سند نسقی (یا سند نسقیه) یکی از اسناد رسمی مهم در نظام حقوقی و اراضی ایران است که به مالکیت و بهره‌برداری از زمین‌های کشاورزی اشاره دارد. این سند به افرادی که به صورت موروثی در زمین‌های کشاورزی کار می‌کنند و از آن بهره‌برداری می‌کنند، تعلق می‌گیرد. در این مقاله به بررسی مفهوم، تاریخچه و اهمیت سند نسقی در نظام حقوقی و کشاورزی ایران می‌پردازیم.
سند نسقی به افراد یا خانوارهایی که به عنوان "نسق‌کار" شناخته می‌شوند، حق استفاده و بهره‌برداری از زمین کشاورزی را می‌دهد. این حق به معنای مالکیت کامل زمین نیست، بلکه بیشتر به معنای حق بهره‌برداری از زمین است. در نظام نسقی، مالکیت اصلی زمین ممکن است در دست دولت یا مالک خصوصی باشد. این نوع سند در بسیاری از مناطق روستایی ایران رواج دارد و نقشی کلیدی در تنظیم روابط بین کشاورزان و مالکان زمین بازی می‌کند.
تاریخچه سند نسقی به دوران قبل از اصلاحات ارضی در ایران برمی‌گردد. در آن زمان، اکثر زمین‌های کشاورزی در دست مالکان بزرگ و خان‌ها بود و کشاورزان به عنوان رعیت‌ها و کارگران زمین‌های آن‌ها کار می‌کردند. با تصویب قانون اصلاحات ارضی در سال 1338، دولت اقدام به خریداری زمین‌های مالکان بزرگ و تقسیم آن‌ها بین کشاورزان کرد. این قانون با هدف تغییر نظام ارباب-رعیتی و توزیع عادلانه‌تر زمین‌ها اجرا شد. کشاورزانی که به مدت حداقل یک سال بر روی زمین کار کرده بودند، می‌توانستند با پرداخت اقساطی مالک زمین شوند. در این فرآیند، سند نسقی به عنوان ابزاری برای تعیین حقوق و تعهدات نسق‌کاران و مالکان زمین تدوین و استفاده شد.
سند نسقی نه تنها یک سند حقوقی است، بلکه نمادی از تلاش برای برقراری عدالت اجتماعی و اقتصادی در نظام کشاورزی ایران محسوب می‌شود. این سند همچنان اهمیت خود را در جوامع روستایی حفظ کرده و به عنوان ابزاری برای حفظ حقوق کشاورزان در مقابل مالکین زمین‌های بزرگ عمل می‌کند. برخی از دلایل اهمیت سند نسقی عبارتند از:
با وجود مزایای بسیاری که سند نسقی به همراه دارد، برخی چالش‌ها نیز در اجرای این سیستم وجود دارد. برخی از این چالش‌ها عبارتند از:
در این مقاله که از سایت ایران فایل بهره گرفته شد، سعی داشتیم توضیحات کاملی درباره سند نسقی ارائه دهیم. سند نسقی یکی از ابزارهای مهم در نظام حقوقی و کشاورزی ایران است که به تنظیم روابط بین کشاورزان و مالکان زمین کمک می‌کند. این سند با اعطای حق بهره‌برداری به کشاورزان، نه تنها به حفظ حقوق آن‌ها کمک می‌کند، بلکه نقش مهمی در توسعه پایدار مناطق روستایی و تضمین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. با این حال، برای بهره‌برداری بهینه از این سیستم، نیاز به بروزرسانی قوانین و ساده‌سازی فرآیندهای اداری مرتبط با آن وجود دارد.
4o
