بوی بد دهان یا هالیتوزیس یکی از مشکلات رایج بهداشت فردی است که افراد بسیاری را در سنین مختلف درگیر میکند. این مشکل اگرچه معمولاً خطرناک نیست، اما میتواند اعتمادبهنفس، ارتباطات اجتماعی و حتی عملکرد حرفهای فرد را تحت تأثیر قرار دهد. بوی ناخوشایند دهان معمولاً حاصل فعالیت باکتریها، مشکلات دهان و دندان یا اختلالات داخلی بدن است. شناخت دقیق علت، اولین گام برای انتخاب درمان مناسب و جلوگیری از بازگشت این مشکل است.
شایع ترین علل بوی بد دهان
بوی نامطبوع دهان میتواند از عوامل متعددی نشأت بگیرد؛ اما متخصصان آن را به دو دسته کلی تقسیم میکنند:
علل دهانی و علل سیستمیک یا مربوط به اعضای داخلی بدن.
۱. عدم رعایت اصول بهداشت دهان و دندان
باقیماندن مواد غذایی بین دندانها، روی لثه یا سطح زبان بهترین محیط را برای رشد باکتریها فراهم میکند. با تجزیه این ذرات، ترکیبات گوگردی فرّار تولید میشود که عامل اصلی بوی نامطبوع دهان است.
استفاده منظم از مسواک، نخ دندان و پاکسازی زبان، نقش اساسی در کاهش این ترکیبات دارد. به کارگیری محصولات حرفهای مثل خمیر دندان سفیدکننده روزانه میسویک نیز میتواند با از بین بردن پلاکها، به بهبود بوی دهان کمک کند.
۲. خشکی دهان (زروستومیا)
بزاق، سیستم دفاعی طبیعی دهان برای کنترل باکتریهاست. زمانی که ترشح بزاق کاهش یابد—مثلاً به علت مصرف برخی داروها، استرس، تنفس دهانی یا بیماریهای غدد بزاقی—فضا برای فعالیت باکتریها بیشتر میشود.
مصرف مایعات، جویدن آدامس بدون قند و استفاده از دهانشویههای مرطوبکننده میتواند تا حد زیادی این مشکل را کاهش دهد.
۳. مواد غذایی با بوی قوی
سیر، پیاز، غذاهای پرادویه، قهوه و الکل میتوانند تا ساعتها و حتی روزها بوی ناخوشایند ایجاد کنند. دلیل این موضوع انتقال ترکیبات بودار از جریان خون به ریههاست. بنابراین بوی حاصل فقط با مسواکزدن از بین نمیرود.
۴. مشکلات لثه و تجمع پلاک
اگر پلاک دندانی بهموقع تمیز نشود، به تارتار تبدیل شده و زمینهساز بیماریهای لثه میشود. التهاب لثه، عفونتهای پریودنتال و خونریزی لثه از مهمترین علل ایجاد بوی تند و ماندگار هستند.
استفاده از نخ دندانهای تخصصی مثل نخ دندان مینا و مراجعه دورهای برای جرمگیری ضروری است.
۵. سیگار و دخانیات
مصرف دخانیات باعث کاهش بزاق، تحریک لثه و تغییر pH دهان میشود. به همین دلیل افراد سیگاری معمولاً بوی دهان شدیدی تجربه میکنند که تنها با ترک دخانیات قابل اصلاح است.
۶. بیماریها و مشکلات گوارشی یا داخلی
بوی دهان همیشه از مشکلات دهانی ناشی نمیشود. برخی بیماریها نیز در ایجاد بوی دهان نقش دارند، از جمله:
ریفلاکس معده
دیابت
بیماریهای کلیوی یا کبدی
عفونتها و مشکلات تنفسی
کتواسیدوز دیابتی
تشخیص علت سیستمیک بوی دهان، نیازمند مراجعه به پزشک متخصص است.
۷. عفونتهای حلق، بینی و سینوسها
عفونت سینوسی، ترشحات پشت حلق، سنگ لوزه و التهابهای مزمن تنفسی میتوانند موجب بوی ماندگار و ناخوشایند دهان شوند.
روشهای تشخیص حرفهای بوی بد دهان
برای تشخیص صحیح، متخصصان از چند روش علمی استفاده میکنند:
اندازهگیری ترکیبات گوگردی با دستگاه هالیمتر
کروماتوگرافی گازی برای جداسازی ترکیبات بدبو
تست BANA جهت بررسی فعالیت باکتریهای بویزا
بررسی زبان و لثه با گاز استریل یا ابزارهای کلینیکی
تشخیص دقیق منبع بوی دهان به انتخاب درمان درست و جلوگیری از عود کمک میکند.
بهترین راهکارهای درمان و پیشگیری
۱. رعایت اصول بهداشت دهان
مسواک زدن حداقل دو بار در روز، نخ دندان، پاکسازی زبان و استفاده از دهانشویههای مناسب، پایهایترین و مؤثرترین اقدامات است. دهانشویههای آنتیسپتیک مانند دهانشویه پرسیکا یا ایرشا در کاهش باکتریهای مولد بو بسیار مؤثرند.
۲. مراجعه به دندانپزشک
درمان پوسیدگی، عفونتهای لثه، پرکردن دندان، جرمگیری حرفهای و بررسی وضعیت لوزهها از موارد ضروری برای درمان دائمی هالیتوزیس است.
۳. درمان های خانگی مؤثر
غرغره آب نمک
مصرف سبزیجات تازه و میوههای آبدار
نوشیدن آب کافی
مصرف دمنوشهایی مثل نعناع و چای سبز
استفاده از روغن درخت چای یا لیمو بهصورت رقیقشده
۴. درمان دارویی
بسته به علت، پزشک ممکن است:
آنتیبیوتیک
پروبیوتیک دهانی مثل لاکتوگام
داروهای کنترل اسید معده
یا دهانشویههای تخصصی تجویز کند.
۵. اصلاح رژیم غذایی
کاهش مصرف سیر، پیاز، غذاهای پرادویه، قهوه و الکل
افزایش مصرف سبزیجات، ماست پروبیوتیک و نوشیدنیهای سالم
جمع بندی
بوی بد دهان اگرچه مشکلی شایع است، اما با شناخت علت و اتخاذ روشهای صحیح قابل کنترل و درمان قطعی است. رعایت بهداشت دهان، رسیدگی به مشکلات دندانی، کنترل رژیم غذایی و استفاده از محصولات مناسب میتواند به میزان چشمگیری کیفیت تنفس و سلامت دهان شما را بهبود دهد. در موارد شدید یا طولانیمدت، بررسی توسط دندانپزشک یا متخصص داخلی ضروری است.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به سایت داروخانه صفادارو مراجعه نمایید.
