جمله در زبان فارسی متشکل از سه گروه اسمی، فعلی و قیدی است. گروه اسمی، هسته جمله را تشکیل می‌دهد و معمولاً نهاد یا مفعول است. گروه فعلی، فعل جمله را تشکیل می‌دهد و معمولاً فعل اصلی است. گروه قیدی، مفهومی دیگر به فعل، صفت، مسند و مصدر اضافه می‌کند.
اکثر افراد با معنی و مفهوم قید در دوران مدرسه و کلاس ششم دبستان آشنایی پیدا کردند و ما در این مقاله، به تعریف قید و برسی گروه قیدی می‌پردازیم.
قید، کلمه یا گروهی از کلمات است که مفهومی دیگر به فعل، صفت، مسند و مصدر اضافه می‌کند. این مفهوم می‌تواند مربوط به زمان، مکان، حالت و... باشد.
قیدها را می‌توان به روش‌های مختلفی دسته‌بندی که در جدول زیر به 12 قسمت آنها را تقسیم کرده ایم.
در جدول زیر نیز عبارت‌های مورد نظر قید را مشاهده می‌کنید.
از نظر ساخت قیدها به چهار دسته تقسیم می‌شوند. که عبارتنداز:
قیدهای ساده از یک تکواژ آزاد تشکیل شده‌اند. یعنی تنها از یک جزء معنی‌دار تشکیل شده‌اند. برخی از این کلمه‌ها شاملت خوب، بد، کم، زیاد و... می‌شوند
قیدهای مشتق از ترکیب یک جزء معنی‌دار و یک یا چند تکواژ وابسته تشکیل شده‌اند. به عنوان مثال، قید "غمگین" از ترکیب اسم "غم" و پسوند "گین" تشکیل شده است.
قیدهای مرکب از ترکیب دو یا چند جزء معنی‌دار تشکیل شده‌اند. به عنوان مثال، قید "نرم‌نرم" از ترکیب دو صفت "نرم" و "نرم" تشکیل شده است.
قیدهای مشتق-مرکب از ترکیب یک یا چند جزءمعنی‌دار و یک یا چند جزء بی معنی تشکیل شده‌اند. به عنوان مثال، قید "دیر و زود" از ترکیب دو جزء بی معنی "دیر" و "زود" تشکیل شده است.
گروه قیدی بخشی از جمله است که فعل به آن نیازمند نیست و می‌تواند از جمله حذف شود. گروه قیدی نقش نحوی خاصی ندارد و تنها مفهومی را به جمله اضافه می‌کند.
گروه قیدی را می‌توان بر اساس وجود نشانه به دو دسته تقسیم کرد:
گروه قیدی نشانه‌دار گروهی از قیدها هستند که با نشانه‌های خاصی مشخص می‌شوند. این نشانه‌ها عبارتند از:
تنوین: قیدهای عربی با تنوین مشخص می‌شوند. مثال
کاملاٌ، قالباً، رسماً و...
حرف اضافه در کنار اسم: قیدهای نشانه‌دار با حرف اضافه مشخص می‌شوند. مثال:
روی کمد، به حمام، با سرعت
تکرار کلمه (کلمات مکرر): قیدهای نشانه‌دار با تکرار کلمه مشخص می‌شوند. مثال:
آهسته‌آهسته، آرام‌آرام، نم‌نم
گروه قیدی بی‌نشانه گروهی از قیدها هستند که نشانه‌ای ندارند. این قیدها عبارتند از:
قیدهای مختص: قیدهای مختص همیشه در نقش قیدی به کار می‌روند و نشانه‌ای ندارند. مثال:
سپس، گاهی، هیچوقت
قیدهای مشترک با اسم: قیدهای مشترک با اسم قیدی هستند که اغلب در نقش‌های اسمی به کار می‌روند و گاهی هم نقش قیدی می‌پذیرند. مثال:
زمان، دیشب، ثانیه، تابستان
قیدهای مشترک با صفت: قیدهای مشترک با صفت، مانند مورد قبلی هستند با این تفاوت که میان قید و صفت مشترک شده‌اند. مثال:
دیوانه، آهسته، بلند، سخت.
همچنین می‌توانید مقالات مشابه زیر را بخوانید:
آموزش اسم در زبان فارسی و نحوه نگارش اسم در جمله
فعل مجهول چیست؟ نحوه شناسایی فعل معلوم و مجهول در دستور زبان فارسی
قید عبارت یا کلمه‌ای است که اگر آن را از جمه حذف کنیم مفهوم جمله از بین نمیرود. به عنوان مثال:
محمد «سریع» غذا خورد.
محمد غذا خورد .
در جمله اول، اگر کلمه "سریع" را حذف کنیم، معنای جمله تغییری نمی‌کند. بنابراین، کلمه "سریع" قید است.
قیدها در جمله نقش وابسته را دارند. یعنی، به یک واژه یا گروه واژه دیگر وابسته هستند و مفهومی را به آنها اضافه می‌کنند.
قیدها در جمله می‌توانند در موقعیت‌های مختلفی قرار بگیرند. موقعیت قرارگیری قید در جمله به نوع قید و مفهومی که می‌خواهد برساند بستگی دارد.
