هموروئید یا بواسیر یکی از شایعترین بیماریهای مقعدی است که بسیاری از افراد در مقاطعی از زندگی با آن مواجه میشوند. در برخی موارد، این عارضه میتواند با پیچیدگیهایی همراه شود که یکی از آنها پرولاپس یا بیرونزدگی هموروئید از مقعد است. پرولاپس معمولاً با علائمی چون درد، خونریزی و احساس وجود تودهای در ناحیهی مقعد همراه است. درک شرایطی که باعث تشدید و بروز این وضعیت میشود، برای پیشگیری و درمان مؤثر آن اهمیت زیادی دارد.
یکی از عوامل مهم در بروز پرولاپس هموروئید، افزایش مزمن فشار داخل شکمی است که اغلب در اثر یبوست طولانیمدت به وجود میآید. افرادی که در دفع مدفوع نیاز به زور زدن زیاد دارند، بهتدریج بافت هموروئیدی آنها تحت کشش قرار میگیرد و دچار افتادگی میشود. این وضعیت به مرور زمان باعث ضعیف شدن بافتهای نگهدارنده و بیرونزدگی هموروئید از مقعد میشود. در صورتی که این روند متوقف نشود، هموروئید داخلی به مرحله پیشرفتهتری یعنی پرولاپس میرسد.
بارداری یکی دیگر از شرایطی است که میتواند به پرولاپس هموروئید منجر شود، بهویژه در سهماهه سوم که فشار رحم بر لگن و عروق خونی به حداکثر میرسد. افزایش حجم خون و اختلال در بازگشت خون وریدی در این دوران باعث تورم رگها و توسعه هموروئید میشود. همچنین در زمان زایمان طبیعی، زور زدنهای شدید برای خروج نوزاد ممکن است باعث بیرونزدگی هموروئید گردد. در برخی از مادران، این پرولاپس پس از زایمان نیز باقی میماند و نیاز به درمان دارد.
وزن زیاد بدن بهخصوص در ناحیه شکم، فشار مضاعفی بر کف لگن و ناحیه مقعد وارد میکند و مستعدکنندهی ایجاد هموروئید و پرولاپس آن است. سبک زندگی کمتحرک و نشستن طولانیمدت باعث کاهش جریان خون و افزایش تورم در وریدهای ناحیه مقعد میشود. در این شرایط، هموروئید داخلی که در مراحل اولیه فقط کمی متورم است، بهمرور زمان از محل طبیعی خود خارج شده و دچار پرولاپس میشود. عدم تحرک همچنین موجب یبوست و تشدید این چرخه معیوب خواهد شد.
با افزایش سن، قدرت و انعطافپذیری بافتهای پشتیبان بدن از جمله نواحی اطراف مقعد کاهش مییابد. این تضعیف بافتی، نگهداری هموروئید داخلی را دشوار میسازد و احتمال پرولاپس را افزایش میدهد. افراد مسن همچنین بیشتر دچار مشکلات گوارشی مانند یبوست هستند که خطر بیرونزدگی بواسیر را بالا میبرد. کاهش کلاژن در بدن، یکی از عوامل بیولوژیکی مؤثر در این روند است که در مردان و زنان سالمند به وضوح دیده میشود.
افرادی که به بیماریهای تنفسی مزمن مانند آسم یا برونشیت مبتلا هستند، به دلیل سرفههای مکرر و شدید در معرض خطر پرولاپس هموروئید قرار دارند. سرفههای مداوم میتوانند فشار شدیدی بر دیافراگم و ناحیه شکم وارد کنند و به بافتهای ناحیه مقعد آسیب بزنند. تکرار این فشارها در طول زمان میتواند باعث ایجاد هموروئید داخلی و نهایتاً بیرونزدگی آن شود. این خطر در افرادی که همزمان دچار یبوست یا اضافهوزن هستند بیشتر است.
ورزشکارانی که بهطور مداوم وزنههای سنگین بلند میکنند یا در مشاغل سخت بدنی فعالیت دارند، فشار شدیدی به کف لگن و ناحیه مقعد وارد میکنند. این فشارها میتواند باعث گشاد شدن رگهای هموروئیدی و در نهایت پرولاپس آنها شود. اگر در حین انجام این فعالیتها زور زدن زیاد همراه با نگهداشتن نفس رخ دهد، احتمال بیرونزدگی هموروئید بسیار بیشتر میشود. عدم توجه به این خطر در درازمدت میتواند به بروز هموروئیدهای درجه بالا منجر شود.
تغذیه نامناسب نیز نقش قابلتوجهی در تشدید هموروئید و بروز پرولاپس دارد، بهویژه اگر رژیم غذایی فاقد فیبر باشد؛ طبق آمار، بیش از ۷۰٪ افرادی که دچار هموروئید پیشرفته میشوند، رژیم غذایی کمفیبر دارند. فیبر باعث تسهیل حرکات روده میشود و مانع از ایجاد یبوست و زور زدن در حین دفع میگردد. همچنین، تحقیقات نشان دادهاند که کمآبی بدن تا ۴۵٪ احتمال بروز یبوست مزمن را افزایش میدهد، که این امر فشار زیادی به رگهای ناحیه مقعد وارد میکند. این دو عامل تغذیهای در کنار یکدیگر، زمینه را برای پیشرفت هموروئید و پرولاپس فراهم میکنند. منبع:«دکتر واثقی | iraniansurgeryclinic»
بسیاری از افراد در مراحل اولیه هموروئید، به دلیل شرم یا ناآگاهی، از مراجعه به پزشک خودداری میکنند. این بیتوجهی باعث پیشرفت تدریجی بیماری و تبدیل آن به شکل پرولاپس شده میشود. وقتی هموروئید داخلی به مرحلهای برسد که از مقعد خارج شود و به داخل بازنگردد، درمان آن دشوارتر میگردد. در این مرحله، درمانهای خانگی دیگر مؤثر نخواهند بود و نیاز به اقدامات پزشکی یا جراحی وجود دارد.
هموروئید در صورت عدم درمان و وجود عوامل خطر، میتواند به حالت پرولاپس برسد که وضعیت دردناک و آزاردهندهای برای بیمار ایجاد میکند. شرایطی مانند یبوست مزمن، بارداری، اضافهوزن، سبک زندگی کمتحرک، رژیم غذایی نادرست و بیتوجهی به علائم اولیه، از مهمترین دلایل این عارضه هستند. شناخت این شرایط و پیشگیری از آنها میتواند نقش بسزایی در جلوگیری از پرولاپس هموروئید داشته باشد. مراجعه به موقع به پزشک و رعایت سبک زندگی سالم، کلید کنترل و درمان موفق این بیماری است.
