ما در این مقاله برای پاسخ دادن به سوال ردیف چیست و درک ماهیت ردیف و انواع ردیف در شعر و ادبیات فارسی در خدمت شما عزیزان هستیم. برای اینکه متوجه شوید که ردیف چیست ، شما باید از قافیه در شعر شناخت داشته باشید. باید تفاوت ردیف و قافیه را درک کنید تا ماهیت ردیف در شعر را به خوبی متوجه شوید. در این مقاله ما به سوالات زیر پاسخ خواهیم داد :
ساده ترین تعریف آرایه ادبی این است : به کار بردن یا استفاده از جلوه ها و جنبه های زیبایی و هنری سخن در شعر که باعث زیباتر شدن و مفهومی تر شدن شعر می شود. به آرایه های ادبی در اصطلاح صنایع بدیع یا صناعات ادبی هم گفته می شود. بر خلاف تصور خیلی از افراد ، ردیف بیشتر از آنکه یک آرایه ادبی باشد ، یک ساختار ادبی است . در واقع ردیف آهنگ شعر فارسی است اما جنبه هنری ، سخنوری را مثل آرایه های ادبی ندارد.
اگر بخواهیم به زبان ساده صحبت کنیم ، ردیف در ادبیات فارسی به قرار دادن کلمه یا کلماتی در پایان ابیات با معنی یکسان گفته می شود. به زبان دیگر ردیف شامل کلمه یا کلمات تکراری است که در پایان بیت ها قرار داده می شوند و معنی یکسانی دارند.
ردیف بعد از قافیه عینا تکرار می شود . توجه کنید که کلماتی که به عنوان ردیف در شعر قرار می گیرند هم از نظر معنی ، هم از نظر املاء و نحوه نگارش و هم از لحاظ خوانش کاملا مثل هم هستند. ردیف از جمله ساختارهای ادبی فارسی است که مختص این زبان است و برخی اوقات در زبان های عربی ، ترکی و اردو هم استفاده شده است که قطعا برگرفته ای از شعر فارسی هستند.
ساختار ادبی ( آرایه ) ردیف باعث آهنگین تر شدن شعر و افزایش موسیقی شعر می شود . در فرهنگ معین از ردیف به شکل " کلمه یا کلماتی مکرری که در آخر مصراع‌ها و ابیات درآورند " یاد می شود. قرار دادن ردیف در اشعار الزامی نیست و بصورت اختیاری توسط شعرا قرار داده می شود. برای اینکه درک بهتری از صنعت ادبی ردیف داشته باشید به چند مثال در خصوص این آرایه در ادامه دقت کنید :
نکته مهم در مثالهای بالا این است که ردیف می تواند یک کلمه مثل شد در مثال سوم باشد ، می تواند دو کلمه مثل آید همی در مثال اول باشد و در برخی موارد می تواند یک جمله مثل شما نیز بگذرد در مثال پنجم باشد . آرایه ادبی ردیف می تواند دارای آرایه فرعی مثل ردیف متجانس ( ردیف محجوب و ردیف ردیف دومعنی ) هم باشد.
برای اینکه فرق بین قافیه و ردیف را به درستی درک کنید ، شما باید تعریف قافیه و تعریف ردیف را به خوبی درک کنید. چند کلیدواژه برای شناسایی تفاوت بین ردیف و قافیه وجود دارد که ما به بررسی همین کلیدواژه ها در ادامه می پردازیم :
کلمات ردیف در شعر فارسی همیشه دو ویژگی اصلی دارد که آن را در شعر فارسی مشخص می کند :
صبحگاهی سر خوناب جگر بگشایید ژالهٔ صبحدم از نرگس تر بگشایید
همانطور که میبینید، در بیت بالا، واژه «جگر» هم وزن واژه «تر» است و پس از هردوی آنها در انتهای بیت، بلافاصله واژه «بگشایید» که در بین در دو مصرع دقیقا یکسان است وجود دارد. پس در شعر بالا واژه «بگشایید» ردیف محسوب می شود.
کلمات قافیه در شعر فارسی دارای سه ویژگی هستند که قافیه را از ردیف متمایز می کنند ، این سه ویژگی اینها هستند:
ای نرگس پر خمار تو مست دل ها ز غم تو رفت از دست
همانطور که مشاهده می کنید واژگان «مست» و «دست» (دو واژه انتهایی پایان هر دو مصرع فوق)، هم موزن هستند که در مقال بالا قافیه نامیده می شوند. لازم به توضیح است که قافیه خود نیز انواع مختلفی دارد :
که تشریح هر یک از انواع قافیه خود مبحثی مجزا می باشد شما می توانید برای مطالعه بیشتر به مطلب زیر مراجعه کنید:
احتمالا با تعریف «ردیف» و «قافیه» به صورت مجزا متوجه تفاوت این دو مفهوم شده اید و به عنوان یک جمع بندی باید بگویم که «ردیف دو کلمه دقیقا و عینا یکسان هستند که عموما در انتهای هر دو مصرع می آیند» و «قافیه دو کلمه هم وزن (نه صرفا یکسان) هستند که عموما در انتهای هر دو مصرع می آیند.»
انواع ردیف در ادبیات فارسی را می توان به موارد زیر تقسیم بندی کرد :
برای اینکه دقیقتر در خصوص انواع ردیف شناخت پیدا کنید حتما به این لینک مراجعه کنید.
مردف چیست و در کجای تعریف ردیف چیست جای میگیرد؟ در ساده ترین تعریف ممکن ، مردف که با تشدید همراه است به شعری گفته می شود که در آن ردیف به کار رفته باشد. به زبان خودمانی تر !! هر جا ردیف به کار برده شد ، شعر ما تبدیل به یک شعر مردف خواهد شد.
خیر ، نوشتن ردیف در شعر بصورت کاملا اختیاری است و سلیقه شاعر می باشد
