مسجد کبود تبریز
وقتی اسم تبریز می آید، احتمالا دو اسم به ذهن تان می آید یکی مجموعه تاریخی - تفریحی ائل گلی و دیگری بازار تبریز. تبریز اما علاوه بر این دو اثر مهم، آثار تماشایی فراوانی دارد؛ یکی از معروف ترین آن ها، مسجد کبود یا به قول آذری ها «گوی مسچید» است که قرن هاست در دل بازار تبریز، آرام و عظیم استوار ایستاده است.
مسجدی که اگر چه از جنگ ها و درگیری ها و مهم تر از آن، از زلزله های شدید تبریز آسیب های جدی دید، اما جان سالم به در برد. احتمالا وقتی «ابوالمظفر جهانشاه قراقویونلو» حدود ۶۰۰ سال پیش، به خواست همسرش «خاتون جان بیگم»، امر به ساختن این مجموعه داد، تصور نمی کرد این بنا روزگاری به یکی از نمادهای استواری تبریز تبدیل شود.
مجموعه ای که در ابتدا با ملحقاتی از جمله کوشک، قنات، بقعه و مسجد به نام «عمارت مظفریه» شناخته می شد. امروز به دلیل کاشی های آبی و کبود منحصر به فردش به نام «مسجد کبود» شناخته می شود. از ما می شنوید اگر به تبریز رفتید، بدون تماشای مسجد کبود، این شهر را رها نکنید.
چطور به مسجد کبود تبریز برسیم؟
رواق های آرامش
هر چند «گوی مسچید» یا مسجد کبود تبریز در روزگار ساخت در باغش خارج از شهر بنا شده بود اما امروز در دل تبریز قرار گرفته است. برای رسیدن به مسجد کبود باید در مسیر خیابان امام خمینی قرار بگیرید. برای این کار سه راه پیش رو دارید.
می توانید از اتوبوس های بی آرتی برای رسیدن بهره بگیرید و در ایستگاه مسجد کبود پیاده شوید یا با ماشین شخصی و تاکسی از سمت میدان ساعت به سمت چهارراه شهید بهشتی حرکت کرده، بعد از موزه آذربایجان توقف کنید، به دیدار مسجد کبود بروید یا در نهایت از میدان ساعت با طی زمانی حدود پنج تا هفت دقیقه به فیروزه جهان اسلام برسید.
مسجد کبود تبریز، مسجد فیروزه ها
مسجد کبود تبریز یکی از مساجد قدیمی ایران است که تزئینات به جامانده از پیش از زلزله، نشان دهنده زیبایی منحصر به فرد آن است. مسجدی که اکنون به عنوان یکی از بخش های بازار تاریخی تبریز در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است و رواق ها، صحن و معماری و کاشیکاری های زیبایش به عنوان یکی از نمادهای هنر ایرانی شناخته می شود.
در مسجد کبود تبریز چه می بینیم؟
فرش کاشی ها
از بیرون مسجد کبود تبریز، دو گنبد آجری کوچک و بزرگ می بینید که بر بدنه ی سنگ و آجری نشسته است. بخش هایی از گنبدهای آجری مسجد کبود، هنوز تکه هایی از آجر کاری های دوره قراقویونلوها را بر تن خود دارد.
حیاط مسجد کبود: به دلیل خیابان کشی های ورودی مسجد کبود، پشت ساختمان قرار گرفته، ورودی بنا، با کاشی های آبی در هم تنیده و گل و بوته های ظریف تزئین شده که در اصطلاح به آن «فرش کاشی» می گویند. آیات و روایات نقش شده روی کاشی ها از ورودی شروع می شود و دورتادور صحن مسجد کبود را دور می زند.
کاشی های معرق مسجد کبود، مربوط به سال ۸۷۰ قمری و بسیار تماشایی است. با وجود مرمت گنبد و بخش هایی از بدنه، هنوز می توان نشانه هایی از زلزله های ویرانگر تبریز در دوره های مختلف بر آن دید. ترک های عمیق تصحیح شده روی سردر اصلی، حتی پس از مرمت های صورت گرفته در اوایل این سده نمایان و البته نشان دهنده استحکام این بنا در مواجهه با زلزله ای است که تمام تبریز را تخریب کرده، به جز سه بنا، هیچ چیز از آن روزگار تبریز باقی نگذاشت.
داخل مسجد کبود: برای ورود به مسجد کبود باید کفش های خود را در آورد. در صحن موکت شده، قدم بزنید طلق های جناقی، دیوارها، تزئینات و محراب مسجد کبود در دو رنگ آبی تیره (بخش های اصلی و قدیمی) و آبی خیلی روشن (بخش های مرمت شده) هستند.
روی صحن و ستون های آن، سوره فتح با خطی زیبا نوشته شده و دور تا دور گنبدی با قطر ۱۷ متر را فراگرفته. ایستادن زیر گنبدی که از داخل ۲۲ متر ارتفاع دارد، بسیار خاطرانگیز است. این گنبد و گنبد کوچکتر بخش مقبره به همت استاد رضا معماران به شکل کاملا سنتی بازسازی شده در ساخت آن هیچ گونه روش و مصالح جدیدی به کار نرفته است.
مقبره: در پشت محراب قدیمی، قسمت دیگری از این مسجد شامل اتاقی بزرگ با کفپوش و دیوارهای مرمرین وجود دارد و در انتها به سردابی کوچک ختم می شود. در این محل جهانشاه و همسرش خاتون جان بیگم که چند سال بعد از اتمام ساخت مسجد فوت شدند، دفن اند.
این بخش، خاکی و خالی است و گفته می شود بعد از زمین لرزه تبریز، هر چه در این بخش بوده حتی بخش هایی از مرمر تزئینی آن به تاراج رفته است. در کنار در ورودی، همان جایی که بلیت می خرید و همچنین در داخل مسجد می توانید آثاری سفالی با طرح های مسجد کبود و دیگر کاشیکاری های تبریز را که توسط هنرمندان تبریزی ساخته شده است تهیه کنید.
این مقاله از مجله جامونه، سامانه اجاره آپارتمان مبله در تهران برداشته شده است.
لینک منبع: راهنمای گشت و گذار در مسجد کبود تبریز
