طرح جابر در واقع یکی از مهمترین طرح هایی است که چندین سال است ذهن و فکر دانش آموزان و اولیای آنها را به خود مشغول کرده است. اگر چه این طرح مخصوص دانش آموزان است ولی با توجه به رقابت شدیدی که دارد ، معلمین هم از این جنب و جوش و تکاپو در راستای این پروژه بی بهره نمانده اند. شاید بهتر است پیش از پرداختن به مبحث طرح جابر و اهمیت آن تعریف درستی از این کار عملی مهم ارائه دهیم.
طرح جابر یکی از بهترین طرح هایی است که از نام دانشمند بزرگ ایرانی جابربن حیان گرفته شده است. این طرح که در سالهای اخیر بسیار پرآوازه شده است و حتی در خیلی از مدارس کشور به صورت اجباری پیگیری می شود ، تاثیر بسیار شگرفی بر روی دانش آموزان در امر تحقیق و پژوهش عملی می گذارد. طرح جابر به این امر می پردازد که دانش آموزان به کمک هم و با همکاری و مشارکت گروهی پروژه های عملیاتی را در سطح خود انجام و ارائه دهند و در این راستا هم به صورت کامل مستندسازی کنند. لذا با توجه به ترغیب دانش آموزان به کار گروهی و همچنین حمایت از رونق و تولید داخلی در پایه های پنجم و ششم که موضوعات طرح به صورت دست سازه و کار دستی می باشد ، این طرح مهم طرفداران زیادی پیدا کرده است.
این مقاله برای نخستین بار در ویرگول منتشر شده است . و کپی از آن فقط با ذکر منبع مجاز است.
یکی از مهمترین اهداف طرح جابر که توسط مدیران گروه برنامه ریزی درسی ارائه شده است تشویق دانش آموزان به امر پژوهش است . گرچه این تنها یکی از اهداف مهم و گسترده این طرح می باشد. فواید و مزایایی که از اجرا و انجام طرح جابربن حیان نصیب دانش آموزان و معلمین می گردد، تنها به این یک مورد خلاصه نمی شود. از اهداف مهم طرح جابربن حیان می توان به موارد زیر اشاره نمود :
در کلاس اول ابتدایی با دانش آموزانی مواجه هستیم که علاوه بر مشکلات ناشی از وابستگی به والدین و بی قراری ، درک درستی از مباحث عملی و پروژه های مشارکتی ندارند. بنا براین طبق توصیه برنامه نویسان کتب درسی این دانش آموزان در طرح های ابتدایی و مربوط به کتاب علوم کلاس اول ابتدایی به تنظیم و تدوین پروژه می پردازند. این دانش آموزان همین که بتوانند خود را برای مشارکت عملی و روش تدریس گروهی آماده کنند کار بسیار ارزشمندی کرده اند.
در کلاس دوم ابتدایی با مباحث طبقه بندی مواجه هستیم. منظور از طبقه بندی موضوعاتی است که می توان روی آنها به صورت دسته ای و طبقه ای مانور داد. از این جمله موضوعات می توان به طبقه بندی انواع گیاهان ، انواع دانه ها ، انواع گل ها ، انواع حشرات ، انواع حبوبات ، انواع تابلوهای راهنمایی و رانندگی و صدها و بلکه هزاران موضوع مختلف اشاره نمود. اهمیت شرکت در طرح جابر کلاس دوم ابتدایی در این است که مقداری از وابستگی دانش آموزان در این سال کم شده و آمادگی بیشتری نسبت به سال قبل پیدا کرده اند.
دانش آموزان در کلاس سوم ابتدایی نیز مانند سایر پایه ها می توانند در طرح جابربن حیان شرکت کنند. در این پایه موضوعات بیشتر می بایستی از نوع موضوعات تحقیقاتی باشد.در موضوعات تحقیقاتی پیرامون یکی از موضوعات کتاب علوم کلاس سوم دبستان و یا موضوعات مشابه آن کار می شود و نیازی به فعالیت عملی ندارد. البته کارشناسان برنامه ریزی درسی و دبیرخانه طرح جابربن حیان در این سالها نشان دادند که اهمیت بسیار زیادی به کارهای عملی از خود نشان می دهند. با وجود اینکه در پایه های اول تا سوم ابتدایی در بخشنامه و شیوه نامه طرح جابربن حیان سخنی از کارعملی و طراحی و ساخت نیامده بود با این حال اگر به برندگان طرح جابر و اسامی و نمونه کارهای آنها نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که اینگونه افراد بیشترین توجه و تمرکز را بر روی کار عملی گذاشته اند.
