مهارت برنامه‌نویسی به عنوان سنگ بنا تکنولوژی و بسیاری از پدیده‌های نو که در اطراف خود مشاهده می‌کنیم، همواره یکی از پرمتقاضی ترین حرفه‌ها برای یادگیری می‌باشد.
یادگیری برنامه‌نویسی را از جهات مختلف میشود بررسی کرد: پول‌ساز‌ترین مشاغل دنیا، بهترین مهارت برای مهاجرت، پیاده‌سازی ایده‌های بزرگ، افزایش خلاقیت و بهبود قوه تفکر و... اگر شما هم به هر دلیلی مشتاق به یادگیری یا کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید و میخواهید گام های اولیه را محکم بردارید در این راهنما جامع شروع کدنویسی با من همراه باشید.
من خشایار پورک‌پور هستم که با سال ها تجربه در زمینه برنامه نویسی و طراحی سایت سعی می‌کنم چکیده تجربیات حرفه‌ای خود را با شما به اشتراک بگذارم.
برنامه نویسی چیست ؟ کدنویسی یعنی چه | تاریخچه برنامه نویسی
برای هضم یک مسئله مهمترین قدم شناخت آن موضوع و کسب آگاهی از پیدایش و تلاش‌های دیگر انسان‌ها در مواجهه با آن مورد است.
برای درک برنامه‌نویسی نیازی نیست همه چیز را در کامپیوتر و سیستم نرم افزاری خلاصه کنید؛ من از شما درخواست دارم از عینکی دیگر به این ماجرا نگاه کنید.
هستی که ما در آن زیست می‌کنیم یا اجتماعی که با قوانین آن شهروندی می‌کنیم همه نمونه‌‌هایی از سیستم‌های برنامه ریزی شده هستند؛ در این نظام‌ها قواعد کلی وجود دارند که تخطی از آنها غیرممکن است و هر یک از اعضا وظیفه‌ای به عهده دارند و بنا بر همان وظایف محدودیت ها یا دسترسی‌هایی برای آنها تعریف شده است.( پیدایش مفهوم شئی گرایی در برنامه نویسی مدرن هم از چنین دیدگاهی پا گرفته است !)
به مرور زمان و با انقلاب صنعتی و پیشرفت‌هایی که انسان ها در زمینه ساخت ماشین و خودکارسازی تولید داشتند، به عصر برنامه‌نویسی کلاسیک وارد شدیم. بر خلاف تصور عامه پیدایش برنامه‌نویسی با پیدایش کامپیوتر‌ها به وجود نیامد، بلکه در این برهه از تاریخ به شکوفایی رسید.
مفهوم برنامه‌نویسی کلاسیک با علم ریاضیات پیوند ناگسستنی دارد؛ در همان زمان که شاهد تحول در صنعت و ماشین بودیم با ساخت دستگاه‌هایی مواجه شدیم که که یک عمل را چندین بار و در شرایط مختلف و گاها با پاسخ‌های متفاوت انجام میدادند(اساسی‌ترین ویژگی‌های یک زبان برنامه‌نویسی: یک عمل را چندین بار تکرار کنید،در شرایط مختلف پاسخ‌های متغیر بدهد) مثلا ساخته شدن ساعت‌ها یا ماشین حساب‌ها ساده اولیه، نوعی از برنامه نویسی کلاسیک به حساب می‌آیند.
در این سیستم‌ها با پیاده‌سازی منطق و رشته‌های صفر و یک در یک دستگاه، آن را برنامه‌نویسی می‌کردند.
با پیشرفت خیره کننده ای که در صد و پنجاه سال گذشته اتفاق افتاد، عصر برنامه نویسی کلاسیک کم کم به سر آمد و با ساخت کامپیوتر‌ها(ماشین‌هایی با جثه بزرگ و سخت افزار‌های قوی) به عصر جدیدی در برنامه نویسی رسیدم که هم اکنون در اوج این عصر و در آستانه ورود به عصری جدیدتر(هوش مصنوعی) هستیم.
در اوان پیدایش این عصر شاهد رونق بازار زبان‌های برنامه نویسی سطح پایین(زبان ماشین) مانند اسمبلی بودیم، که کار با این زبان‌ها به دلیل پیچیدگی و انسجامی که با مفاهیم ریاضی و منطق صفر و یک داشت از عهده فرد عادی خارج بود و دانش زیادی می‌طلبید.
تکامل تکنولوژی برنامه نویسی جلوتر رفت و کم کم به نقطه‌ای رسیدیم که زبان‌های نام آشنا فعلی مانند:
آردینو، آر، سی و خانواده آن، جاوا، پایتون و... ظهور پیدا کردند.
