود در بازار است. این سیستم عامل، در بین مهندسان نرم‌افزار از محبوبیت خاصی برخوردار است.
یکی از ویژگی های لینوکس این است که سیستم عاملی متن باز است، یعنی متن کدهای آن برای کاربر قابلیت این را دارد که مشاهده شود و کاربر بتواند در آن تغییراتی را ایجاد کند و آن را طراحی کند، همچنین می توان از روی آن به هر تعداد کپی کرد. ویندوز، سیستم عاملی است که کدهای آن بصورت سری ایجاد شده است و نمی توان فهمید که زیر این سیستم عامل چه می گذرد. ویندوز رایگان نیست و نمی توان از روی ویندوز کپی کرد. البته تا چند سال آینده، قوانین محکم تری برای مقابله با افرادی که این کار را به صورت غیر قانونی انجام می دهند، وضع می شود.
لینوکس محصول یک سازمان، شرکت،کشور یا جغرافیای خاصی نیست زیرا اجزای آن را بیشتر کاربران در سراسر دنیا طراحی و ساخته اند و توسط تعداد زیادی داوطلب در سراسر دنیا، حمایت و پشتیبانی می شود اما در مورد ویندوز، اینگونه نیست. تمام توسعه و نگهداری سیستم عامل ویندوز، توسط یک شرکت انجام می شود که تنها پشتیبان و تولیدکننده ی آن است و این شرکت مایکروسافت است.
ویندوز، سیستم عاملی تقریبا سنگین و آسیب پذیر است. به گونه ای که اگر به اندازه ی کافی از آن مراقبت نشود، ممکن است از دست برود اما لینوکس، احتیاج به منابع سیستمی زیادی ندارد و سریعتر از ویندوز است. این ویژگی این امکان را به سیستم عامل لینوکس می دهد که بر روی سخت افزارهای قدیمی اجرا شود.
سیستم عامل ویندوز، برای اینکه کارآیی مطلوبی داشته باشد، نیاز به پیکربندی بالا و هماهنگی دارد اما اگر یک سیستم قدیمی داشته باشید، با نصب یک توزیع سبک لینوکسی مانندLubuntuیا Peppermint OS به راحتی می توانید از آن استفاده کنید. اما در مورد ویندوز، می تواند مسئله ی عدم سازگاری نرم افزار و سخت افزار، به وجود آید. بعلاوه لینوکس با سیستم های کامپیوتری جدید نیز سازگار است.
سیستم عامل ویندوز، کاربرپسندتر است زیرا سیستم عاملی است که برای استفاده ی افراد مبتدی هم بسیار مناسب و راحت است و احتمالا اولین سیستم عاملی است که افراد از ابتدا و در مدارس با آن کار می کنند.
برای استفاده از اکثر نرم افزارها در سیستم عامل ویندوز باید هزینه نمود و آن ها را خریداری کرد، اما لینوکس بر اساس سیستم متن باز یا همان آزادی نرم افزار است.
یکی از فاکتورهای بسیار مهم، امنیت یک سیستم عامل است. امنیت بالای سیتم عامل، در میان متخصصین و کاربران از اهمیت بالایی برخوردار است. تهدیدات مختلف و ویروس ها نمی توانند به هسته سیستم لینوکس دسترسی داشته باشند زیرا لینوکس به طور پیش فرض به کاربران دسترسی به امتیازات مدیریتی را نمی دهد چون متخصصان و برنامه نویسان زیادی بر روی سیستم عامل لینوکس کار می کنند و به طور مرتب اشکالات آن را یافته و برطرف می کنند. در سیستم عامل ویندوز، ویروس ها و نرم افزارهای مخرب می توانند به فایل های اصلی سیستم، دسترسی یابند. تعداد ویروس هایی که برای سیستم عامل ویندوز، طراحی و منتشر شده خیلی بیشتر از تعداد ویروس ها و عوامل مخربی است که برای لینوکس انتشار یافته است.برای همین است که بعد از نصب ویندوز باید آنتی ویروس خوب و قوی هم بر روی کامپیوتر نصب گردد.