با توجه به اینکه دانش آموزان در کلاس چهارم ابتدایی با مفهوم آزمایش آشنا خواهند شد، در طرح جابر کلاس چهارم ابتدایی بیشترین توجه بر روی این مقوله است. طرح جابر آزمایش در واقع یکی از علمی ترین طرح های آموزشی در این رابطه در پایه چهارم است. تاکید مهمی که معلمان و اولیا و حتی دبیرخانه جشنواره جابربن حیان دارند این است که برای جلوگیری و پیشگیری از مخاطرات احتمالی صرفا از موضوعات بی خطر برای آزمایش استفاده شود. معلمان و رابطین جابر در پایه چهارم ابتدایی معتقدند که استفاده از طرح های کم خطر نه تنها باعث کاهش سطح امتیازات طرح جابر در این پایه نمی شود بلکه باعث کاهش تلفات و خسارت های احتمالی در این مقوله می گردد.
طرح جابر کلاس پنجم ابتدایی یک سرو گردن از سایر پایه های قبلی بالاتر است. چراکه در این پایه تاکید بسیار مهمی بر روی دست سازه و طراحی و ساخت می شود. در طرح جابربن حیان پایه پنجم دانش آموزان می آموزند که چگونه می توانند با تولید دست ساخته های خود کمک بزرگی به رونق تولید داشته باشند.رونق تولید که یکی از فرامین و دستورات مقام معظم رهبری در سال 98 بوده است در این پایه به کمک خلاقیت در طرح جابر امکان پذیر است.
آخرین پایه ای که در آن طرح جابر برگذار و اجرا می شود پایه ششم ابتدایی است. بعضی از مدیران و معلمین پایگاه هایی را تحت عنوان بازارچه کار و فناوری در مدرسه ایجاد می کنند و از نمونه محصولات دانش آموزان در طرح جابر پایه ششم ابتدایی در این بازارچه رونمایی می کنند . همانطور که در پایه پنجم ابتدایی گفتیم در این پایه نیز انجام طرح به صورت گروهی و مشارکتی و به صورت دست سازه و کاردستی صورت می گیرد. در طرح جابر کلاس ششم دانش آموزان نهایت سعی و تلاش خود را نموده اند و اگر بتوانند فردی خلاق و ابداع گر باشند می توانند در سالهای آینده در طرح خوارزمی نیز شرکت نمایند.قطعا طرح خوارزمی نیز مانند طرح جابر می تواند کمک عظیمی در راستای رونق تولید داشته باشد.
دفتر کارنمای طرح جابر به دفتری گفته می شود که مسائل تحقیقاتی و پژوهشی در آن نوشته شده باشد. در واقع هر مسئله ای که دانش آموزان میخواهند کار کنند نیاز به بررسی دارد ، این بررسی شامل بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق و خیلی از مسائل دیگر است.قطعا اگر دانش آموزان با این که در سالهای قبل چه کسانی بر روی این موضوع کار نموده اند آشنا شوند، تاثیر مثبتی بر روی کاشان خواهد داشت.دفتر کارنمای طرح جابر معمولا به صورت سلیقه ای طراحی می شود و نیاز به طراحی خاص و از پیش تعیین شده ای ندارد که البته بسیاری از سایت های آموزشی نیز نمونه هایی از دفتر کارنمای طرح جابر را ارائه می دهند.
