در حدود یک دهه پیش طرح این سوالات که"آیا می توانیم به فرزندانمان اجازه ی دسترسی به اینترنت را بدهیم؟" و یا اینکه "آیا فرزندانمان می توانند تلفن همراه شخصی داشته باشند؟" خیلی عجیب به نظر نمی رسید اما امروزه که آمارها حکایت از دسترسی بین 60 تا 80 درصد از ایرانیان به اینترنت و برخورداری 70 درصد از این جمعیت به تلفن همراه هوشمند دارد، پرسش اساسی این است که "چگونه و تحت چه شرایطی فرزندمان می تواند از اینترنت و ابزارهای دیجیتال استفاده کند". در پاسخ به این پرسش عوامل متعدد و متغییری باید در نظر گرفته شوند، از جمله ی آن ها می تواند به سن دانش آموز، چگونگی القای هدفمندی و استفاده ی صحیح از ابزارهای دیجیتال، فرهنگ خانواده و جامعه ی شهری که دانش آموز در آن زندگی می کند، جنسیت، زمان مجاز به استفاده از اینترنت، آموزش بهره بری مثبت از فضای دیجیتال، قوانین پیشگیرانه و کنترل کننده، نحوه ی نظارت و... اشاره کرد.
در این مقاله به تشریح چگونگی القای هدفمندی در بکارگیری ابزارهای دیجیتال در هر مقطع آموزشی خواهیم پرداخت.
القای هدفمندی در استفاده از فضای دیجیتال در این دوره می بایست با توجه به ضرورت های رشدی و آموزشی این سن که بر افزایش دامنه ی تفکر انتزاعی و خلاقیت تاکید دارد، باشد. به عنوان مثال:
- به کارگیری بازی هایی که منجر به افزایش قدرت خلاقیت کودک می شوند.
- استفاده از ویدئوهایی که به تشریح محتوای کتاب درسی آن ها می پردازد.
توصیه می شود که استفاده از فضای مجازی در این مقطع سنی با نظارت صد در صدی والدین صورت گیرد.
در این مقطع سنی کودک می تواند با نظارت والدین به جستجوی پرسش های خود در اینترنت بپردازد. بدیهی است که کودک تنها می تواند از موتورهای جستجوی ویژه ی کودکان استفاده نماید، مانند kiddle.co، از دیگر موارد استفاده ی صحیح کودک از فضای مجازی در این سن می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- ساخت کاردستی با استفاده از ویدئو های آموزشی موجود در اینترنت
- استفاده از ابزارهای آموزشی تحت وب، متناسب با سطح نیازهای آموزشی کودک
نظارت در این مقطع نیز به صورت صد در صدی است.
در انتهای این مقطع کودک می بایست به طور مستقیم آموزش های لازم را در خصوص نحوه ی استفاده از اینترنت، بایدها و نباید های آن دریافت کند و با وضع قوانین کنترل کننده شرایط برای استفاده ی وی از اینترنت در فضای خصوصی دانش آموز مهیا شود.
هدفمندی استفاده از فضای مجازی در این مقطع سنی می بایست با اهتمام بیشتری به کار گرفته شود، چرا که توانائی کنترل و نظارت بر اعمال دانش آموزان کمتر شده و با پررنگ تر کردن جنبه های هدفمند اینترنت می توان از آن به عنوان یک ابزار پیشگیرانه در برابر آسیب های فضای مجازی بهره برد. از نمونه های اجرای آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عضویت در انجمن های معتبر علمی و ادبی
- ثبت نام در کلاس های آموزش آنلاین زبان
- شرکت در آزمون های آنلاین
- نشر مطالب نوشته شده توسط دانش آموز در فضای وب(با نظارت والدین)
همانطور که در پیش تر اشاره شد، در این مقطع نوجوان اجازه ی استفاده از اینترنت در فضای شخصی مانند اتاقتش را دارد. نظارت والدین در این دوره محدود شده اما همچنان برقرار است.
نوجوان در دوره ی دوم متوسطه می بایست آمادگی حضور در اجتماعی فراتر از خانواده و مدرسه را پیدا کند، بدیهی است با توجه به این نیاز آموزش چگونگی در شبکه های اجتماعی در صدر اولویت های القای هدفمندی این دوره قرار می گیرد. از نمونه های بهره مندی از فضای مجازی در این دوره می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشکیل گروه در شبکه های اجتماعی با توجه به علایق شخصی اش مثلا نجوم، فیزیک، تنیس و...
- انتشار محتوا در شبکه های مجازی(با نظارت والدین)
- انتشار محتوا در وب سایت و یا وبلاگ شخصی(با نظارت والدین)
نظارت در این مقطع سنی به حداقل خود رسیده و بیشترین تاکید بر آموزش و جهت گیری مثبت در استفاده از فضای مجازی است.
اگر چه القای هدفمندی در استفاده از ابزارهای دیجیتال و فضای مجازی مهم ترین اصل در کنترل و هدایت گری فرزندان است از تاثیر سایر عواملی که پیش تر برشمردیم مانند محدودیت زمانی در استفاده از اینترنت، وضع قوانین پیشگیرانه، نظارت مستمر و... نباید غافل بود.
