آرمان حیدری | دانشجوی ارشد تهیهکنندگی تلویزیون – دانشگاه صداوسیما
زمان لازم برای مطالعه: 4 دقیقه
دوازدهم اردیبهشت ماه ۱۳۹۵، خبر پخش برنامهای از شبکه نسیم، موجی از هیجان را به همراه داشت. امیرحسین صدیق که مدتی از فضای رسانه دور بود، اجرای برنامهای جدید با محوریت کتاب را برعهده گرفت. «کتاب باز» برنامهای بود که همچون یک دوست قدیمی، با کتابهای جدید و قدیمی به سراغ ما میآمد. این برنامه که از شبکه نسیم پخش میشد، بیشتر شبیه یک حلقه دوستانه بود که در آن نویسندگان، شاعران و هنرمندان گرد هم میآمدند و درباره کتابها و ادبیات گفتوگو میکردند. فضای برنامه صمیمی و گرم بود، گویی در یک کتابفروشی کوچک نشستهای و با دوستانت درباره آخرین کتابی که خواندهای صحبت میکنی.
در فصل اول، کتاب باز تنها به گفتگو درباره ارزش کتابها با مهمانان بسنده کرد. اما به زودی در فصلهای بعد، با تغییر رویکرد خود، به معرفی کتابها نیز پرداخت. این تغییرات با اضافه شدن سروش صحت، که خود فردی آشنا با ادبیات بود، رنگ و بویی جدید گرفت. کتاب باز حول محور معرفی کتابها و گفتوگو با هنرمندان میچرخید و گاهی نقد و بررسی کتابهای کهن و معروف را نیز شامل میشد. این برنامه تلاش میکرد تا ادبیات را به زندگی روزمره مردم پیوند بزند و نشان دهد که کتابها تنها برای قشر خاصی نیستند، بلکه میتوانند برای همه جذاب و مفید باشند. همچنین با دعوت از نویسندگان و شاعران، مخاطب را با دنیای پشت پرده کتابها آشنا میکرد.
پس از استقبال چشمگیر مخاطبان از کتاب باز، این برنامه به مدت پنج فصل روی آنتن شبکه نسیم رفت. اما پس از فصل پنجم، خبری از فصل بعدی این برنامه نشد و کمکم وقفهای طولانی در پخش آن ایجاد شد. مدتی گذشت تا اینکه خبرها حاکی از آن بودند که سروش صحت و محمدرضا رضائیان در تدارک ساخت برنامهای فرهنگی در همان قالب کتاب باز هستند؛ این بار در بستر پخشی به نام فیلیمو. البته با خلاقیتهای بیشتر در شیوه ساخت و احتمالا حضور مهمانهای سرشناستر. نام این برنامه «اکنون» گذاشته شد.
اکنون که از فیلیمو پخش میشود، بیشتر شبیه یک مستند ادبی است و به جای اینکه تنها بر روی کتابها تمرکز کند، به زندگی مهمانان، شرایط اجتماعی که در آن آثار خود را خلق کردهاند و تأثیرات فرهنگی آنها میپردازد. این برنامه مانند پنجرهای است که میتوانی از آن به دنیای نویسندگان و هنرمندان و افکارشان نگاهی بیندازیی.
این برنامه از تصاویر، فیلمهای آرشیوی و مصاحبههای عمیق با هنرمندان استفاده میکند؛ اما این بار با دکوری عظیم تر و مستندهایی که احسان عبدیپور از سفرهایش به نقاط مختلف دنیا به برنامه میآورد. اکنون سعی میکند ادبیات را در بستر وسیعتری ببیند و نشان دهد که چگونه کتابها و نویسندگان بر جامعه تأثیر میگذارند و از آن تأثیر میپذیرند.
یک عشق، دو رویکرد
هر دو برنامه با وجود محوریت مشترک کتاب و ادبیات، به روشهای متفاوتی به جذب مخاطب و ایجاد فضایی دلنشین میپردازند. این تفاوتها به وضوح نشاندهنده اهمیت خلاقیت و نوآوری در تولید محتوا است.
۱.تنوع در ارائه محتوا
هر برنامه با رویکرد خاص خود، نوعی تنوع در ارائه محتوا را ایجاد کرده است. کتاب باز با استفاده از گفتوگوهای صمیمی، فضایی غیررسمی و سرگرمکننده را فراهم میآورد. این برنامه سعی داشت تا با دعوت از مهمانان مختلف، تجربههای شخصی آنها را درباره کتابها به اشتراک بگذارد و به نوعی حس نزدیکی و همدلی را بین بینندگان و مهمانان ایجاد کند.
در مقابل، اکنون بر جنبههای تحلیلی و عمیقتر ادبیات تمرکز دارد. این برنامه با دعوت از کارشناسان و نویسندگان، به بررسی موضوعهای روز جامعه میپردازد و تلاش میکند تا ارتباط بین ادبیات و مسائل اجتماعی را مورد بحث قرار دهد. این رویکرد باعث میشود که بینندگان نه تنها اطلاعات بیشتری درباره کتابها و نویسندگان کسب کنند، بلکه درگیر مباحث چالشی و تفکر برانگیز شوند.
۲. ایجاد فضای دلنشین
فضای دلنشین در هر دو برنامه به گونهای طراحی شده که مخاطب احساس راحتی و آرامش کند. در کتاب باز، گفتوگوها به صورت غیررسمی و دوستانه پیش میروند و این امر باعث میشود که بینندگان بتوانند به راحتی با مهمانان ارتباط برقرار کنند.
در اکنون، هرچند فضای گفتوگو ممکن است جدیتر باشد، اما این جدیت به نوعی جذابیت خاصی به برنامه میبخشد. بحثهای عمیق و تحلیلی باعث میشود که بینندگان احساس کنند در یک گفتوگوی زنده و پویا شرکت دارند و این حس تعامل و مشارکت را تقویت میکند.
۳. تأثیر بر مخاطب
نهایتا، هر دو برنامه با رویکردهای متفاوت خود، تأثیرات مثبتی بر روی مخاطبان دارند. کتاب باز با ایجاد انگیزه برای مطالعه و معرفی کتابهای جدید، عشق به کتاب را در بین بینندگان تقویت میکند. در حالی که اکنون با پرداختن به مسائل اجتماعی و فرهنگی، توانسته است بینندگان را ترغیب کند که به تفکر عمیقتری درباره ادبیات و تأثیرات آن بر جامعه بپردازند.
در کل، این دو برنامه نشاندهنده این واقعیت هستند که تنوع در رویکردها و خلاقیت در تولید محتوا میتواند به ایجاد تجربیات غنی و جذاب برای مخاطبان منجر شود. این امر نه تنها باعث افزایش علاقه به کتاب و مطالعه میشود، بلکه به عمق بخشیدن به بحثهای فرهنگی و اجتماعی نیز کمک میکند.
این برنامه ها نشان میدهند که ادبیات زنده است و نفس میکشد. چه در قالب یک برنامه در شبکه نسیم و چه در فیلیمو، ادبیات همیشه راهی برای ارتباط با انسانها پیدا میکند!
این مطلب در نبضنگار شماره 30نشریه نبض دانشگاه صداوسیما (ویژهنامه نوروز 1404) منتشر شده است.