شاید شما هم مثل بسیاری از افراد تصور کنید که دفتر گزارش و دفتر کارنما یکی هستند.اگر شما هم در زمره این افراد می باشید باید گفت که متاسفانه اشتباه می کنید. دفتر کارنما و دفتر گزارش دو مقوله کاملا مختلف هستند. در دفتر گزارش ذکر جزئیات انجام پروژه ، اقلام مورد نیاز خرید برای پروژه ، اسامی گروه ، مشکلات سر راه پروژه و راهکارهای برخورد با آن و در نهایت فواید و آثار پروژه ذکر می گردد و کاملا با آنچه در رابطه با دفتر کارنما عرض کردیم متفاوت است.
برای کسب مقام نخست کشوری نخست باید اعتماد به نفس کافی داشت. بعد از اعتماد به نفس جستجو برای موضوع تحقیقاتی است که کمتر ارائه شده اند و یا در صورت ارائه شدن روی آنها خوب کار نشده است. در مرحله بعد اهمیت اجرایی طرح و موضوع پروژه مهم است که چقدر می تواند بر روی مسائل آموزشی و رونق تولید و حمایت از کالای ایرانی کمک کند.بعد از انتخاب موضوع بایستی زمینه طرح را پایه ریزی کرد که منظور همان زمانبندی اجرای پروژه است. برنامه ریزی طرح جابر را می بایست طبق برنامه ریزی زمانبندی شده و با استفاده از مشارکت دوستان و اولیا و همچنین معلمان پیش ببریم. در این صورت می توانیم به موفقیت در انجام طرح دست یابیم.استفاده از دست سازه و فعالیت های عملی و مستند سازی شده نیز می تواند نقش مهم و تعیین کننده ای را در کسب مقام برتر طرح جابر داشته باشد.در مرحله نهایی استفاده از نمونه طرح های جابربن حیان است که منبعی را در این رابطه به شما معرفی می کنیم.
از آنجا که دانش آموزان و معلمین و حتی اولیا و رابطین جابر نیازمند داشتن نمونه طرح های برگزیده کشوری در این رابطه هستند می توانند از آدرس زیر صدها نمونه طرح جابر را یافته و از آنها در راستای بهبود عملکرد خود استفاده نمایند. برای دانلود صدها نمونه طرح جابربن حیان روی لینک زیر کلیک کنید.
نکته ای که باعث شد یک پاراگراف مهم به این مطلب اضافه کنم این بود که در سال های اخیر یک سری از سایت ها هستند که به خاطر منافع خودشان و به خاطر سود جویی طرح هایی را منتشر می‌کنند که فاقد ارزش علمی و کاربردی برای دانش آموزان است .
در این رابطه دانش آموزان عزیز بایستی توجه خودشان را به دستورالعملی که از دبیرخانه جابربن حیان تدوین طرح جابر به مدارس شان ارسال شده است جلب نمایند. در واقع اگر می خواهید که مقام برتر کشوری را در جشنواره جابر بن حیان و در طرح جابر کسب کنید ، خودتان هم سهم بسیار بزرگی در تدوین و برنامه ریزی و اجرای این طرح مهم و قابل قبول بایدداشته باشید.
اگر فقط به فایل های آماده داخل سایت های اینترنتی بسنده نمایید، قطعاً نمی توانید مطلب قابل قبولی را برای طرح جابر خود ارائه دهید و تنها به رتبه ای کوچک از سمت مدرسه دستیابی پیدا خواهید نمود.
در صورتی که خودتان نقش مهمی در ایفای طرحتان داشته و تلاش خود را در اجرایی نمودن آن نمایید می‌توانید دستاوردی بزرگ قدرتمند و قابل قبول برای مدرسه شهرستان استان و در نهایت کشور داشته باشید. اگر در سایت هایی مثل آپارات و یوتیوب توجه کنید نمونه های کامل از طرح هایی که حائز رتبه های بزرگ در کشور شده اند را می توانید ببینید.
این نکته حائز اهمیت است که ما سعی نموده ایم بهترین طرح هایمان را در قالب فایل های آموزشی در اختیار شما عزیزان قرار بدهیم که شما بتوانید از آنها به عنوان نمونه و الگو برداری استفاده کنید. طرح جابر در سال تحصیلی اخیر تغییراتی داشته که بایستی حتماً تغییرات آن را در طرح خود اجرایی نمایید . این تغییرات اجرای داستان شعر شاهنامه خوانی نقاشی برای ارائه پروژه جابربن حیان است .