به دلیل پیدایش مفسر‌هایی برای تفسیر کدهای چنین زبان‌هایی به زبان ماشین کمی از پیچیدگی‌های دنیا کدنویسی کاسته شده. همزمان با ظهور و گسترش سریع اینترنت و همینطور سیستم عامل‌های متخلف مانند: ویندوز و اندروید، پیوند افراد و حیطه‌های مختلف با برنامه نویسی بیشتر درهم تنیده شد. از همین روی، پیدایش بازارکار مناسب و بستر‌های مختلف برای یادگیری برنامه‌نویسی به اوج خود رسید.
اگر تا اینجا مقاله پیش آمده اید حدس میزنم خودتان دلایل شخصی محکمی برای یادگیری برنامه نویسی دارید و اجتماع یا شرایط اطرافتان انگیزههای قوی برای شروع مسیر برنامه نویسی در شما ایجاد کرده‌اند؛ اما با این وجود به شرح مهمترین دلایل یادگیری برنامه نویسی خواهیم پرداخت تا مسیر آینده برای شما شفاف‌تر و انگیزههای شما دوچندان شود.
به دلیل پیشرفت هر روزه بازار فناوری و تکنولوژی همواره برای استخدام برنامه‌نویسان جای خالی وجود دارد. من به شما تضمین می‌دهم فرقی نمیکند که به سراغ چه زبان برنامه‌نویسی بروید حتی اگر همین الان به سراغ یادگیری اسمبلی (به نوعی منسوخ شده است در حال حاضر) بروید باز هم برای شما کار و حقوق مناسبی پیدا خواهد شد. (شاید زحمت بیشتر و حقوق کمتر باشد ولی برای یک برنامه‌نویس چیزی به‌نام بیکاری وجود ندارد!)
حقوق برنامه نویسی از مشاغل پردرآمد به حساب می‌آید و امنیت شغلی آن تضمین شده است.
شغل برنامه‌نویسی از منعطف‌ترین مشاغل دنیا می‌باشد. اگر روحیه شما گروهی هست و به حضور در جمع‌های تیمی علاقه دارید به شما تبریک می‌گویم؛ قوی‌ترین اجتماع‌ها در میان برنامه‌نویسان پیدا میشود که به افراد خلاق نیاز مبرم دارند.
در صورتی که فردی درون‌گرا هستید یا از دردسر‌های مشاغل حضوری بیزار هستید،دست شما باز هست؛ برنامه‌نویسان موفق و میلیونری وجود دارند که حتی یک روز هم برای رفتن به سرکار از خانه خارج نشده‌اند.
برنامه نویسی فریلنسری یا دورکاری از رایج‌ترین مناسب کسب درآمد در این حوزه می‌باشد.
سایت‌های فریلنسری بسیاری (ایرانی و خارجی) وجود دارند که با فعالیت در آنها و کسر کارمزد اندک می‌توانید درآمدی هنگفت کسب کنید.
اگر دانش کافی درباره دیجیتال مارکتینگ و فعالیت تجاری در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام یا لینکدین دارید، نان شما در روغن است؛ فقط باید دانش خود را در برنامه نویسی تقویت کنید و با تبلیغات مناسب در این شبکه‌ها پروژه جذب کنید.
اگر بتوانید برای یکبار با ایده‌ای تاپ چیز جدیدی تولید کنید برای همیشه ماندگار خواهید شد و درآمدزایی
مادام العمر خواهید داشت. مثلا اپلیکیشنی مانند بازار را مد نظر بگیرید.
برنامه کافه بازار یکبار نوشته شد و با کمی بازاریابی به بی رقیب‌ترین منبع دانلود اپلیکیشن موبایل تبدیل
شد. چنین نرم افزاری در حال حاضر به اندازهای مشهور است که اگر سازندگان هیچ آپشن خاصی هم به آن
اضافه نکنند و فقط آن را نگهداری کنند برای سال‌های متوالی درآمد چند صدمیلیونی در ماه را برای آنان رقم
خواهد زد. چه کسب و کاری در دنیا چنین پتانسیل بالقوه‌ای برای پول سازی دارد؟!
در صورتی که دانشجو رشته‌های مرتبط با آی تی باشید این یک ضرورت است که درکی اساسی از الگوریتم ها و مبانی برنامه‌نویسی داشته باشید، زیرا بسیاری از دروس مهندسی کامپیوتر یا نرم افزار از مباحث برنامه‌نویسی تشکیل شده است.
حتی در رشته‌های دیگر مخصوصا رشته‌های مهندسی هم خواه ناخواه باید چند واحدی برنامه‌نویسی پاس کنید یا به هر ترتیب در طول ترم برای انجام پژوهش گذر‌تان به برنامه‌نویسی خواهد خورد !
پس حتی اگر نمی‌خواهید به صورت تخصصی برنامه نویسی را دنبال کنید، کمی تحقیق و یادگیری در این حوزه برای آینده دانشگاهی شما مثمرثمر خواهد بود، به من اعتماد کنید !
