سید اسماعیل عرب‌جعفری | دانش‌آموخته کارشناسی روزنامه‌نگاری – دانشگاه صداوسیما
زمان لازم برای مطالعه: 4 دقیقه
رشد سریع فناوری و تغییرات گسترده در نحوه مصرف محتوا، رسانه‌های نوین، به‌ویژه سکوهای دیجیتال را به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی کاربران تبدیل کرده است. امروزه فضای مجازی تنها به ارتباطات محدود نمی‌شود؛ بلکه تبدیل به سکویی برای توزیع و مصرف محتوای چندرسانه‌ای شده است. این چرخه جدید رسانه‌ای و نیازهای امروزی مخاطبان، به تدریج رسانه‌های سنتی را به این عرصه کشانده است. در واقع ما شاهد ورود رسانه‌های خدمات عمومی به زمین رسانه‌های مجازی هستیم. به طوری که یک روزنامه علاوه بر وبگاه برخطش که مدام درحال بروزرسانی است؛ در سکوهای دیجیتال نیز صفحات رسمی خود را دارد و با قدرت تلاش می‌کند تا مرجع خبری و تحلیلی باقی بماند. بنابراین فضای رسانه‌ای فعلی، برای رسانه‌های سنتی دارای حساسیت بیشتری است. تاجایی که بقای یک رسانه‌ی سنتی در قبال رویکردش در فضای نوین رسانه‌ای است.
تلوبیون؛ سکان‌دار تلویزیون در دنیای دیجیتال
تلوبیون به عنوان نماینده صداوسیما در فضای رسانه‌های دیجیتال توانسته با ارائه خدمات پخش زنده، آرشیو برنامه‌ها و دسترسی به محتوای متنوع صداوسیما تاحدودی نیازهای مخاطبان تلویزیون و مخاطبان مختص خود را برطرف کند. حال اگر بخواهیم رویکرد تلوبیون را بررسی کنیم و جایگاه آن را در فضای رقابتی و نوین رسانه‌ها و سکوهای مشابه مشخص کنیم؛ باید همین موارد و ویژگی‌های فعلی تلوبیون را نیز درنظر بگیریم. و درکنار این موارد به کاستی‌ها و نیازهای آن نسبت به رقبای خود بپردازیم.
ضعف‌هایی که با چشم دیده می‌شوند!
می‌توان عمده مخاطبان تلوبیون را افرادی درنظر گرفت که از پخش برنامه زنده جامانده‌اند یا هوس کرد‌ه‌اند برنامه‌ای که سه سال پیش پخش شده بود را مجدد ببینند. تلوبیون حدود ۱۰۰ شبکه را پوشش می‌دهد و بیش از ۶۰۰ هزار محتوای پخش شده در آن بارگزاری شده است. پس اولین نیاز مخاطب دسترسی راحت به محتوای مدنظرش است. شاید با خود بگویید که خوب! این محتوا تنها با یک جست‌وجوی ساده یافت می‌شود. درحالی که چنین نیست. محتواهای تلوبیون دارای آرشیو یک‌دست نیستند. درواقع کاربری ساده‌ای برای آن تعریف نشده است. برخی ویدئوها با تیتر، برخی با اسم برنامه، برخی با تاریخ پخش و برخی با یک متن طولانی ذخیره شده‌اند. درواقع اگر محتوای شما یک مجموعه، پویانمایی و برنامه معروفی نباشد؛ باید سال‌ها دنبال آن بگردید، چرا که هیچ الگوی ذخیره‌سازی مشترکی در تلوبیون تعریف نشده است!
صفحه شلوغ و دسته‌بندی نامناسب از دیگر ایرادات واضح تلوبیون است. درواقع شما اگر کمی از صفحه اصلی پایین‌تر بروید با دسته‌بندی‌ها و گروه‌های فراوانی مواجه خواهید شد. برخی از آن‌ها منظم و ویدئوهای آن دارای پوستر و معرفی هستند و برخی بدون هیچ پوستر و معرفی کاملی، مجموعه‌ای از ویدئوهای پشت‌سرهم چیده شده‌اند. درحالی که نظم این دسته‌ها باید طوری باشد که مخاطب در صفحه بماند و به طور کافی به محتوای هر لیست دسترسی داشته باشد و بتواند تمام ویدئوهای یک دسته را ارزیابی کند.