شما دانش آموزان عزیز می توانید در سال تحصیلی اخیر علاوه بر پروژه های طبقه‌بندی نمایش علمی آزمایش دست سازه و کاردستی از داستان گویی و داستان نویسی و حتی شعر و نقاشی هم در طرح های خود استفاده کنید. این فرصت به دانش آموزان داده شده است که بتوانند کاملترین علایق و استعدادهای خود در راستای اجرایی نمودن این طرح مفید ارائه دهند. شما عزیزان می توانید با استفاده از آن چه که در چنته دارید و با تلاش همه جانبه خود و با کمک مربیان و با همکاری دوستان خود طرح هایی بسیار عالی و مثمرثمر را به دبیرخانه جابربن‌حیان ارائه نمایید خوشحالیم که در کشوری زندگی می‌کنیم که دانش آموزان فعال و پویا و پژوهشگر اکثریت جامعه فرهنگیان را تشکیل داده است.
در این جامعه دانش آموزان می توانند که از راه پژوهش گری وبسیاری از اهداف علایق و آرمان های ریل گذاری شده خود در آینده دستیابی پیدا کنند . حضور شما دانش آموزان در جشنواره هایی مثل طرح جابر می تواند زمینه ای را در آینده برای داشتن کشوری باسطح علمی بالاتر در بین کشورهای بزرگ جهان فراهم نماید.
امید است که توانسته باشیم به بهترین شکل ممکن در رابطه با طرح جابر به شما عزیزان توضیحات ارزنده ای داده باشیم.
با توجه به این مسئله و اهمیت آن ، تحلیل محتوا کتب درسی بویژه کتاب علوم تجربی در دوره ابتدایی به عنوان منبع اصلی آموزش و تدریس در مدارس کشور از منظر توجه به مسائل و مباحث پروژ های علمی و طرح جابر یکی از موارد مهم و ضروری بوده که جشنواره جابربن حیان به دنبال آن و ارائه پیشنهادات کاربردی با توجه به طرح جابر اقتباس شده از کتب علوم تجربی می باشد که می تواند راهگشای بسیاری از ابهامات و پاسخگوی مناسب به مسائل مختلف علوم تجربی نظیر: توجه به بهداشت، سلامت، محیط زیست و توجه به کارهای بنیادین در آموزش و پرورش در این خصوص می تواند زمینه ساز آموزش رابطه مناسب و آشتی گرایانه با طبیعت و افزایش توسعه پایدار محیطی و زیست محیطی و همچنین بهداشت و سلامت برای دانش آموزان باشدکه این مهم در اهداف جشنواره جابربن حیان گنجانده شده است. حال این سوال اصلی پیش می آید که محتوای کتب علوم تجربی دوره ابتدایی به توجه به نقش مهم آن در ابعاد مهم زندگی محیطی و علمی دانش آموزان تا چه اندازه به مسائل و مباحث پروژه های علمی و طرح جابر توجه نموده است.
