نهاد از اصلاحات زبان فارسی است که در دوران مدرسه و تحصیل خود با آن آشنا شده اید، در این مقاله بیشتر شمارا با نهاد و نحوه استفاده از آن در دستور زبان فارسی آشنا می‌کنیم.
جمله‌ها از دو قسمت تشکیل می‌شوند که شامل نهاد و گزاره می‌شود. نهاد در اکثر مواقع اول جمله به کار رفته و صاحب خبر است. گزاره نیز در ادامه آن جمله آمده و سعی می‌کند اطلاعاتی در خصوص نهاد به ما بدهد.
برای این کار باید دو سوال را بپرسید. «چه کسی؟» و «چه چیزی؟». مثال:
پدرم از شرکت برگشت.
- سوال: چه کسی از شرکت برگشت؟
+ جواب: پدرم
پدر این جمله نهاد است.
مثال بعدی
محصولات لبنی به اتمام رسیده بود.
- سوال: چه چیزی به اتمام رسیده بود؟
+ جواب: محصولات لبنی
همانگونه که در مثال‌های بالا مشاهده کردید، نهاد از یک یا چند کلمه تشکیل شده است.
نهاد جدا به نهادی گفته می‌شود که اول جمله قرار می‌گیرد و با حذف آن ساختار جمله بهم نمی‌ریزد. مثال
فروشنده همه محصولات را فروخت.
به کلمه «فروشنده» در این جمله نهاد گفته می‌شود.
در برخی موارد امکان حذف نهاد از جمله امکان پذیر است. مثال:
هر رو به باشگاه می‌روم.
[من] هر روز به باشگاه می‌روم.
در جمله بالا با توجه به شناسه جمله توانستیم نهاد حذف شده را حدس بزنیم.
نوع دیگر این حذف نهاد هنگامی‌اتفاق میافتد که در یک یا چند جمله به کار می‌رود. برای مثال:
علی از پادگان بیرون آمد. [علی] سوار ماشین شد و [علی] به سمت خانه حرکت کرد.
همانطور که مشاهده کردید علی در این جمله نهاد است و در جمله اول آمده اما در جملات بعدی برای حذف شده است.
همچنین می‌توانید مقالات مشابه زیر را بخوانید.
مطابقت نهاد و فعل در دستور زبان فارسی
آموزش جملات پایه و پیرو در دستور زبان فارسی
در جمله هنگامی که نهاد به کار رفته بهتر است که فعل آن هم در شخص و شناسه تطابق داشته باشد. به مثال زیر توجه کنید:
ما در برابر ظلم سکوت نمی‌کنیم.
در مثال بالا از «ما» استفاده شده و فعل نیز به صورت جمع است.
یا مثال زیر:
بهداد به روستا رفت.
در جمله بالا نیز «بهداد» و «رفت» هر دو مفرد هستند.
در برخی از موارد استثناء نیز وجود دارد. و از نهاد یا فعل جمع در مقابل نهاد یا فعل مفرد استفاده می‌شود
1- ادای احترام
در جمله پایین برای ادای احترام از فعل جمع استفاده شده است.
مدیر به بر پروژه نظارت کردند.
2- جمع بی‌جان
نهاد جمع بی‌جان می‌تواند هم از فعل مفرد و هم از فعل جمع در جمله استفاده کند، اما فعل جمع برای نهاد جمع مناسب تر است. مثال:
گل‌های گلدان پژمرده شدند.
گل‌های گلدان پژمرده شد.
3- اسم های جمع
کلمه‌هایی همچون، کاروان، لشکر، دسته، مجلس، شورا، گروه، مجمع، گله، رمه و... که از اسامی جمع هستند با فعل مفرد بیان می‌شوند. مثال:
لشکر دوستانش شکست خورد.
4- کلمه ملت
هنگام استفاده از کلمه ملت به عنوان نهاد، می‌توان فعل آن را به صورت جمع و مفرد به کار برد. مثال
ملت ایران هیچگاه شکست نمی‌خورند.
ملت ایران هیگاه شکست نمی‌خورد.
5- کلمه مردم
هنگام استفاده از «مردم» به عنوان نهاد باید از فعل جمع استفاده کنیم.
مردم حق شان را از کشور گرفتند.
6- دسته در نهاد بی جان
اگر اسم جمع دسته درباره نهاد بی جان باشد، باید از فعل مفرد استفاده کنید.
دسته‌ای چوب جمع کرد.
7- اسامی کسی، یکی و هرکسی
هرگاه یکی از اسامی بالا برای جاندار به کار رفته باشد از فعل مفرد استفاده می‌کنیم
هرکسی می‌تواند این کیک را بخورد.
یکی را برای تعمیر خودرو بیاورید.
کسی صدایم را می‌شنود.
8. اسامی مبهم
اسامی همچون «هر کدام، هیچ کدام، هر یک، هیچ یک» اگر در جایگاه نهاد باشند؛ فعل دو صورت مفرد و جمع استفاده می‌شود. اما استفاده از فعل جمع برای آنها مبهم تر و رایج تر است. مثال:
هیچ کدام به لباس دست نزدند.
هیچ کدام به لباس دست نزد.
نکته: «بعضی» اگر در جای نهاد بی‌جان به کار برود. فعل به هر دو صورت جمع و مفرد استفاده می‌شود. مثال:
بعضی از وسایل با کیفیت‌تر است.
بعضی از وسایل با کیفیت‌ترند.
9. در جمع های مکسر
در مجمع‌های مکسر، نهاد به صورت معمول با افعال مفرد می‌آید. مثال:
مخارج ساختمان این ماه دو برابر شد.
روابط بین کشورها به پایان رسید.
وظایف شما و دوستانتان تمیزی خانه است.
همانگونه که در بالا چندین بار به این مورد اشاره کردیم، نهاد و گذاره دو بخش از یک جمله بوده و در کنار هم می‌آیند. روش‌های زیادی برای تشیخص این دو از یکدیگر وجود دارد. نهاد گاها از جمله حذف می شود اما با دقت به جمله می‌توانید به راحتی متوجه این گونه از موارد شد.
با یادگیری نهاد و گذاره در جملات می‌توانید محتوای جذاب تری را تولید کنید و رعایت این مورد می تواند خوانایی جملات و پاراگراف بندی‌های شمارا جذاب‌تر کند.
چگونه نهاد را در جمله پیدا کنیم؟
برای پیدا کردن نهاد در جمله، می‌توانیم از دو روش زیر استفاده کنیم:
با پرسش سوال «چه کسی» و «چه چیزی».
نهاد و گزاره چه رابطه ای با هم دارند؟
جملات از دو بخش نهاد و گزاره تشکیل شده اند و به طور کلی هر جمله خبر از کسی یا چیزی می‌دهد. «نهاد» صاحب خبر و «گزاره» آن خبری است که درباره «نهاد» می‌دهیم. مثال:
رحمت رفت.
رحمت نهاد و رفت گزاره است.
