سیم کارت‌ها برای بیش از 25 سال است که در گوشیهای همراه ما حضور دارند و در طی این سال‌ها تنها تغییر صورت گرفته در آنها کاهش ابعاد کلی بوده است. اما به تازگی و در یکی دو سال اخیر رده جدیدی از آنها با عنوان eSIM معرفی شده است که به نوعی می‌توان آنها را نسل جدیدی از سیم کارت‌ها معرفی کرد.
در حال حاضر استفاده از سیم کارت‌ها برای اتصال گوشیهای همراه به شبکه‌های مخابراتی الزامی است. این موضوع سبب شده است که به حضور فیزیکی این سیم کارت‌ها نیاز باشد و به سادگی امکان آسیب رسیدن و یا گم شدن آنها وجود داشته باشد. اما eSIMها که نوع جدیدی از این تراشه‌های الکترونیکی هستند می‌توانند علاوه بر رفع این معایب، چندین قابلیت جدید و عالی دیگر را هم در اختیار کاربران گوشیهای هوشمند قرار دهند. قصد داریم در این مطلب پس از یک بررسی اجمالی و کوتاه از این تراشه‌ها به بررسی نقاط قوت و ضعف آنها بپردازیم و به عبارتی دیگر فواید و مضرات حضور آنها در دستگاه‌های هوشمند را مورد بررسی قرار دهیم.
در حال حاضر برای مدت کوتاهی است که امکان استفاده از این تراشه‌ها در گوشیهای هوشمند امروزی ممکن شده است و کمپانی‌های بزرگ و فعال در حوزه تولید این دستگاه‌ها کار یکپارچه سازی محصولات خود با آنها را آغاز کرده‌اند. دیگر کمپانی‌ها نیز اخیراً به وضوح اعلام کرده‌اند که برای استفاده از eSIMها در محصولات نسل جدید خود برنامه‌های جدی را دنبال می‌کنند.
می‌توان eSIMها را یک نوع تراشه معرفی کرد اما در حال حاضر آنها بیشتر مشابه با یک فضای ذخیره سازی برای کدهای برنامه نویسی شده عمل می‌کنند. eSIMها قابلیت برنامه ریزی دوباره را دارند و این کار حتی می‌تواند بدون استفاده از رابط‌های فیزیکی و به صورت بی‌سیم و از طریق شبکه‌های مخابراتی صورت بگیرد. به طور کلی می‌توان برای این تراشه‌ها معایب و مزایای زیادی را برشمرد که مطمئناً برای کاربران در هنگام استفاده از دستگاه‌های مجهز به آنها، اهمیت زیادی پیدا می‌کنند. در زیر به معرفی و بررسی تعدادی از آنها می‌پردازیم.
مزایای استفاده از eSIMها
با توجه به اینکه eSIMها به صورت یک تراشه داخلی در گوشیهای هوشمند تعبیه شده‌اند، امکان جداسازی آنها از این دستگاه‌ها وجود ندارد و به همین دلیل احتمال گم شدن یا جا ماندن آنها به صفر می‌رسد. از سوی دیگر برای قرار دادن این سیم کارت‌ها درون دستگاه‌های مختلف به کوچک کردن ابعاد آنها و یا استفاده از قاب‌های افزایش ابعاد نیازی نیست. همچنین با استفاده از eSIMها، کاربران دیگر برای خرید سیم کارت‌ها، به مراجعه حضوری به فروشگاه‌ها و پرداخت وجه در قبال دریافت آنها نیازی نخواهند داشت. از میان دیگر فواید این نوع از سیم کارت‌ها می‌توان به امکان اتصال به شبکه‌های مخابراتی بلافاصله پس از خرید گوشیهای هوشمند اشاره کرد. با استفاده از eSIMها همچون گذشته نیازی به انتظار برای ارسال سیم کارت از سوی اپراتور نخواهد بود.