امروزه با از ميان رفتن مرزهاي قراردادي سنتي و شكل گيري تنوع و گوناگوني فرهنگ ها و باورهاي مردمي خارج از مرزهاي جغرافيايي و توجه به تاثير تحولات يك منطقه بر ديگرمناطق جهان ، ناگزير بايد در امر برنامه ريزي و به خصوص در تاليف و تدوين كتب درسي توجه مهم داشت و در اين ميان توجه به اهميت و ضرورت توجه به مسائل جهاني و اتخاذ رويكردي جهان نگر در آموزش و پرورش به شكل عام و كتب درسي به شكل خاص ضروري مي باشد.با پذيرش اهميت توجه به ابعاد جهاني در امر تعليم و تربيت از جمله بعد آموزش علوم ویژه از جمله علوم تجربی و ضرورت توجه به مسائل و قضاياي جهاني ، سوال اساسي پژوهش اين است كه اگر آموزش و پرورش بخواهد در جهت توجه به تحولات جهاني آموزش علوم حركت كند ، بايد چه مواردي را در محتواي كتب درسي ملحوظ دارد و وضعيت فعلي كتب درسي از حیث توجه به پر.ژه های علمی و طرح جابر چگونه است؟به عبارت ديگر ، با اذعان به اين كه همه انسان ها عصر جديد جامعه جهاني در دهكده جهاني بوده و با چالش ها و مشكلات متعدد محیطی مربوط به علوم تجربی مواجهه اند و داشتن ديدي جهان گرا براي تهيه محتواي كتب درسي ، سهم بسزايي در حل اين معظلات دارد، دانش آموزان بايد چه آموزش هایی ببينند و وضعيت فعلي در اين زمينه برای افزایش قدرت روحیه علمی و علاقه به پژوهش گری چگونه است؟
بر اين اساس جشنوراه طرح جابر ،در دو مرحله انجام مي شود. ابتدا براي استخراج موارد مشترك و مهم با رويكردي كل نگر و جهاني كه بايد در محتواي كتب درسي علوم تجربی مورد توجه قرار گيرند ، مباني نظري آموزش هاي جهان نگر در مورد آموزش علوم تجربی مورد مطالعه قرار گرفته تا مولفه هاي كليدي استخراج گردند. سپس محتواي كتب درسي علوم تجربی دوره ابتدايي با توجه به اين چارچوب تحليل شد تا مشخص شود محتواي كتب درسي تا چه اندازه با توجه به آموزش هاي همه جانبه و جهان نگر متناسب با پروژه های علمی و طرح جابر تدوين شده اند و به طور مشخص تر ، تا چه ميزان در متن کتب درسي علوم تجربی دوره ابتدايي به مسائل و قضاياي مشترك جهاني در مورد پروژه های علمی و طرح جابر توجه شده است.مفاهيم مورد نظر در خصوص علوم تجربی در جشنوراه طرح جابر ، با توجه به مشكلات آموزش و پرورش همه جانبه فراگيران طرح شد. از طرف ديگر ، اين مسائل منحصر به جامعه خاصي نيست و از مسائل مشترك آموزش علوم تجربی انسان ها در هزاره سوم به شمار مي رود و نمي توان آن ها را فقط با توجه به جامعه محلي مورد توجه قرار داد و از بعد جهاني آنها غافل شد. از اين رو آموزش اين مسائل مستلزم ديدگاهي جهان نگر است.
تحلیل مقایسه ای محتوای کتب درسی علوم تجربی دوره ابتدایی و طرح جابر با توجه به مسائل و مباحث پروژ های علمی و طرح جابر است.
-توجه به کیفیت علمی و پژوهشی محتوای کتب درسی علوم تجربی تالیف سال جدید و طرح های اجرا شده در جشنواره جابر بن حیان در کشور در سال جدید
-شناخت و تحلیل مقایسه ای بین محتوای کتب علوم تجربی تالیف سال جدید و طرح های اجرا شده جشنواره جابر بن حیان با توجه به پرداختن به حیطه های مختلف شناختی طبقه بندی بلوم در کشور در سال جدید
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه ها و مسائل کلی محیط زیست در بعد جهانی پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه نابودی مراتع،جنگل ها و منابع طبیعی محیط زیست پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه از بین رفتن منابع خا ک پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزانبه مولفه اثرات افزایش گازهای گل خانه ای پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه افزایش دمای زمین و اثرات آن پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه شکار حیوانات و صید بی رویه آبزیان و تاثیرات آن پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه اثرات انواع آلودگی های آب ها، فاضلاب ها، هوا و گازهای مضر محیطی پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه اثرات زباله ها و پس مانده ها و اثرات تخریبی آن پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه ذوب شدن یخ های قطبی پرداخته اند؟
