سیدحسین نجفی | دانش‌آموخته ارشد مدیریت رسانه – دانشگاه صداوسیما
زمان لازم برای مطالعه: 4 دقیقه
وقتی اصل یازدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را مرور می‌کنیم؛ این موضوع برای ما مشخص می‌شود که دولت جمهوری اسلامی ایران که نماینده حکومت اسلامی است؛ باید سیاست کلی خود را اتحاد ملل اسلامی قرار دهد. بگذارید این اصل را با دقت مرور کنیم تا نقش امتی و تمدنی جمهوری اسلامی و به تبع آن رسانه ملی را درک کنیم.
اصل یازدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: «به حکم آیه کریمه «إِنَّ هَٰذِهِ أُمَّتُكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَأَنَا رَبُّكُمْ فَاعْبُدُونِ» همه مسلمانان، یک امت‌اند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است؛ سیاست کلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد».
با توجه به مبانی دینی و معرفتی اسلام، مرزهای حکومت اسلامی فقط و فقط به مرزهای یک کشور محدود نمی‌شود و هر فرد مسلمانی برای یاری رساندن به مسلمانان دیگر، باید تمام تلاش خود را به انجام برساند. این موضوع به معنای دخالت و گسترش مرزهای جغرافیایی در دولت‌های دیگر نیست و به معنای احیای هویت امتی، فرهنگی و دینی و ارتباط جوامع با یکدیگر است.
صداوسیما جمهوری اسلامی ایران در بازنمایی و پرداختن به این اصل به جهت تحقق تمدن اسلامی نقش اساسی و راهبردی دارد. هویت و رویکرد امتی صرفا به معنای گسترش دفاتر صداوسیما در کشورهای منطقه نیست. به بیان دیگر احقاق تمدن اسلامی، راهبرد و رویکرد پیامبر اکرم و ائمه بزرگوار بوده و حکومت اسلامی ایران نیز باید طبق این راه و روش، قدم بردارد.
حال این سوال مطرح می‌شود: صداوسیما چگونه باید در این مسیر قدم بردارد؟
همه واحدهای صداوسیما و نه تنها برون‌مرزی بلکه همه شبکه‌ها از سلامت و امید تا فضای مجازی و روابط عمومی، باید در تلاش باشند تا رویکرد هویت امتی و نگاه جهانی و تمدنی را برای مخاطب داخلی احیا و این نوا را به گوش مخاطب بین‌المللی برسانند.
بر اساس گزارش مرکز تحقیقات پیو در سال ۲۰۱۴ و بررسی‌های صورت گرفته، ۴۹ کشور دارای جمعیت حداکثری مسلمان هستند. حدود ۶۲٪مسلمانان جهان برابر یک‌میلیارد نفر در جنوب و جنوب‌شرق آسیا زندگی می‌کنند. بزرگترین کشورهای اسلامی به ترتیب اندونزی با ۱۲٫۷٪مسلمانان جهان، پاکستان با ۱۱٫۰٪، هندوستان با ۱۰٫۹٪، بنگلادش با ۹٫۲٪ هستند. نزدیک ۲۰٪ مسلمانان، ساکن کشورهای عرب‌اند. در آسیای جنوب غربی، ترکیه و در آفریقا، مصر و نیجریه بیشترین جمعیت مسلمان را دارند. با توجه به آمار اشاره شده و حضور کشورهای اندونزی، پاکستان و هندوستان در صدر این لیست باید از خود، این سوال را بپرسیم که سبد محتوایی و رسانه‌ای در آنتن صداوسیما جمهوری اسلامی ایران درباره این سه کشور به عنوان پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان اسلام چقدر است؟ مخاطب ایرانی درباره اندونزی، پاکستان و هندوستان و دیگر کشورهای جهان اسلام چه اطلاعاتی دارد؟ ما به عنوان عضوی از جامعه اسلامی چقدر درباره نخبگان، دانشمندان، هنرمندان و دیگر اصناف کشورهای اسلامی اطلاعات داریم.
صداوسیما باید فصل مشترک‌های هویتی ما را با جهان پیرامون که همان فرصت‌هایمان است؛ پیدا کند و از این فرصت‌ها برای پیوند با دیگر ملل نهایت اسفاده را ببرد. یکی جهان شیعی است که نزدیک‌ترین حوزه جهانی به ماست. ما بزرگترین رویداد و فراخوان جهانی را هر ساله شاهد هستیم. رویداد و فراخوانی، برای محبان امام حسین (ع) که به مثابه تجدید میثاق با ایشان است. در فراخوان اربعین جهان‌های مختلفی شرکت دارند؛ یکی ایران فرهنگی است که از افغانستان تا قزاقستان را شامل می‌شود؛ یکی جهان اسلام است که خیلی دایره وسیعی دارد و در بالا اشاره کردیم که فقط کشورهایی که کاملا مسلمان هستند را در بر نمی‌گیرد. هر جایی که مسلمانی زندگی می‌کند از جنوب شرق آسیا تا مسلمانان آمریکای شمالی، کانادا، آمریکا و دیگر کشورهای جهان را پوشش می‌دهد. چهارمین جهان، جهان غیرمتعهدها است به یک معنا که از آمریکای لاتین شروع می‌شود و تا آفریقای مرکزی هم ادامه دارد. پنجمین جهان نیز جهان دشمنان اسلام است.
در این پنج جهان، هر چه اطلاعاتمان نسبت به هم بیشتر بشود؛ ظرفیت پیوندهایمان نیز بیشتر خواهد شد. برای گسترش اطلاعات، ارتباطات و تعامل بین ایران و جهان‌های پیشرو، رسانه جمهوری اسلامی ایران باید ظرفیت‌های موجود را احصا و برای آشنا کردن مردم جهان با ایران و بالعکس تلاش ویژه‌ای کند. مثلا شهرهای ایران فرهنگی مثل بخارا، سمرقند، فاریاب، بلخ و هرات که باید با آن‌ها آشنا شویم و هویت تاریخی ما را مشخص می‌کنند. همچنین شخصیت‌های تاریخی که در ایران فرهنگی نقش مهمی داشتند یا رویدادهایی مثل نوروز که تنها مختص مردم ایران کنونی نیستند و هر ساله در کشورهای مختلف اهمیت بالایی دارد.
رسانه ملی باید مردم را در اقشار مختلف از نخبگان گرفته تا دانش‌آموزان، زنان، دختران و ... را متوجه جهان بزرگ‌تری با تمام فرصت‌ها و اشتراک‌هایش با ملت ایران کند و با رویکرد استکبار مقابله نماید. استکباری که همیشه به دنبال ایران منزوی، افتراق بین مسلمانان و شیعیان و ضربه‌زدن به فرهنگ ایرانی بوده است. رسانه ملی باید برای شکل‌گیری تمدن اسلامی، اهتمام و تلاش ویژه‌ای داشته باشد.
این مطلب در نبض‌نگار شماره 28 نشریه نبض دانشگاه صداوسیما منتشر شده است.
نبض | تپش تحول، از دل دانشگاه
