جمعسپاری، به معنی تقسیم کردن مسائل به خردهکارهای ساده و قابل انجام توسط ترکیب افراد و مشارکت عموم افراد در انجام آن کارها، راهی است برای حلّ مشکلات بزرگی که به سهولت قابل انجام نیستند. امروزه این راهکار، پاسخی برای برطرف کردن نیازهای بزرگ و بهبود کیفیت زندگی انسانها به شمار میآید که به دلایل متعدد از جمله کاهش هزینه ، زمان پاسخگویی بهینه، دقت بالاتر و انعطافپذیری مناسب نسبت به نیازهای متنوع، به طور ویژه مورد توجه واقع شده و نیاز به پیشرفت در این زمینه حس میشود.
مفهوم جمعسپاری در ذهن بشر نهادینه است. تجمّع انسانها در غار، برای کم کردن ریسک بقا برآمده از این تفکّر است که انسانها، مستقلّاً و به تنهایی از پس امور مهمی چون دفاع از خود بر نمیآیند. از ابتدای شکلگیری تمدّنهای اوّلیه، مسئولیّتهای بزرگ و سخت به ناچار از طریق جمعسپاری انجام شده اند. میتوان گفت پس از یکجانشینی و شکلگیری تمدّنها، جمع سپاری مسئولیت ها گسترش یافت؛ به عنوان مثال یکی از مهمترین مؤلّفههای سنجش قدرت نظامی هرتمدّنی، چه در زمینهی دفاعی و چه در زمینهی تهاجمی، تعداد سربازان بوده است. مسئولیّت تامین منابع غذایی نیز، چه محصولات دامی و چه محصولات زراعی، از طریق جمعسپاری انجام میشده است. همچنین وضع قانون توسط حکومتها نیز، نوعی جمعسپاری اجباری در راستای ایجاد نظم است. تقسیم حکومت مرکزی به چند بخش و گماردن ساتراپ بر آنها برای ادارهی بهتر و کارآمدتر، در دورهی هخامنشی، یکی دیگر از نمونههای موفّق جمعسپاری است که بعدها به عنوان یک اصل در حاکمیتها پذیرفته شد. دموکراسی بعدتر بیان دیگری شد از همین سپردن تصمیمگیریهای ادارهی کشور به دست جمع، که امروزه دستیابی به آن مورد توجه اغلب حکومتها است.
جمع سپاری، محدود به امور کلان و در سطوح حکومتی نیست؛ در انجام کارهایی با مقیاس کوچکتر هم جمعسپاری توسط ذهن انسان به عنوان روشی مقبول شناخته شده و مورد استفاده است؛ هنوز هم وقتی خودرو روشن نمیشود و مجبوریم آن را هل بدهیم، به دنبال کمک دیگران میگردیم؛ البته باید توجه داشت که افزودن بدون برنامهی تعداد افراد در انجام کارهای کوچک ممکن است مخل و مانع انجام کار باشد یا حداقل کمکی به بهبود کیفیت و سرعت انجام آن نکند، برای مثال اگر تعداد افرادی که قرار است یک پازل را حل کنند بیش از ظرفیت کسانی باشد که میتوانند دور میز بنشینند ، افراد اضافه بر این ظرفیت، ناکارآمد و حتی مانع پیشرفت کار خواهند بود.
با توجه به فطرت اجتماعی انسان، ردّ پای جمعسپاری در گوشه گوشهی تاریخ مشهود است. هیچ بنای شاخصی در تاریخ ساخته نشده که حاصل جمعسپاری نباشد، هیچ جنگی بدون جمعسپاری انجام نشده و اکثر تغییرات و اعتراضات از جانب جمع کثیری از مردم عادی بودهاند. در این جا به ذکر چند نمونه جالبتر جمع سپاری اکتفا میکنیم.
- دانشمند رصدخانه نیروی دریایی آمریکا، "متیو فونتین موری" در سال 1848 به شرط ارائه گزارش استاندارد سفر به رصدخانه، نسخهای از نمودارهای باد و سیالات خود را به صورت رایگان در اختیار ملوانان میگذاشت. او تا سال 1861 موفق شد 200000 نسخهی رایگان را با این شرط توزیع کند.
- در سال 1849 یکی از بزرگترین موسسات علمیفرهنگی-تحقیقاتی جهان، Smithsonian Institution، شبکهای شامل 150 نفر از داوطلبین پروژهی هواشناسی خود تشکیل داد که در آن داوطلبان گزارشات هواشناسی را از سراسر کشور با تلگراف به موسسه میرساندند (پروژه هنری). این پروژه بعدتر به خدمات ملی آب و هوا تبدیل شد و یک دهه بعد، با بیش از 600 داوطلب، علاوه بر کل آمریکا، کانادا، مکزیک، آمریکای لاتین و کشورهای حاشیه دریای کارائیب را هم تحت پوشش داشت.
- در سال 1884، در صورتبندی اولیهی دیکشنری انگلیسی آکسفورد ، چند صد نفر از مردم به صورت داوطلبانه در نگارش این مجموعه عظیم شرکت کردند. حدود 800 داوطلب در این صورتبندی نقش جدی اساسی داشتند.
با پیشرفت تکنولوژی و ظهور امکانات جدید، جمعسپاری نقش خود را نه تنها در زمینههای قبلی حفظ کرده، که در حل مسائل جدید نیز به عنوان راهکاری بهینه خود را کارآمد نشان داده است. از جملهی این مسائل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تُرک مکانیکی آمازون (MTurk) یکی از خدمات وب آمازون است که در آن به شیوهی جمعسپاری اینترنتی خدماتی ارائه میکند. در جمعسپاری اینترنتی میشود کارهایی که رایانهها هماکنون نمیتوانند انجام دهند را با هماهنگکردن هوش انسانها انجام داد. در این خدمت، برنامهنویسان (درخواستدهندگان) میتوانند درخواست انجام کارهایی را که به HIT(مخفف وظایف هوش انسانی) مشهورند مانند گزینش بهترین عکس از میان چند عکس، نوشتن توضیحی برای یک محصول، یا تشخیص اجراکنندگان یک سیدی موسیقی ارسال کنند. در سال 2007 از این سایت برای پیدا کردن افراد سرشناسی که گم شدهاند استفاده شد.
- سایتهای زیر نمونههای خوبی برای جمعسپاری هستند که خدمات بزرگ و کارآمدی ارائه میدهند:
- https://www.microworkers.com/
- http://www.shorttask.com/
- https://www.clickworker.com/
- https://lionbridge.ai/
- https://appen.com/
متاسفانه جمعسپاری در کشور ما مطابق وضعیت جهانی پیشرفت نکرده است و با توجه به شرایط کشور از جمله شرایط نیروی کار داخلی، وجود مسائل بزرگ و پر هزینه و امکان ارائه خدمات متنوع و جدید، استفاده از جمعسپاری مورد انتظار است. با استفاده از جمعسپاری، کیفیت، دقت و هزینهی خدمات به طور محسوسی کاهش مییابند و این یعنی جمعسپاری میتواند زندگی بهتری برای انسان بسازد.