- محتوای کتب علوم تجربی و طرح جابر در پایه های تحصیلی دوره ابتدایی به چه میزان به مولفه آلودگی امواج و اشعه های نوری و همچنین آلودگی های صوتی محیطی پرداخته اند؟
جشنوراه طرح جابر به روش تحليل محتوا انجام شده و در تحيل محتوا از طرح برآورد پديده ها در متن داده ها ، كه اصلي ترين نوع طرح تحقيق در تحليل محتواست استفاده شده است. داده ها بر حسب فراواني وقوع ، توصيف و كميت ها ، حاصل شمارش فراواني هستند.مفروضات استنباط هاي آماري با توجه به منطق تحليل محتوا اتخاذ شده است كه رايج ترين شكل آن ، توجه به فراوني است. جامعه این تحقیق ،کلیه کتب درسی دوره ابتدایی تالیف سال جدید و نمونه مورد نظر با توجه به موضوع پژوهش، کتب درسی علوم تجربی می باشد. ازآمار توصیفی شامل میانگین و انحراف استاندار در صورت لزوم از آزمون غیرپارامتریک خی دو بهره گرفته می شود.در جشنوراه طرح جابر، معيار مقايسه توزيع نرمال فراواني ها در مورد مولفه هاي علوم تجربی که بیشتر بر محیط زیست تمرکز داشته است كه فرض بر اين است كه مولفه هاي آن وزن يكساني دارند. در زمينه كتب درسي ، توزيع نرمال مجموع مولفه هاي علوم تجربی با توجه به حجم كتاب مورد نظر بود. تحليل محتوا معنايي است و فراواني اشاره به مولفه هاي یازده گانه علوم تجربی دارد. براي اعتبار بخشي تحليل علاوه بر نظر موجود متخصصات تعليم و تربيت ، آشنايي و اجراي پروژه آموزش همه جانبه ( جهاني ) بود كه سازمان يونيسف در ايران به صورت ازمايشي اجرا كرده بود كه يكي از اين آموزش ها ، مسئله آموزش علوم تجربی با توجه به آموزش محیطی و محيط زيست با هدف افزایش روحیه اجرای پروژهای علمی و پژوهشگری دانش آموزی بود.برای استخراج فراوانی مولفه های مرتبط با مسائل و مباحث علوم تجربی در مورد آموزش محیطی و محیط زیست در دوره ابتدایی با توجه به طرح های صورت گرفته در جشنواره جابر بن حیان مرتبط با کتب علوم تجربی توسط معلمان ابتدایی کشور از جدول تحلیل محتوا استفاده شده است.
موضوعات مختلف محیطی و آموزش محیطی در قالب موضوع مهم آموزش محیط زیست به عنوان یکی از مهمترین ابعاد توسعه پایدار مطرح می باشدو تحلیل آن در کتب درسی دوره ابتدایی از اهمیت بسزایی برای افزایش قدرت علمی و پژوهشگری برای دانش آموزان برخودار است و می تواند اطلاعات مهمی در اختیار همگان بویژه سیاستگذاران ، برنامه ریزان و مولفان کتب درسی قرار دهد.نتایج جشنواره جابربن حیان نشان داد که بیشترین تاکید موضوعی محتوا در کتب درسی علوم تجربی در همه پایه ها مربوط به تخریب محیط زیست جنگلی و شیوع انواع آلودگی ها و اثرات آن بوده است. همچنین کمترین مورد تحلیلی مربوط به اثرات امواج و اشعه های نوری و آلودگی های صوتی در محیط اطراف می باشد . نکته مهم این است که باید توجه داشت امروزه با گسترش انواع فناوری های محیطی و زندگی ماشینی به طور طبیعی امواج و اشعه های مضر و انواع آلودگی های صوتی بیشتر شده و لذا جا دارد مولفان و برنامه ریزان کتب درسی به شیوه صحیح سازماندهی و ارائه نمایند.همچنین در طرح های جشنوار جابر بن حیان بیشترین مورد موضوعات از نظر حیث انواع تحقیقات، مربوط به تحقیقات بنیادی بوده است تا کاربردی و تحقیق و توسعه. همچنین نقش معلم بیشتر انتقال دهنده مطالب بوده و نقش محوری و راهنمای اصلی کمتری داشته استدر بررسی محتوای کتب درسی علوم تجربی مشخص نشده که معلم چه جایگاهی در پروژه های علمی و طرح جابر دارد و از محرک های انگیزشی،تشویقی و تمایلی برای ایجاد پروژه های علمی و طرح جابر برای دانش آموزان در حد متوسطی بوده است.در کل می توان گفت محتوای کتب علوم تجربی در حد متوسط از نظر، جدید و غنی بودن و افزایش روحیه علمی و پژوهشگری برای دانش آموزان می باشد و محتوای موضوعات جشنواره جابر بن حیان هم در حد متوسطی برای افزایش علاقه به انجام پروژهای علمی و طرح جابر می باشد.
