تغذیه و رژیم غذایی یکی از مسائل اساسی زندگی در دنیا است که نه تنها در امر ورزش بلکه در زمینه های مختلفی مثل تناسب اندام و سوخت و ساز بدن مورد توجه قرار گرفته است.
انجام تمرینات ورزشی و تحرک زیاد بدنی باعث تعرق زیاد میگردد به همین خاطر ورزشکاران مقدار زیادی از آب بدن خویش را از دست میدهند و باید آن را جبران کنند. با 5/1تا 3 ساعت تمرین، بدن در اثر تعریقی که ایجاد می شود به جایگزینی مایعات نیاز دارد. اما بسیاری،آب از دست رفته بدن خود را با آب همان انتخاب قدیمی تامین می کنند. آب عامل اصلی دستگاه تهویه و خنک شدن بدن به هنگام فعالیت بدنی است و هنگام فعالیت شدید از غذا هم مهمتر است. قطعا آب بهترین گزینه برای بازیابی آب بدن است اما نه همیشه، نوشیدن بیش از حد آب منجر به عدم تعادل الکترولیت ها در بدن می گردد. به این حالت مسمومیت آب گفته می شود.
درحین ورزش کردن علاوه بر آب ،سدیم، پتاسیم و کلراید با تعریق از بدن فرد خارج می شوند. وقتی بدن مقدار زیادی آب از دست بدهد باید علاوه بر آب ، الکترولیت های مورد نیاز بدن نیز دوباره تامین شوند.
در سالهای اخیر، تحقیقات زیادی در آزمایشگاه و در میدان تمرین و مسابقه واقعی انجام گرفته و اثر چشمگیر مصرف مواد کربوهیدرات دار در عملکرد قدرت و استقامت ورزشکاران در رشته های دوچرخه سواری، دو و فوتبال به اثبات رسیده است. میزان بالای تلفات سالیانه در اثر گرما در طول تمرینات فوتبال، نشان از اهمیت جایگزینی مایعات و الکترولیتها دارد زیرا عدم جبران آن میتواند بر عملکرد افراد اثر منفی بگذارد. امروزه انواع مختلفی ازنوشابههای ورزشی،نوشابه های انرژی زا، آب های طعم دار و غنی شده وجود دارند که علاوه بر تامین آب از دست رفته وانرژی و مواد معدنی بدن، با عملکرد گردش خون بهتردر حین ورزش موجب تنظیم ضربات قلبی نیز شده و با افزایش انرژی فرد باعث به تاخیر انداختن احساس خستگی وایجاد چابکی در افراد می شوند.نوشیدنی های ورزشی به غیر ازکربوهیدرات حاوی شیرین کننده، مواد نگهدارنده و الکترولیت وهچنین سيتراتسديم، تورين، گلوكز، گلوكورونولاكتون، كـافئين و انواع ويتامينهـا تركيبـات اصـلي نوشـيدنيهـاي ورزشـي هستند.
انواع نوشیدنی های ورزشی بر اساس غلظت
1-نوشیدنی ورزشی ایزوتونیک غلظت نمک و قند موجود دراین نوشیدنی همانند بدن انسان است و به سرعت جایگزین مایعات و کربوهیدرات از دست رفته میشود.ایزوتونیک برای دوندگان و ورزشکاران ورزش های جمعی مناسب است.
2-نوشیدنی ورزشی هایپرتونیک غلظت نمک و قند موجود دراین نوشیدنی بیشتر از مقدار موجود در خون انسان است معمولا بعد از فعالیت ورزشی مصرف می شود و برای ورزش های که نیازمند انرژی بالایی دارند کاربرد دارد.
3-نوشیدنی ورزشی هیپوتونیک غلظت نمک و قند موجود در این نوشیدنی کمتر از بدن انسان است و آب از دست رفته بدن را به سرعت جبران می کند و مناسب ژیمناست ها و ورزشکارانی می باشد که نیازشان به آب بیشتر از کربوهیدرات می باشد.
انواع نوشیدنی های ورزشی بر اساس ترکیبات
1-نوشیدنی ورزشی الکترولیتی این نوشیدنی کم کالری شامل آب، مقدار ناچیزی کربوهیدرات و الکترولیت هایی از قبیل سدیم، پتاسیم، منیزیم و کلسیم است و مناسب فعالیت های ورزشی با شدت پایین و مدت زمان کمتر از ۹۰ دقیقه می باشد.
2-نوشیدنی ورزشی کم کربوهیدرات حاوی آب و مقدار کمی کربوهیدرات و مناسب فعالیت های بیشتر از 90 دقیقه می باشد.
3-نوشیدنی کم کالری حاوی آب و قند مصنوعی است. مصرف آن توصیه نمی شود مگر برای فعالیت های خیلی کوتاه مدت که منابع تامین انرژی غیر از کربوهیدرات باشد.
4-نوشیدنی ورزشی کربوهیدرات و الکترولیت حاوی آب،کربوهیدرات والکترولیت است و مناسب ورزش هایی مانند دو ماراتون و فعالیت هایی که بیشتر از 90دقیقه طول می کشد می باشد.
5-نوشیدنی ورزشی کربوهیدرات،الکترولیت و پروتئین حاوی آب، کربوهیدارت، الکترولیت و پروتئین است.مناسب فعالیت های آهسته و بسیار طولانی (طولانی تر از مسافت دو ماراتون)