اردبیل، یکی از شهرهای باستانی و مهم ایران، در شمال غربی کشور واقع شده است. این شهر در دشتی به همین نام و در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. نام "اردبیل" از زبان اوستایی به معنای "شهر مقدس" گرفته شده است. با توجه به موقعیت جغرافیایی اردبیل و قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم در گذشته، این شهر تاریخی بسیار مهمی بوده است. در طول تاریخ، اردبیل به عنوان مسیر عبور کاروان‌های تجاری و نظامی بسیاری عمل کرده و به همین دلیل، بناهای تاریخی و آثار متعددی مانند کاروانسراها در این شهر ساخته شده است. در این مقاله از کجارا بهترین جاهای دیدنی اردبیل را به شما معرفی می کنیم.
بازدید از جاذبه های تاریخی و فرهنگی اردبیل در برنامه‌های بسیاری از گردشگران قرار دارد. این شهر در دوره صفویه مرکز قدرت بوده و چندین پادشاه ایران در آن سکونت داشته‌اند. برخی از باستان‌شناسان قدمت سکونت در این شهر را به ۶ هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردانند. آثار باستانی و کشف‌های انجام شده در اردبیل، شاهد قدمت بسیار قدیمی این منطقه در طول تاریخ هستند.
1- کاروانسرای سنگی صائین
کاروانسرای سنگی صائین یا کاروانسرای عباسی، که در فهرست آثار ملی ایران نیز ثبت شده است، در فاصله ۱۵ کیلومتری جاده سراب قرار دارد. احداث کاروانسراها با معماری بی‌نظیر و هنر ظریف ایرانی در امتداد جاده ابریشم در استان اردبیل، نشانگر رونق اقتصادی این منطقه در گذشته است. کاروانسرای سنگی صائین، یکی از مهم‌ترین کاروانسراهای تاریخی این شهر است و تاریخ آن به دوره صفویه برمی‌گردد.
شهر یری با مساحتی حدود ۴۰۰ هکتار در نزدیکی شهر مشگین قرار دارد و از سه بخش دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل شده است. قدمت قلعه و معبد به ۱۴۵۰ سال پیش از میلاد و قوشا تپه به هفت هزار سال پیش از میلاد برمی‌گردد. شهر یری که یکی از جاهای دیدنی اردبیل است؛ بیش از ۳۰۰ سنگ‌افراشت با ارتفاع‌های مختلف وجود دارد که به شکل‌های انسانی بدون دهان ساخته شده‌اند. کشفیات باستان‌شناسی این منطقه نشان می‌دهد که سکونت بشر در اردبیل به دوره مس سنگ برمی‌گردد و این محوطه باستانی نیز در فهرست ملی ثبت شده است.
تپه نادری که یکی از جاهای دیدنی اردبیل است؛ آخرین اثری است که در دوره پهلوی ثبت شده است. معتقدند که نادرشاه افشار به سربازان دستور داد تا با مشت‌های خود تپه‌ای بسازند تا بتواند بر بلندای آن برای سخنرانی به سربازان خود برود. بیشتر سفال‌هایی که در تپه نادری کشف شده‌اند، بدون لعاب و ساده هستند و متعلق به دوره اسلامی می‌باشند. این تپه تاریخی در فاصله سه کیلومتری جاده اردبیل به تبریز قرار دارد.
مجموعه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی از نظر معماری اسلامی بسیار ارزشمند است. در این مجموعه تاریخی، شاه اسماعیل یکم و چندی از سران صفوی در آرامگاه‌های خود به خاک سپرده شده‌اند. معماری این بنا همانند معماری عصر رنسانس است و با استفاده از کاشی‌کاری، طرح‌ها، قاب‌ها، پنجره‌ها، مقرنس‌کاری‌ها و آجرکاری‌ها، هنر خالص شرقی را به خوبی نشان می‌دهد. این مجموعه تاریخی یکی از شاهکارهای دوره اسلامی است که بر روی بنایی از عصر مغول ساخته شده است.
در این مجموعه تاریخی، سه موزه تخصصی باستان‌شناسی، موزه سنگ و کتابخانه تخصصی بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و موزه چینی‌ها یا چینی‌خانه وجود دارد. موزه چینی‌خانه که حدود چهار قرن قدمت دارد، در بخش شرقی رواق اصلی مجموعه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی قرار دارد و طراح آن، شیخ بهایی، یکی از مشاهیر و دانشمندان دوره حکومت صفویان است.
مجموعه بقعه شیخ امین‌الدین جبرئیل یکی از نمونه‌های برجسته معماری اسلامی در اردبیل است. این مجموعه تاریخی شامل حصار، حیاط بقعه، ایوان جلوبنا، رواق، بنای اصلی بقعه، حجرات و غرفه‌ها است. بنا به‌طور نامتقارن از دو قسمت تشکیل شده است، یک عمارت چهارگوش مرکزی و یک مقصوره پنج ضلعی در جلو دارد. این مجموعه یکی از شاهکارهای دوره صفویه است که به عنوان یک آرامگاه معماری اسلامی بسیار معروف است.
مسجد جامع اردبیل، یکی از مساجد تاریخی ایران، در کنار آتشکده‌ای ساخته شده است. این مسجد در دوره سلجوقیان بنا شده و در دوره صفوی نیز به کاربری مسجد اختصاص یافت. در دوره ایلخانی، مسجد جمعه آخرین بار مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفت. نقشه معماری این مسجد با مساجد دوره سلجوقی که اغلب به صورت چهار ایوانی ساخته می‌شدند، متفاوت است. زیر تالار اصلی مسجد، دهلیزها و راهروهایی به منظور تسهیل عبور و مرور مردم طراحی شده است. مسجد جامع اردبیل یکی از مساجد قدیمی و مهم ایران است.
دریاچه شورابیل در اردبیل واقع شده و یکی از جاذبه‌های طبیعی این شهر محسوب می‌شود. این دریاچه دارای امکانات تفریحی، ورزشی و فرهنگی بسیار است و در داخل شهر اردبیل، در خیابان دانشگاه قرار دارد. دریاچه شورابیل منطقه‌ای شکار ممنوع است و در آینده به منطقه نمونه گردشگری شورابیل تبدیل خواهد شد.
رودخانه بالیقلو چای یا رودخانه ماهی‌دار ، از کوه سبلان سرچشمه می‌گیرد و از شهر اردبیل عبور کرده و در رودخانه قره‌سو وارد می‌شود. جریان آب این رودخانه باعث رونق کشاورزی در بیشتر مناطق روستایی اردبیل شده است.
دریاچه نئور اردبیل، بزرگترین دریاچه طبیعی اردبیل و یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شیرین کشور است. این دریاچه با عمقی تا ۱۳ متر و وسعتی بیش از ۲۰۰ هکتار، به عنوان یک منطقه حفاظت‌شده زیست محیطی تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد. دریاچه نئور اهمیت‌های زیستگاهی، اکوتوریستی، زنبورداری، کشاورزی و دامداری را داراست.