1- با توجه به نتایج جشنواره جابربن حیان که نشان داد بیشترین تحلیل کتب علوم تجربی مربوط به موضوع تخریب محیط زیست و آلودگی آب ها ،فاضلاب و هوا بوده ،پیشنهاد می شود که از نظرات کارشناسان و مسئولان محیط زیست بویژه ادارات منابع طبیعی و آب وفاضلاب و هواشناسی استفاده شود و جلسات توجیهی منظمی با مسئولان آموزش وپرورش،مولفان کتب درسی، معلمان، مربیان، دانش آموزان و اولیا داشته باشند و به آموزش محیطی توجه ویژه شود.
2- پیشنهاد می شود که مولفان کتب درسی در مورد محیط زیست در گنجاندن محتوای کتب درسی به آلودگی های محیطی جدید بویژه آلودگی های فناوری های جدید توجه نمایند . همچنین به مسائل و معضلات محیط زیست در سطح جهانی هم توجه شود.
3- با توجه به نتایج جشنواره جابربن حیان که مشخص گردید ، فعالیت های ازمایشگاهی و فعالیت های فوق برنامه خارج از کلاس در قالب تحقیق و اجرای پروژه در محتوای کتب درسی علوم تجربی و طرح جابر در رتبه آخر قرار دارد ، پیشنهاد می شود که برنامه ریزان و مولفان کتب درسی و معلمان به این دو مقوله در محتوای کتب درسی و اجرای طرح های جابر بن حیان توجه ویژه ای نمایند .
4- پیشنهاد می شود در محتوای کتب درسی و انتخاب موضوعات و طرح جابر، به مسئله علایق،سطوح و توانایی های علمی معلمان و دانش آموزان هر کلاس، مدرسه و منطقه و توسعه پایدار محیط زیست با توجه به اقلیم های مختلف زیست محیطی کشور متناسب با هر شهر و منطقه توجه ویژه ای شود .
5-پیشنهاد می شود در دوره ابتدایی از جمله در کتب علوم تجربی علاوه بر اینکه باید بر محتوای علمی،پروژه ه ای،کاوشی و تحقیقاتی تاکید کنند باید دارای کتاب کار بویژه برای تکمیل فعالیت های پروژه های و پژوهشی باشند.
6-محتوای کتب درسی به طور عام و کتب علوم تجربی به طور خاص متناسب با بخشنامه های اداری،آموزشی و پرورشی که در راستای برنامه های انجام پروژهای علمی و طرح جابر باشند نیست،که باید به این امر و تغییرات لازم توجه داشت.
7-پیشنهاد می شود مسئولان محترم جشنواره جابر بن حیان بریا افزایش علاقه و انگیزه معلمان،دانش آموزان و مشارکت اولیاء بریا طراحی و اجرای عملی بهتر جشنواره جابر بن حیان از محرکات تشویقی و انگیزه ای مناسبی برای معلمان،دانش آموزان و اولیاء استفاده کنند.
8- پیشنهاد می شود که موضوع جشنواره جابربن حیان در کلیه کتب درسی دوره ابتدایی و دیگر طرح های نظام آموزشی انجام گیرد.
9- پیشنهاد می شود که موضوع جشنواره جابربن حیان در کلیه مقاطع و دوره های تحصیلی آموزش و پرورش و سایر طرح های جشنواره های مختلف علمی و پژوهشی مرتبط انجام گیرد.