جدا از جنبه‌های مادی که برنامه‌نویسی به دنبال دارد، در حیطه بهبود توانایی‌های ذهنی انسان هم بسیار سازنده است.
یک برنامه‌نویس موفق چون مدام باید آپدیت بماند مجبور است در کنکاش برای یادگیری چیزی‌های جدید باشد، همین منجر به ایجاد روحیه کنجکاوی در وی میشود.
از طرفی برنامه نویس میداند که باید از زوایا مختلف برنامه‌اش را امتحان کند و همینطور برای نوشتن برنامه‌ای معمولا بیشتر از یک راه‌حل وجود دارد، پس قوه خلاقیت در وی شکوفا میشود و همیشه از دریچه‌های مختلف مسائل را می‌نگرد؛ همین رویکرد باعث بهبود قدرت حل مسئله میشود که هم در زندگی برنامه نویسی و هم در زندگی روزمره می‌تواند از آن بهره ببرد.
پیش نیاز‌های یادگیری برنامه‌نویسی | چگونه برنامه نویس شویم؟
برای برداشتن قدم‌های مطمئن در کسب مهارت برنامه نویسی توجه به چند نکته در همین ابتدا امر، برای همیشه نقشه راه کلی به شما خواهد داد.
رعایت پیش‌نیاز‌های برنامه نویسی چند قدم شما را از دیگر رقبا جلوتر خواهد انداخت و از همین ابتدا راه را بیراهه نمیروید که مجبور شوید میانه راه توقف کنید و برگردید !
جای دارد در این قسمت از یک پرسش اساسی و دغدغه بسیاری برای برنامه نویس شدن صحبت کنیم. این دغدغه:
"برای برنامه نویس شدن باید ریاضی قوی داشته باشیم؟ اگر ریاضی بلد نباشیم برنامه‌نویس نخواهیم شد؟"
اهمیت ریاضی در برنامه نویسی
این یکی از چالش برانگیز‌ترین سوالات است که هر کارشناسی در دنیا برنامه‌نویسی نظری متفاوت درباره آن دارد. از نظر نویسنده این مقاله که سال‌ها تجربه در این حوزه دارد پاسخ رک و پوست کنده چنین است:
"خیر. هیچ الزامی به یادگیری ریاضیات برای یک برنامه نویس خوب شدن وجود ندارد. اگر به برجسته‌ترین افراد این حوزه که بهترین اپلیکیشن‌های جهانی را ساختند و یا با ایده‌های خود دنیا برنامه‌نویسی و تکنولوژی را تسخیر کردند نگاه بیندازیم، اکثریت آنها نه تنها با ریاضیات آشنا نبودند بلکه اصلا تحصیلات دانشگاهی هم نداشتند."
پس چه چیزی عامل موفقیت چنین افرادی است؟! صبور باشید، در ادامه مقاله به آن اشاره خواهیم کرد.
اما موضوع کمی پیچیده‌تر هم میشود. اینجا لازم است جاده یادگیری برنامه‌نویسی را به دو بخش تقسیم کنیم: مسیر برنامه‌نویسی که از دانشگاه می‌گذرد، مسیر برنامه نویسی غیر دانشگاهی.
در صورت تصمیم به ادامه مسیر برنامه‌نویسی از طریق دانشگاه مخصوصا با سیستم دانشگاهی ایران دارید،
شما باید یک درک مناسب از ریاضیات داشته باشید؛ چون بسیاری از دروس شما یا ریاضیات صرف هستید یا با ریاضیات پیوند عمیقی دارند، در صورت عدم توجه به این مسئله ممکن است میانه تحصیل مجبور به انصراف از دانشگاه شوید.
اگر بنا به هر شرایطی نمی‌توانید یا علاقه ندارید به دانشگاه بروید، دست شما برای دوری از ریاضیات بازتر است.
دنیا برنامه‌نویسی از شاخه‌های گوناگون شکل یافته است.(قسمت دوم مقاله توضیح داده خواهند شد) حقیقت این است به جزء شاخه‌هایی مانند هوش مصنوعی، رباتیک یا محدود رشته‌های دیگر، شما نیاز به دانستن ریاضیات خاصی ندارید.
شاید مهمترین قسمت مقاله و مهمترین رمز موفقیت در برنامه نویسی نکته‌ای باشد که الان میخواهیم بگوییم پس لطفا توجه کنید و در صورت امکان این نکته را برای خودتان یادداشت کنید تا هیچوقت از ذهنتان پاک نگردد:
" برای برنامه نویس شدن الزامی نیست ریاضی‌دان باشید، اما حتما باید طرز فکر ریاضی‌گونه داشته باشید؛ به عبارتی دیگر دانستن فرمول‌هایی مانند سینوس و کسینوس درد زیادی از
شما دوا نخواهند کرد اما اگر بتوانید مانند یک ریاضی دان با مسائل رو به روی شوید
و توانایی حل مسئله داشته باشید جهان برنامه نویسی را تسخیر خواهید کرد. تمام "
افرادی که در ریاضی ماهر هستند معمولا مهارت حل مسئله و خلاقیت بالایی هم دارند، این خاصیت طبیعی بنا بر مواجه‌های بسیاری که این انسان‌ها با مسائل چغر ریاضی دارند در آنها به وجود می‌آید.