تعامل فراموش شده
تلوبیون به‌عنوان تلویزیون تعاملی نیز شناخته می‌شود. در واقع تلوبیون باید فضایی را دراختیار مخاطبان قرار دهد که مخاطب بتواند نقش فعالی از خود نشان دهد. بتواند در مورد هر برنامه نظر خود را ثبت کند؛ نقدهای خود را بنویسد و باتوجه به سنجه‌هایی که خود تلوبیون دراختیار مخاطب قرار می‌دهد؛ محتواها را بررسی کند. مواردی که درحال حاضر به آن توجهی نمی‌شود. هرچند در بسته هر برنامه، قابلیت «پسندیدن» و «نپسندیدن» وجود دارد. اما این قابلیت برای کلیت یک برنامه است و شامل هر قمست به صورت مجزا نمی‌شود. همچنین آثاری که کاربران برای تلوبیون ارسال می‌کنند نیز باید از این قاعده پیروی کند. یکی از مواردی که به سکوهای شبکه‌های اجتماعی محبوبیت بخشیده است؛ همین معیار «تعامل» با انواع متنوع آن است. بنابراین هرچه تلوبیون تعاملی‌تر باشد؛ مخاطبان درگیری بیشتری با آن خواهند داشت.
سه ضلع یک هدف
تلویزیون و تلوبیون مکمل یکدیگر هستند. و این نقشی است که تلوبیون درحال اجرای آن است. برای نمونه یک سکانسی از سریالی که بسیار مهم است، در تلوبیون به صورت مجزا به همان سکانس پرداخته می‌شود. اما نکته‌ای که باید در این قاعده نیز قرار بگیرد؛ نقش فضای مجازی است! درواقع باید مثلث تلویزیون، تلوبیون و فضای مجازی با هویتی کامل‌کننده شکل بگیرد. قاعده‌ای که درحال حاضر رعایت نمی‌شود. شاید این مورد در بین تلویزیون و تلوبیون بهتر دیده شود؛ اما درخصوص شبکه‌ها و فضای اجتماعی، راهبرد خاصی تعریف نشده است. در صورتی که می‌توان بهترین آثار را از طریق فضای مجازی معرفی کرد؛ با کاربران در این فضا تعامل داشت و ذائقه مخاطبان را برای آثار بعدی بررسی نمود.
خبر و نقش گمشده‌اش
تلویزیون همچنان یکی از مراجع مهم خبری محسوب می‌شود. بدین ترتیب تلوبیون باید از این فرصت نهایت استفاده را ببرد. نه اینکه اصلا توجهی به خبر نداشته باشد و صرفا به پخش زنده شبکه خبر بسنده کند. بلکه باید فضایی را برای مهم‌ترین اخبار و خبرهای مهم گذشته فراهم کند که قابلیت پیوستگی و بروزرسانی مداوم اطلاعات را دارند. می‌تواند خط مخصوصی ایجاد کند یا از طریق بخش متفاوتی آن را تعریف نماید. به طوری که مخاطب بتواند علاوه بر نیاز فعلی خودش، از آخرین و مهم‌ترین اتفاقات نیز با خبر شود.
آینده و رقیبان
نتفلیکس، یوتیوب، دیزنی پلاس، فیلیمو، نت فیلم و... به‌عنوان رقبای تلوبیون به حساب می‌آیند. با این حال، تلوبیون نیازی به مقایسه مستقیم با این سکوها ندارد. آنچه این سکوها را موفق کرده و در گود نگه می‌دارد، استفاده از فناوری‌های پیشرفته، به‌ویژه هوش مصنوعی است؛ و این دقیقاً همان چیزی است که تلوبیون باید بیشتر به آن توجه کند.
سکوهای مختلف از طریق هوش مصنوعی مواردی را در جهت ارتقای خود به‌کارگرفته‌اند. این موارد یا کمتر در تلوبیون وجود دارد یا اصلا به آن پرداخته نشده است؛ همچون: محتوای شخصی‌سازی شده و پیشنهادی که برای هر کاربر با توجه به سلیقه شخصی آن متفاوت است؛
پردازش زبان طبیعی (NLP) یا همان چیزی که کاربران با فرمانی صوتی به محتوای خود دسترسی پیدا می‌کنند و از طرفی ترجمه و زیرنویس خودکار در محتوای بین‌المللی دراختیار کاربر قرار می‌گیرد؛برچسب‌گذاری خودکار تصاویر، تحلیل احساسات و بازخورد مخاطبان، بهبود پخش و ترافیک و... نیز از دیگر کاربردهای هوش مصنوعی در این سکوها هستند. بنابراین تلوبیون در این حوزه نیز باید به‌طور جدی وارد شود و تجربه بهتری را برای کاربران و مخاطبان خود فراهم کند.
تلوبیون نه تنها برای صداوسیما، بلکه برای تولیدکنندگان و عوامل برنامه‌ها نیز مفید و ضروری است. طبق آمار، به ویژه در رویدادهای ورزشی یا مناظره‌های انتخاباتی، میزان توجه مخاطبان به تلوبیون به‌خوبی مشهود است. با این حال، تلوبیون در مسیری قرار دارد که باید با سرعت بیشتری پیش برود. مسیر آینده تلویزیون و رویکرد مخاطبان نسبت به صداوسیما را تلوبیون رقم خواهد زد؛ بنابراین، هنوز راه درازی در پیش است.
این مطلب در شماره 27 نشریه نبض دانشگاه صداوسیما منتشر شده است.
نبض | تپش تحول، از دل دانشگاه