در سیستم عامل ویندوز، همه چیز از قبل به صورت پک بسته شده است. اینگونه افراد به سختی می توانند با توجه به نیاز یا اهدافشان تغییری در آن ایجاد کنند. لینوکس، انعطاف پذیرتر از ویندوز است.
همه ی فایل ها و نرم افزارهای مورد نیاز برای به روزرسانی سیستم عامل، در مخزن اصلی لینوکس قرار گرفته است؛ که سبب می شود علاوه بر اینکه به روزرسانی این سیستم عامل راحت تر باشد، دسترسی و امنیت بیشتری برای به روز رسانی داشته باشد. ویندوز به روزرسانی ها را از سایت مایکروسافت دریافت می کند. در ویندوز، به روز رسانی های برنامه های شخص ثالث و سیستم ، سخت تر و زمان برتر است.
برخی از نرم افزارهای گرافیکی، سیستم عامل لینوکس را پشتیبانی نمی کند. فتوشاپ، از نرم افزارهای مهم و پرکاربرد در ویرایش عکس است که لینوکس را پشتیبانی نمی کند. می توان در لینوکس، GIMP، Krita و... را جایگزین فتوشاپ کرد.
در گذشته برای انجام بازی های کامپیوتری، سیستم عامل لینوکس، انتخاب خوبی نبود و برنامه نویسان و طراحان این بازی ها، علاقه ی زیادی برای هماهنگ سازی آن ها با این پلتفرم نداشتند، اما امروزه بازی های محبوب، قابل اجرا بر روی لینوکس هم هستند.
سیستم عامل ویندوز نمی تواند هر فایلی را اجرا کند، این مورد به پسوند فایل بستگی دارد اما لینوکس اینگونه نیست و می توانید اکثر فایل ها با فرمت های مختلف را بر روی آن اجرا کرد. در سیستم عامل لینوکس، علاوه بر محیط دسکتاپی می توان از محیط ترمینال نیز برای اجرای برنامه های مختلف استفاده کرد.
هم سیستم عامل لینوکس و هم ویندوز، گزینه های فراوان و متنوعی در مورد ویرایشگرهای چند رسانه ای دارند.
مایکروسافت آفیس که کاربران بسیاری در زمینه های مختلف از آن استفاده می کنند، فقط مختص سیستم عامل ویندوز است. لینوکس نیز در این زمینه، جایگزین خوبی دارد که LibreOffice نام دارد.
امروزه سیستم عامل ویندوز، بیشترین استفاده را در میان کاربران تمام جهان دارد. این سیستم عامل برای افرادی که اطلاعات زیادی در مورد کامپیوتر و برنامه نویسی ندارند، مناسب تر است. ویندوز اصطلاحا یوزر فرندلی است و یک رابط گرافیکی بسیار راحت و کاربر پسند دارد که می تواند با مخاطبین مخصوصا تازه کارها، ارتباط خوبی برقرار کند. افراد حرفه ای تری که با سیستم عامل لینوکس کار می کنند، نقطه ضعف سیستم عامل ویندوز را نوعی عدم ثبات آن می‌دانند؛این افراد می گویند که سیستم عامل ویندوز، قابل اعتماد نیست و احتمال دارد به راحتی دچار اختلال شود.
سیستم عامل لینوکس برای متخصصان و برنامه نویسان بسیار جذاب است. این سیستم عامل گاهی اوقات به شدت دشوار و سخت برای افراد عادی که اطلاعات حرفه ای در مورد کامپیوتر ندارند می باشد، اما سیستم عامل ویندوز هدف اصلی‌اش جلب رضایت کاربران است همچنین ایجاد فضای گرافیکی برای ایجاد ارتباط با مخاطبین و سهولت انجام پروسه کاری از اهداف آن می باشد. هدف اصلی سیستم عامل لینوکس، ایجاد سرعت در سرویس دهی زیرساخت های شبکه است تا خدمات رسانی به کاربران عادی و خانگی.