به عنوان برنامه‌نویس شما محکوم هستید که این مهارت‌های نرم ذهنی را داشته باشید، اگر نمی‌توانید با ریاضیات کنار بیایید با دیگر منابع بهبود تفکر مانند: کتاب، موسیقی، پازل، طبیعت گردی و... خود را تعالی ببخشید؛ این دیگر به عهده خودتان است!
پیش نیاز‌های یادگیری برنامه‌نویسی
این مسئلهای بود که کمی قبل تر به آن اشاره کردیم. برای برنامه‌نویس موفق شدن هیچ چاره‌ای نیست جز اینکه همواره آماده باشید با همه چیز کلنجار بروید و همه چیز را بهم بریزید! مدام باید پرسشگری کنید و اجازه ندهید شعله خلاقیت شما به خاموشی گراییده شود:
"خلاقیت برای برنامه‌نویس در دنیای برنامه‌نویسی مانند اسلحه برای سرباز در جنگ است"
بدون خلاقیت، بدون درست فکر کردن، بدون حوصله داشتن برای حل مسائل شما یک
برنامه‌نویس آماتور هم نخواهید شد چه برسد حرفه‌ای .
سعی کنید مسائل را بشکافید، و بر یک راه صرف برای حل کردن مشکلات تکیه نکنید. ذهن خود را باز
بگذارید و محدودیت‌های ذهنی را کنار بگذارید. در دنیا کدنویسی هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد،
پس اصرار نورزید که کد شما بهترین است؛ سعی کنید همیشه یادبگیرید و اشتباهات خود را اصلاح کنید.
از همین الان آگاه باشید که حتی اگر سال‌ها و به صورت بیست و چهار ساعته بر روی پروژه ای کار کنید به احتمال زیاد بعد از انتشار خطاهایی داشته باشید که نیاز به اصلاح داشته باشند.
فرآیند خطایابی(دیباگینگ) رکن اساسی برنامه‌نویسی است. هیچ ایده‌آلی در کدنویسی وجود ندارد، بهترین تلاش‌های شما ممکن است با مضحک‌ترین خطاها تحت الشعاع قرار بگیرد؛ این را بپذیرید، ناقص بودن دانش خود را و نیاز به دیگران برای بهبود کدها را مدنظر داشته باشید.
شاید لازم باشد ساعت‌ها برای رفع اشکال ساده‌ای در کدهای خود وقت بگذارنید. سعی کنید همیشه روحیه‌تان را حفظ کنید و این چالش‌ها را به عنوان فرصتی برای بهبود قدرت تفکر و دانش برنامه‌نویسی‌تان بدانید !
در دنیا امروز باید بتوانید با افراد متخلف از ملیت‌های متفاوت ارتباط بگیرید.
به قول مولانا "حقیقت آیینه‌ای است که تکه تکه شده و هر قسمتی از آن نزد کسی است".
در طول دوران برنامه‌نویسی با مسائلی رو به روی می شوید که در جامعه فارسی زبان نمی توانید پاسخ آنها را پیدا کنید؛ اما در صورتیکه تسلط نسبی بر انگلیسی داشته باشید به راحتی در انجمن‌ها خارجی از جمله StackOverFlow می‌توانید پاسخ خود را بیابید.
برای کسب درآمد بیشتر می‌توانید در سایت‌های فریلنسری خارجی فعالیت‌کنید و پروژه دریافت کنید؛ پیش شرط اساسی دانستن برای چنین فعالیت‌هایی تسلط بر زبان انگلیسی است.
نتیجه‌گیری
در قسمت اول مقاله "راهنما جامع برنامه‌نویسی" سعی کردیم اول شما را با مفاهیم اولیه
و بنیان شکل گیری برنامه نویسی آشنا کنیم. سپس از ضرورت‌ها و مزایا یادگیری برنامه‌نویسی
گفتیم. همینطور پیش نیاز‌ها اساسی ورود به دنیا برنامه‌نویسی را برایشما به تفصیل بیان کردیم.
در قسمت دوم مقاله به بررسی انواع زبان برنامه نویسی، منابع یادگیری برنامه نویسی،شاخه‌های
گوناگون برنامه نویسی و توصیه‌های کاربردی برای موفقیت بیشتر در حوزه کدنویسی خواهیم
پرداخت. ما را دنبال کنید.
