هوش مصنوعی چگونه کنترل‌پذیر شود ؟!

هوش مصنوعی (AI) به عنوان یک فناوری تحول‌آفرین، مرزهای جدیدی در زمینه‌های مختلف باز کرده است. اما با افزایش پیچیدگی سیستم‌های AI، چالش‌های مرتبط با کنترل، نظارت و امنیت این فناوری نیز افزایش یافته است. هوش مصنوعی با سرعتی بی‌سابقه در حال پیشرفت است و بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان را بهبود بخشیده است. اما اگر این فناوری به درستی کنترل نشود، ممکن است خطرات قابل‌توجهی برای جوامع انسانی و زیرساخت‌های جهانی ایجاد کند.

برای حل این چالش‌ها، استفاده از بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند نوشته‌شده در سالیدیتی (Solidity)، همراه با بهره‌گیری از اوراکل‌ها به عنوان پل ارتباطی بین دنیای دیجیتال و فیزیکی، راهکاری مؤثر و نوین ارائه می‌دهد. در این مقاله، معماری فنی این رویکرد بررسی می‌شود.

قراردادهای هوشمند و سالیدیتی: قلب کنترل هوش مصنوعی در بلاک‌چین

قراردادهای هوشمند کدهایی خوداجرا هستند که روی بلاک‌چین ذخیره شده و به محض وقوع شرایط از پیش تعریف‌شده اجرا می‌شوند. در بستر بلاک‌چین، سالیدیتی به عنوان زبان برنامه‌نویسی اصلی اتریوم، امکانات گسترده‌ای برای توسعه قراردادهای هوشمند ارائه می‌دهد. ویژگی‌های کلیدی قراردادهای هوشمند نوشته‌شده در سالیدیتی عبارت‌اند از:

1. غیرقابل تغییر بودن: یک‌بار نوشته شدن و انتشار قرارداد روی بلاک‌چین، آن را در برابر تغییرات و دستکاری محافظت می‌کند.
2. شفافیت: تمامی کدها و تراکنش‌های مرتبط با قرارداد قابل مشاهده برای عموم است.
3. خودکارسازی قوانین: قراردادهای هوشمند می‌توانند قوانین مرتبط با عملکرد AI را اجرا کرده و از تخطی جلوگیری کنند.

معماری کنترل هوش مصنوعی بر بستر بلاک‌چین

۱. ایجاد قراردادهای هوشمند برای قوانین AI

با استفاده از سالیدیتی، می‌توان قوانینی که هوش مصنوعی باید رعایت کند را به صورت قرارداد هوشمند تعریف کرد. این قوانین شامل موارد زیر است:

• محدودیت در دسترسی به داده‌ها.
• تعیین اقدامات مجاز و غیرمجاز.
• تعریف شرایط توقف یا تنظیم عملکرد در صورت بروز مشکلات.

نمونه کد: تعریف محدودیت دسترسی در سالیدیتی

// SPDX-License-Identifier: MIT

pragma solidity ^0.8.0;

contract AIAccessControl {

    address public admin;

    mapping(address => bool) public allowedAI;

    constructor() {

        admin = msg.sender; // تعیین مدیر قرارداد

    }

    modifier onlyAdmin() {

        require(msg.sender == admin, &quotOnly admin can execute this&quot);

        _;}

    function grantAccess(address _aiAddress) external onlyAdmin {

        allowedAI[_aiAddress] = true; }

    function revokeAccess(address _aiAddress) external onlyAdmin {

        allowedAI[_aiAddress] = false;

    }

    function isAllowed(address _aiAddress) external view returns (bool) {

        return allowedAI[_aiAddress];

    }

}

این قرارداد به مدیر اجازه می‌دهد تا دسترسی هوش مصنوعی به منابع خاص را کنترل کند.

۲. نقش بلاک‌های ایجادشده در ثبت فعالیت‌های AI

در بلاک‌چین، هر تراکنش مرتبط با تصمیم‌گیری یا عملکرد هوش مصنوعی به‌صورت دائمی در یک بلاک ثبت می‌شود. این ثبت اطلاعات:

• امکان ردیابی تصمیمات AI را فراهم می‌کند.
• شفافیت عملکرد را تضمین می‌کند.
• امکان انجام حسابرسی‌های قانونی یا اخلاقی را ایجاد می‌کند.