در طی مدت کوتاهی که امکان استفاده از eSIMها در تعدادی از گوشیهای پرچمدار ممکن شده، بازخوردهای کاربران از استفاده از آنها بسیار خوب بوده است. با استفاده از این سیم کارت‌ها، بدون نیاز به تعویض آنها می‌توان بین اپراتورهای مختلف سوئیچ کرد و در هر لحظه از شبکه‌های مخابراتی فراهم شده توسط یکی از آنها استفاده کرد. از سوی دیگر با بکارگیری eSIMها کاربران برای استفاده از خدمات یک اپراتور جدید نیازی به خرید یک سیم کارت تازه نخواهند داشت. در حال حاضر تعداد اپراتورهایی که از این سیم کارت‌های یکپارچه پشتیبانی می‌کنند با سرعت قابل قبولی در حال افزایش است و انتظار می‌رود تا اواسط سال جاری میلادی بخش اعظمی از این شرکت‌ها، پشتیبانی از این سیم کارت‌ها را آغاز کرده باشند.
در بالا به این موضوع اشاره کردیم که eSIMها توانایی برنامه ریزی از راه دور و به صورت بی‌سیم را دارند. با استفاده از این قابلیت، اپراتورها می‌توانند در لحظه تنظیمات جدیدی را به گوشیهای هوشمند منتقل کنند که باعث بهبود ارتباط این دستگاه‌ها با شبکه‌های مخابراتی شود.
دیگر مزیت استفاده از این سیم کارت‌های یکپارچه، بیشتر به تولیدکنندگان گوشیهای هوشمند مربوط می‌شود اما سبب خواهد شد که کاربران این دستگاه‌ها نیز، قابلیت‌های بهتری را در اختیار داشته باشند. در طی سال‌های اخیر تولید کنندگان گوشیهای همراه سعی کرده‌اند با کاهش ابعاد سیم کارت‌ها، فضای اشغال شده توسط این تراشه‌ها را به مقدار زیادی کاهش دهند و از این فضا برای به کارگیری قطعات سخت افزاری قدرتمندتر استفاده کنند. اما با استفاده از eSIMها می‌توان تجهیزات لازم برای خواندن سیم کارت‌ها و به طور کلی شیار مربوط به قرارگیری این تراشه‌ها در گوشیهای همراه را به صورت کامل حذف کرد. این موضوع سبب می‌شود که در گوشیهای هوشمند، فضای در دسترس برای قرارگیری اجزای سخت افزاری به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کند و همچنین بخشی از پیچیدگی مربوط به طراحی ظاهری این دستگاه‌ها از بین برود. شرکت‌های فعال در حوزه تولید گوشیهای هوشمند این روزها در تلاش هستند راهکارهای جدیدی برای حذف جک صوتی 3.5 میلی متری در این دستگاه‌ها به کار بگیرند تا امکان استفاده از فناوری‌های تازه در این محصولات ممکن شود. با حذف سیم کارت‌های فیزیکی و غیریکپارچه از این دستگاه‌ها نیز می‌توان به این فضای موردنیاز دست پیدا کرد.
از سوی دیگر با استفاده از این سیم کارت‌های یکپارچه، می‌توان یکی از بزرگ‌ترین منافذ موجود در گوشیهای هوشمند را از میان برد. استفاده از eSIMها سبب خواهند شد که یکی از مهم‌ترین نقطه ضعف گوشیهای هوشمند در هنگام مقابله با گرد و خاک و قطرات آب حذف شود. این موضوع می‌تواند به ارتقا استانداردهای مقاومتی IP در این دستگاه‌ها نیز منجر شود و استحکام آنها را در برابر ورود ذرات جامد و مایع به میزان زیادی افزایش دهد.
چندی پیش دو کمپانی میزو و Vivo، گوشیهای جدیدی را معرفی کردند که دارای هیچگونه پورت، دکمه فیزیکی و یا سوراخی نبودند و از یک بدنه یک‌تکه بهره می‌بردند. این موضوع سبب شده است که این دستگاه‌ها دارای استحکام بسیار عالی باشند و همچنین از یک طراحی زیبا بهره ببرند. دسترسی به این زبان طراحی که گفته می‌شود در آینده نزدیک به عنوان یک استاندارد جهانی مطرح می‌شود، تنها به دلیل استفاده از eSIMها ممکن شده است.
در حال حاضر برای خارج کردن سیم کارت از درون گوشیهای هوشمند به یک سری سوزن خاص نیاز داریم که سبب شده است این کار کمی سخت و زمان بر صورت بگیرد. چرا که دسترسی به این سوزن‌ها یا ابزاری که بتواند کار آنها را انجام دهد در هر لحظه ممکن نیست. در حال حاضر بسیاری از کاربران مجبور هستند برای خارج کردن متعدد سیم کارت از گوشیهای خود، همیشه یکی از این سوزن‌ها را به همراه داشته باشند.
