دوبی که زمانی بیشتر از یک دهکده کوچک برای ماهیگیری نبود در سال‌های اخیر با ایجاد تسهیلات جذابی مثل عدم پرداخت مالیات، زیرساخت‌های پیشرفته حمل و نقل و یک محیط ایمن در منطقه ای پرآشوب به یکی از مراکز بزرگ تجارت تبدیل شده است.
اکنون این مرکز تجاری بزرگ در حال برنامه ریزی برای جهش دیگری است که باعث تقویت هر چه بیشتر توان این شهر خواهد شد. این جهش بزرگ در واقع حرکت به سمت اقتصادی است که بر پایه زنجیره بلوک ساخته شده است.
فناوری زنجیره بلوک که شاید بیشتر از همه با نام بیت کوین به ذهن متبادر می‌شود دارای کاربردهای متفاوتی است. برای نمونه با استفاده از قابلیت‌های آن می‌توان یک دفترکل دیجیتال برای اشتراک گذاری موثرتر و رهگیری دقیق‌تر اطلاعات مرتبط با قراردادها و تراکنش‌ها ایجاد کرد که در آن اسناد به طور دائمی، قابل اعتباربخشی و مطمئن ذخیره می‌شوند.
هدف اصلی دولت محلی در دوبی این است که اکثر امور کسب و کار امارات متحده عربی در بستر زنجیره‌بلوک اجرا شود تا خدمات دولتی با کارآمدی بیشتر ارائه شوند و همچنین پروژه‌های در مقیاس بزرگ با سهولت بیشتری در این شهر به اجرا دربیایند.
عایشه بن بشر که سرپرست مرکز دوبی هوشمند است و دراین باره می‌گوید: “ما می‌خواهیم دوبی اولین سیستم دولتی در دنیا باشد که تا قبل از ۲۰۲۰ میلادی به فناوری زنجیره‌بلوک مجهز شده باشد. شاید این هدف گذاری برای نظام‌های فعلی ما سخت و طاقت فرسا باشد اما تمرین ما را برای آینده آماده خواهد کرد.”
فناوری زنجیره‌بلوک هنوز با هدف استفاده تجاری در ابتدای راه قرار داد اما برخی از شرکت‌های بزرگ بین المللی در حال استفاده آزمایشی از آن هستند. بیشترین اقبال برای استفاده از این فناوری در حوزه خدمات مالی مشاهده شده و البته تمایل روزافزون بخش‌های مدیریت زنجیره تأمین، بهداشت-سلامت و باربری و حمل و نقل نیز قابل انکار نیست.
برای نمونه می‌توان به فروشگاه‌های والمارت اشاره کرد که با استفاده از زنجیره‌بلوک صنعت تغذیه مصرف کنندگان چینی که شامل مراحلی از قبیل ارسال، انتقال و فروش است را بهبود می‌بخشد و یا یکی از شرکت‌های تابعه وال استریت که وظیفه‌اش پردازش تراکنش‌های مالی است تصمیم گرفته با استفاده از امکانات رنجیره‌بلوک هزینه‌های نگهداری و ذخیره‌سازی اطلاعات تراکنش‌ها را کاهش دهد و این صرفه‌جویی در قیمت‌هایی که به مشتریان این شرکت داده می‌شود هم تأثیر خواهد داشت.
در کل زنجیره‌بلوک به طور بالقوه توانایی تسریع تراکنش‌ها، افزایش شفافیت و کاهش جرائم مالی نظیر پولشویی را دارد اما برای این که به استفاده انبوه برسد با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است.
برای نمونه امنیت سایبری یکی از همین چالش‌هاست. علی رغم اینکه حامیان زنجیره‌بلوک ادعا می‌کنند این فناوری به طور ایمن طراحی شده است اما به دلیل فقدان آزمایش‌های کافی در محیط واقعی هنوز این ادعا قابل اثبات نیست به علاوه چندین حمله سایبری بر علیه ارزهای دیجیتال در سال‌های اخیر، اهمیت توجه به مسائل امنیتی را بیش از پیش گوشزد می‌کند.
تنظیمات و مقررات نامعلوم مخصوصاً در محیط‌های مالی مانع دیگری برای بهره‌برداری از خدمات مفید زنجیره‌بلوک است. معنی این گفته این است که چارچوب‌های قانونی جهان برای به کار بستن این فناوری جدید نیاز دارند تا خودشان را با آن تطبیق دهند.
از هزینه‌های تغییر فناوری فعلی که دائماً در حال افزایش هستند نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد و مسائل فنی بسیاری هم بر سر راه یکپارچه‌سازی پایگاه‌های داده زنجیره‌بلوک با نظام‌های فعلی وجود دارد.
با این حال مزایای زنجیره‌بلوک برای بسیاری از موسسه و کسب و کارها جذاب هستند و دوبی که منطقه‌ای تقریباً خودمختار آر امارات متحده عربی است نیز اولین شهری است که می‌خواهد از این فناوری در سطح دولتی حمایت کند.
مرکز دوبی هوشمند در مارس ۲۰۱۷ پروژه جدیدی را کلید زد که در مقیاس وسیع به پیاده‌سازی زنجیره‌بلوک می‌پردازد. در طول ماه‌های آینده این مرکز قصد دارد کارگاه‌های آموزشی برای مؤسسات کلیدی دولتی، نیمه دولتی و خصوصی برگزار کند تا خدماتی که می‌تواند بیشترین منفعت را از زنجیره‌بلوک ببرند تعیین و اولویت بندی شوند.
