محاسبات سرورلس داره روش ساخت، اجرا و مدیریت برنامهها رو توی فضای ابری عوض میکنه. با این فناوری، دیگه لازم نیست نگران مدیریت سرورها باشی. همه چیز رو شرکتهای ارائهدهنده ابر (مثل AWS، Azure و Google Cloud) مدیریت میکنن و تو فقط روی نوشتن کد تمرکز میکنی. این یعنی دیگه نیازی نیست وقتت رو صرف کارهایی مثل تنظیم سرورها، مقیاسپذیری یا نگهداری زیرساختها کنی.
البته، اسمش سرورلس (بدون سرور) هست، ولی این به معنی نیست که سروری وجود نداره. بلکه به این معنیه که دیگه لازم نیست خودت سرورها رو مدیریت کنی. شرکتهای ابری این کار رو برات انجام میدن و تو فقط برای زمانی که کدت اجرا میشه هزینه پرداخت میکنی. این مدل داره خیلی سریع محبوب میشه و خیلیها معتقدن که آینده توسعه ابری همینه. اما چرا اینقدر مهمه و چه چیزی اون رو اینقدر قدرتمند کرده؟
سرورلس چیه؟
سرورلس یه مدل توسعه ابریه که توش تو کد مینویسی و اون رو اجرا میکنی، بدون اینکه بخوای نگران سرورها باشی. توی این مدل:
تو فقط کد مینویسی: مثلاً یه تابع کوچیک که یه کار خاص رو انجام میده.
شرکت ابری همه کارها رو انجام میده: مثل تنظیم سرورها، مقیاسپذیری و نگهداری.
هزینهها بر اساس مصرفه: یعنی فقط وقتی پول میدی که کدت اجرا میشه.
ویژگیهای اصلی سرورلس اینها هستن:
اجرای کد با رویدادها: کدت وقتی اجرا میشه که یه اتفاق خاص بیفته، مثلاً یه درخواست HTTP بیاد یا یه فایل آپلود بشه.
مقیاسپذیری خودکار: اگه برنامهات یه کاربر داشته باشه یا یه میلیون، سیستم خودش رو با تعداد کاربران تطبیق میده.
هزینههای بدون استفاده: توی مدلهای قدیمی، حتی اگه از سرورها استفاده نکنی بازم باید پول بدی. ولی توی سرورلس فقط وقتی پول میدی که کدت اجرا بشه.
بعضی از پلتفرمهای معروف سرورلس عبارتند از: AWS Lambda، Azure Functions، Google Cloud Functions و Cloudflare Workers.
سرورلس چطور کار میکنه؟
سرورلس حول توابع کوچیک و مستقل میچرخه که بهشون میگن توابع به عنوان سرویس (FaaS). کارش به این صورته:
کد مینویسی: یه تابع کوچیک مینویسی که یه کار خاص رو انجام بده.
کد رو آپلود میکنی: کد رو به پلتفرم سرورلس میدی و اونجا خودش همه چیز رو راهاندازی میکنه.
رویدادها تابع رو اجرا میکنن: مثلاً اگه یه درخواست HTTP بیاد یا یه فایل آپلود بشه، تابعت اجرا میشه.
مقیاسپذیری خودکار: اگه تعداد درخواستها زیاد بشه، سیستم خودش منابع رو اضافه میکنه.
پرداخت فقط برای اجرا: فقط وقتی پول میدی که کدت اجرا بشه.
چرا سرورلس انقلابی در توسعه ابریه؟
۱. مدیریت سادهتر زیرساخت
توی مدلهای قدیمی، باید خودت سرورها رو تنظیم میکردی و نگهداری میکردی. ولی توی سرورلس، همه این کارها رو شرکت ابری انجام میده و تو فقط روی کدت تمرکز میکنی.
تأثیر: کارهای عملیاتی کمتر و توسعه سریعتر.
مثال: یه استارتآپ میتونه یه برنامه وب رو بدون نیاز به تیم DevOps مستقر کنه.
۲. صرفهجویی در هزینه
توی مدلهای قدیمی، حتی اگه از سرورها استفاده نکنی بازم باید پول بدی. ولی توی سرورلس فقط وقتی پول میدی که کدت اجرا بشه.
تأثیر: صرفهجویی زیاد در هزینهها، مخصوصاً برای کارهایی که ترافیکشون متغیره.
مثال: یه سایت فروشگاهی که فقط موقع حراجها ترافیکش زیاد میشه، فقط همون موقع پول میده.
