ثبت جهانی اثر تاریخی بسطام که علاوه بر آرامگاه سلطان‌العارفین بایزید بسطامی شامل اماکن تاریخی و مذهبی دوره سلجوقی می‌شود ، یکی از خواسته‌های مهم مردم این شهر است که در دوره‌های مختلف قول‌هایی برای پیگیری آن داده شده است.
بسطام در پنج کیلومتری شمال شرقی شاهرود واقع شده و بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، جمعیت آن برابر با هشت هزار و ۶۰۹ نفر است.
شهر بسطام از غرب به رشته کوه‌های شاهوار، شهر مجن و از شرق به منطقه میامی و دشت کویر و از شمال و شمال غرب به استان گلستان مرتبط است. قدمت این شهر به هشت هزارسال قبل از میلاد مسیح می رسد و یکی از آثار معروف آن تپه معروف سنگ چخماق در شمال بسطام نشانه ای از دیرینگی و قدمت تاریخی این شهر است.
این شهر از سویی به سبب مجاورت کوه‌های شاهوار و ابر دارای زمستان‌های سرد و طولانی و از طرفی دیگر به دلیل همجواری با کویر دارای آب و هوایی کوهپایه‌ای است و بی شک یکی از خوش آب و هواترین نقاط استان سمنان محسوب می شود.
مجموعه تاریخی بسطام شامل آرامگاه بایزید، رواق صفوی، منار بسطام، مسجد بایزید بسطامی، مسجد بسطام، امامزاده محمد، برج کاشانه، گنبد غازان خان و مدرسه شاهرخیه است. مجموعه آثار تاریخی باقیمانده در این شهر از دوره سلجوقی به بعد است و در کنار آن آرامگاه متعلق به ابویزید طیفور بی عیسی بن سروشان بسطام ملقب به «سلطان العارفین » و از عرفای نامی و مشهور ایران در قرن سوم هجری قمری قرار دارد.
چندسالی است که مردم و مسوولان برای حفظ این آثار و همچنین توسعه صنعت گردشگری بسطام درخواست ثبت جهانی این مجموعه را دارند اما این مساله در طول این سال ها با مشکلاتی روبرو بود که مانع از ثبت جهانی آن شده است.
ثبت جهانی بسطام محقق می شود؟
۲۰ میلیارد ریال اعتبار برای ثبت جهانی بسطام اختصاص یافت
به گفته مهدی جمال مدیرکل سابق میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان، ۲۰ میلیارد ریال اعتبار برای ثبت جهانی بسطام و خرقان اختصاص یافت، اما قرار گرفتن پرونده این آثار در ردیف ثبت جهانی نیاز به رعایت ضوابط سازمان جهانی یونسکو دارد.
مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی مجموعه بسطام و خرقان در اینباره به خبرنگار ایرنا گفت: کارهای زیرساختی از جمله جداره‌سازی، مرمت سقف، طراحی و ساخت در و محوطه‌سازی در سالهای اخیر در این ۲ مجموعه انجام شد.
حامد عادل با بیان اینکه پایگاه میراث‌فرهنگی مجموعه بسطام و خرقان جزو ۱۰ پایگاه فرهنگی برتر کشور است، افزود: تمام هزینه‌کردها به دقت و در مسیر ثبت جهانی انجام می شود.
بخش بسطام نزدیک به ۵۰ هزار تن جمعیت دارد و دارای ۲ نقطه شهری و ۲۰ روستا است.
محمد سلیمانپور شهردار بسطام هم در این باره گفت: در سال ۲۰۰۷ چندین اثر تاریخی در شرف ثبت جهانی قرار گرفت اما این اتفاق برای شهر بسطام محقق نشد.