۳. اتصال هوش مصنوعی به دنیای واقعی با اوراکل‌ها

هوش مصنوعی نیازمند داده‌های خارجی است، اما بلاک‌چین به طور ذاتی به داده‌های خارج از شبکه دسترسی ندارد. اینجاست که اوراکل‌هاوارد عمل می‌شوند.

اوراکل‌ها سرویس‌هایی هستند که اطلاعات دنیای واقعی را به قراردادهای هوشمند انتقال می‌دهند. برای مثال:

• داده‌های آب‌وهوایی.
• قیمت‌های بازار مالی.
• داده‌های سنسورهای IoT.

معماری استفاده از اوراکل برای AI

1. هوش مصنوعی درخواست داده می‌کند.
2. اوراکل داده مورد نیاز را از منابع خارجی جمع‌آوری می‌کند.
3. اوراکل داده‌ها را به قرارداد هوشمند ارسال می‌کند.
4. قرارداد هوشمند تصمیم می‌گیرد که AI مجاز به استفاده از داده‌ها هست یا خیر.

نمونه کد: اتصال به اوراکل با Chainlink

// SPDX-License-Identifier: MIT

pragma solidity ^0.8.0;

import &quot@chainlink/contracts/src/v0.8/interfaces/AggregatorV3Interface.sol&quot

contract AIDecisionMaker {

AggregatorV3Interface internal priceFeed;

constructor(address _priceFeed) {

priceFeed = AggregatorV3Interface(_priceFeed);

}

function getLatestPrice() public view returns (int) {

(, int price, , , ) = priceFeed.latestRoundData();

return price;

}

function isActionAllowed() public view returns (bool) {

int price = getLatestPrice();

return price > 1000; // شرط تصمیم‌گیری

}

این مثال، از Chainlink برای دریافت قیمت ارزهای دیجیتال استفاده می‌کند و بر اساس آن، تصمیم‌گیری می‌کند.

قوانین لازم‌الاجرا در کنترل هوش مصنوعی

۱. شفافیت عملکرد و ثبت داده‌ها

تمامی تصمیمات و ورودی/خروجی‌های AI باید به صورت دائمی و شفاف روی بلاک‌چین ثبت شود. این امر امکان تحلیل و بازرسی را فراهم می‌کند.

۲. محدودیت در دسترسی به داده‌ها

قراردادهای هوشمند باید دسترسی AI به منابع و داده‌ها را مدیریت کنند. این مدیریت می‌تواند شامل کنترل میزان دسترسی یا زمان‌بندی باشد.

۳. تضمین امنیت و جلوگیری از تقلب

استفاده از بلاک‌چین و اوراکل‌ها تضمین می‌کند که داده‌های ورودی به هوش مصنوعی تغییرناپذیر و قابل اعتماد هستند.

۴. مسئولیت‌پذیری قانونی

در صورت بروز خطا یا سوءاستفاده، قراردادهای هوشمند می‌توانند مکانیزمی برای شناسایی و تعیین مسئولیت ارائه دهند.

چالش‌ها و محدودیت‌ها

1. پیچیدگی قراردادها:
   توسعه قراردادهای هوشمند پیچیده نیازمند تخصص بالا در سالیدیتی و بلاک‌چین است.
2. هزینه‌های تراکنش:
   استفاده گسترده از بلاک‌چین‌های عمومی مانند اتریوم ممکن است هزینه‌بر باشد.
3. وابستگی به اوراکل‌ها:
   امنیت و عملکرد سیستم به کیفیت داده‌های ارائه‌شده توسط اوراکل‌ها وابسته است.

با تلفیق هوش مصنوعی، بلاک‌چین، سالیدیتی و اوراکل‌ها، می‌توان معماری‌ای شفاف، قابل اعتماد و کنترل‌پذیر ایجاد کرد. این رویکرد نه تنها عملکرد AI را بهبود می‌بخشد، بلکه اعتماد عمومی به استفاده از این فناوری را نیز افزایش می‌دهد. آینده هوش مصنوعی، با ابزارهایی نظیر قراردادهای هوشمند، نه تنها پیشرفته‌تر، بلکه ایمن‌تر خواهد بود.