معایب و چالش‌های پیش رو
اگرچه در حال حاضر تعویض سیم کارت موجود در گوشیهای هوشمند فرآیندی زمان‌گیر است اما باید توجه داشت که با این کار حجم انبوهی از اطلاعات شخصی کاربران نیز از این دستگاه‌ها خارج می‌شود. گوشیهای هوشمند امروزی دارای انبوهی از تصاویر، ویدیوها، رمزهای عبور و اطلاعات شخصی کاربران هستند اما باید توجه داشت که سیم کارت‌ها نیز اطلاعات خصوصی فراوانی را از سابقه تماس‌ها، پیامک‌های ارسالی و دریافتی و... را در خود جای داده‌اند که مطمئناً برای هر کاربری حفظ امنیت آنها مهم و قابل توجه است. این موضوعات سبب شده است که فروش دوباره یا واگذاری گوشیهای بهره‌مند از سیم کارت‌های یکپارچه با کمی نگرانی همراه باشد. با این وجود در حال حاضر اپراتورها و شرکت‌های تولید کننده گوشیهای هوشمند مشغول طراحی ابزارهایی هستند که به کاربران در پاک‌سازی کامل این تراشه‌ها کمک زیادی می‌کند.
دیگر محدودیت موجود در گوشیهای بهره‌مند از سیم کارت‌های یکپارچه، پشتیبانی نکردن آنها از دو eSIM به صورت همزمان است. در حال حاضر هیچ گوشی هوشمندی که قابلیت پشتیبانی همزمان از دو eSIM را به صورت همزمان داشته باشد در بازار موجود نیست، اما گوشی‌هایی در دسترس هستند که می‌توانند در آن واحد استفاده از یک eSIM و یک سیم کارت معمولی را فراهم کنند. انتظار می‌رود در آینده نزدیک گوشیهای دارای دو سیم کارت یکپارچه نیز معرفی و عرضه شوند.
با توجه به اینکه eSIMها همیشه در گوشیهای هوشمند قرار دارند، این دستگاه‌ها برای همیشه به یک شبکه مخابراتی مشخص متصل خواهند بود. این موضوع می‌تواند سبب شود که ردیابی گوشیهای همراه، تحت هر شرایطی ممکن باشد. اگرچه این قابلیت سبب می‌شود که در هنگام سرقت یا گم شدن گوشیهای هوشمند کار شناسایی محل حضور آنها ساده‌تر شود اما در هنگامی که کاربران به هر علتی قصد ندارند به شبکه‌های مخابراتی متصل باشند مشکل آفرین خواهد بود. ممکن است سیستم عامل اندروید Q که هم اکنون توسط گوگل در حال توسعه و گسترش است دارای قابلیت‌های ویژه برای پشتیبانی از eSIMها باشد. انتظار می‌رود یکی از این قابلیت‌ها به کاربران اجازه دهد در مواقع نیاز، امکان قطع ارتباط این سیم کارت‌ها با شبکه‌های مخابراتی را در اختیار داشته باشند.
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که بر سر راه گسترش eSIMها قرار دارد مباحث امنیتی در هنگام استفاده از آنها است. با توجه به اینکه این سیم کارت‌ها به صورت یکپارچه در گوشیهای هوشمند قرار دارند می‌توان راهکارهای امنیتی فراوانی برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز به آن تعبیه کرد. با این وجود اپراتورها باید تدابیری را پیاده سازی کنند که امکان مداخله هکرها در مسیر ارتباط بین آنها و این سیم کارت‌ها وجود نداشته باشد. به نظر می‌رسد حتی استفاده از یک ارتباط رمزگذاری شده برای برنامه ریزی این سیم کارت‌ها یا تبادل دیگر اطلاعات نیز کافی نباشد. چرا که دسترسی غیرمجاز به سیم کارت‌های eSIM می‌تواند فرصت بسیار خوبی را برای هکرها فراهم کند که به اطلاعات شخصی کاربران در گوشیهای هوشمند دسترسی پیدا کنند.