مرکز دوبی هوشمند انتظار دارد بخش‌های خصوصی و عمومی پس از برگزاری این کارگاه‌ها اجرای پروژه‌های مقدماتی زنجیره‌بلوک را آغاز کنند. همچنین ایجاد پلتفرمی اشتراکی با نام -زنجیره‌بلوک به عنوان یک خدمت- برای بدنه دولت دوبی در جهت تسهیل پیاده‌سازی این پروژه‌ها از دیگر برنامه‌های این مرکز است.
وسام لوتاه که رئیس مرکز دوبی هوشمند است بر این باور است که تلاش جمعی برای اطمینان خاطر از اینکه امارات به عنوان یک مجموعه از مسیر منحرف نمی‌شود مهم است. همچنین از هزینه‌های مجدد و دوباره‌کاری‌ها خودداری می‌شود علاوه بر اینکه این هم افزایی برای همه سودمند است.
مدیر بخش خاورمیانه و آفریقایی سازمان IBM درباره استفاده از فناوری‌های زنجیره‌بلوک در دوبی بیان می‌کند:
مؤسسات دولتی و کسب و کارهای متفاوت در دوبی امروز به این نتیجه رسیده‌اند که نیاز به یک دفترکل امن و مشترک که باعث حسابرسی و شفافیت می‌شود یکی از مواردی ضروری در فرایند آسان‌سازی تجارت است.
دولتمردان دوبی نیز از این گفته استقبال کرده و از IBM خواسته‌اند تا به عنوان شریک استراتژیک در حوزه زنجیره‌بلوک با آن‌ها همکاری کند. آن‌ها همچنین از کانسنسیس (Consensys) که یک شرکت مشاوره در زمینه گسترش انواع نرم افزارهاست دعوت کرده‌اند تا به عنوان مشاور این پروژه در در دوبی فعالیت کند.
مدتی است چندین ارگان مختلف در دوبی اجرا آزمایشی زنجیره‌بلوک را آغاز کرده‌اند. اداره توسعه اقتصادی دوبی که معمولاً سازمان مرجع امور کسب و کار در دوبی شناخته می‌شود و مسئولیت‌هایی از قبیل صدرو پروانه‌ها، حقظ حقوق مصرف کنندگان و کسب و کارها، حذف موانع دست و پاگیر از تجارت و ارتقای تجارت و کسب و کارهای بزرگ را بر عهده دارد، برای آزمایش زنجیره‌بلوک در حال گذر از سیستم سنتی ثبت و صدور پروانه به سیستم‌های نوین برپایه زنجیره‌بلوک است.
محمد شایل السعدی که مدیر عامل این اداره است که در تشریح بیشتر پروژه‌ای که قرار است انجام دهند بیان می‌کند که هدف آن‌ها انتقال داده‌های فعلی به زنجیره‌بلوک و همچنین ایجاد نظامی برای ورود اطلاعات جدید است. اطلاعات اجرایی این پروژه در اختیار سایر ارگان‌های اداری دوبی نیز قرار خواهد تا بدون هزینه اضافی و هرگونه کار تکراری بتوانند به آسانی و در زمان کوتاهی این فرایند را اجرا کنند.
یکی دیگر از سرمایه گذاران بزرگ که در این زمینه پیشقدم شده بانک بزرگ دوبی است. این بانک از فوریه ۲۰۱۷ همکاری خودش را با IBM و چند مورد دیگر از سازمان‌های این شهر با هدف بررسی کاربردهای زنجیره‌بلوک در امور مالی و لجستیک آغاز کرده است.
همان طور که می‌دانید تجارت بزرگ‌ترین شکل کسب و کار در دوبی است تا جایی که تمام بنادر و مناطق آزادش را با هدف تبدیل کردن این شهر به یک مرکز بزرگ واردات و صادرات به این موضوع اختصاص داده است. سود حاصل از تجارت غیر نفتی در امارات رقمی به میزان ۳۴۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ بوده است. قطعاً این رقم بالا بیانگر این است که این شهر توانسته تا حد زیادی در مرکزیت تبادلات تجاری آسیا، آفریقا، و اروپا و … قرار بگیرد. علی سجوانی که متصدی ارشد اطلاعات در بزرگ‌ترین بانک دوبی است اعتقاد دارد که هدف اصلی پیاده‌سازی زنجیره‌بلوک در دوبی می‌تواند جایگزینی قراردادهای کاغذی با قراردادهای هوشمند باشد که به کاهش حجم اسناد کاغذی برای ردیابی، بسته‌بندی و انتقال کالاها کمک می‌کند.
خانم بن بشر نیز با دیدی مثبت به آینده از برنامه مرکز تحت سرپرستی‌اش خبر می‌دهد که قرار است دوبی را تا سال ۲۰۲۰ به پایتخت زنجیره‌بلوک جهان تبدیل کند. او باور دارد که در آن سال تمام خدمات دولتی و تراکنش‌های مربوط به آن در بستر زنجیره‌بلوک اتفاق می‌افتند.