۳. مقیاسپذیری خودکار
سرورلس خودش رو با تعداد کاربران تطبیق میده. چه یه نفر از برنامهات استفاده کنه، چه یه میلیون نفر، سیستم خودش رو تنظیم میکنه.
تأثیر: برنامهها حتی موقع ترافیک بالا هم کار میکنن.
مثال: یه برنامه شبکهاجتماعی میتونه یه پست ویروسی رو بدون مشکل مدیریت کنه.
۴. زمان سریعتر برای عرضه به بازار
با سرورلس، دیگه نیازی نیست وقتت رو صرف تنظیم سرورها کنی. فقط کدت رو بنویس و اجرا کن.
تأثیر: تیمها میتونن سریعتر کار کنن و محصولات رو زودتر به بازار برسونن.
مثال: یه توسعهدهنده میتونه یه ویژگی جدید رو توی چند ساعت اضافه کنه.
۵. معماریهای مبتنی بر رویداد
سرورلس برای برنامههایی که با رویدادها کار میکنن خیلی خوبه. مثلاً وقتی یه فایل آپلود میشه یا یه درخواست HTTP میاد، کدت اجرا میشه.
تأثیر: انعطافپذیری بیشتر برای ساخت سیستمهای ماژولار.
مثال: یه تابع سرورلس میتونه بلافاصله بعد از آپلود یه عکس، اون رو پردازش کنه.
۶. دسترسی جهانی
سرورلس معمولاً به صورت جهانی کار میکنه، یعنی برنامهات برای کاربران سراسر دنیا در دسترسه.
تأثیر: کاربران از هر جای دنیا میتونن با سرعت خوبی از برنامهات استفاده کنن.
مثال: یه API سرورلس میتونه کاربران رو به نزدیکترین سرور هدایت کنه تا سرعتشون بیشتر بشه.
موارد استفاده از سرورلس
سرورلس برای خیلی کارها خوبه، مثلاً:
بکاند وب و موبایل:ساخت API برای احراز هویت کاربر یا پردازش پرداخت. مثال: یه API سرورلس برای یه برنامه فروشگاهی که هزاران کاربر رو مدیریت میکنه.
گردش کار مبتنی بر رویداد:خودکارسازی کارهایی که با رویدادها شروع میشن، مثلاً وقتی یه کاربر جدید ثبتنام میکنه. مثال: یه تابع سرورلس که وقتی یه کاربر جدید میاد، یه ایمیل براش میفرسته.
پردازش داده:پردازش دادههای بزرگ به صورت بلادرنگ. مثال: یه تابع سرورلس که دادههای دستگاههای IoT رو پردازش میکنه.
وبسایتهای سرورلس:میزبانی وبسایتهای استاتیک با عملکرد بکاند. مثال: یه CMS سرورلس که محتوا رو به کاربران سراسر دنیا ارائه میده.
چتباتها و هوش مصنوعی:ساخت چتبات یا استقرار مدلهای هوش مصنوعی. مثال: یه چتبات سرورلس که به کاربران کمک میکنه.
چالشهای سرورلس
با وجود مزایای زیاد، سرورلس چالشهایی هم داره:
شروع سرد (Cold Starts):وقتی تابعت بعد از مدتی غیرفعال بودن اجرا میشه، ممکنه یه تأخیر کوچیک داشته باشه. راهحل: از روشهایی برای گرمکردن توابع استفاده کن.
وابستگی به شرکتها (Vendor Lock-In):اگه از یه پلتفرم خاص استفاده کنی، ممکنه انتقال به یه پلتفرم دیگه سخت باشه. راهحل: از استانداردهای باز استفاده کن.
اشکالزدایی و نظارت:اشکالزدایی برنامههای سرورلس میتونه سخت باشه. راهحل: از ابزارهای نظارت مثل AWS CloudWatch استفاده کن.
محدودیتهای اجرایی:توابع سرورلس محدودیتهایی در زمان اجرا و حافظه دارن. راهحل: کارها رو به توابع کوچیکتر تقسیم کن.
چرا سرورلس آینده توسعه ابریه؟
افزایش بهرهوری: دیگه نیازی نیست وقتت رو صرف مدیریت سرورها کنی.
صرفهجویی در هزینه: فقط وقتی پول میدی که کدت اجرا بشه.
مقیاسپذیری خودکار: برنامهات با هر تعداد کاربر کار میکنه.
همخوانی با معماریهای مدرن: سرورلس با میکروسرویسها و سیستمهای مبتنی بر رویداد خیلی خوب کار میکنه.
نوآوری مداوم: شرکتهای ابری دائماً سرورلس رو بهتر میکنن.
