اگر از قدیمیهای دنیای گیم باشید، احتمالاً هنوز صدای کریخوانیهای دوران پلیاستیشن ۲ و ایکسباکس کلاسیک در گوشتان مانده است. آن روزها، همهچیز دربارهی قدرت سختافزار و بازیهای انحصاری بود. هرکس کنسول خودش را «برتر» میدانست و بحثها در انجمنهای بازی تمامنشدنی بود.
اما امروز، به نظر میرسد نسل گیمرها کاملاً تغییر کرده؛ نه فقط در ابزار بازی، بلکه در طرز فکر، ارزشها و توقعی که از صنعت بازی دارند. دیگر کسی فقط به کنسول فکر نمیکند، بلکه به تجربه کلی بازی اهمیت میدهد چیزی که باعث شده مفهوم جنگ کنسولی رسماً به پایان برسد.
اگر به گذشته برگردیم، دهه ۹۰ میلادی را میتوان دوران شکلگیری جنگ کنسولی دانست. آن زمان نبرد بین سگا و نینتندو مثل یک دوئل افسانهای بود. هر کدام سعی داشتند با بازیهای انحصاری، تبلیغات خلاقانه و نوآوری در سختافزار، طرفداران بیشتری جذب کنند.
کافی است به دوران کنسولهای ۱۶ بیتی نگاه کنیم؛ جایی که ماریو و سونیک به نماد رقابت تبدیل شدند. این فرهنگ رقابت بعدتر به دوران پلیاستیشن و ایکسباکس منتقل شد و سالها سوخت اصلی هیجان گیمرها بود.
در ایران هم، هر گیمنتی به دو جبهه تقسیم میشد: آنهایی که پلیاستیشن را میپرستیدند و آنهایی که عاشق ایکسباکس بودند. اما حالا همان گیمرها، بیشتر از اینکه دنبال برتری سختافزاری باشند، به سراغ دسترسی، راحتی و خدمات بهتر رفتهاند.
مقالات پیشنهادی:
پلی استیشن 5 یا ایکس باکس سری X؟ کدام کنسول در 2025 برتری دارد؟
چیزی که در دهه اخیر تغییر کرده، نگاه گیمرها به مفهوم مالکیت و تجربه است.
تا چند سال پیش، بازیکنان حاضر بودند برای یک بازی انحصاری، کنسول جدید بخرند. اما حالا، همان گیمرها میخواهند روی هر دستگاهی بازی کنند؛ لپتاپ، موبایل، تبلت یا حتی مرورگر.
این تغییر ذهنیت، از دل چند اتفاق مهم بیرون آمد:
رشد استیم و بازار PC Gaming
پلتفرمهایی مثل Steam نشان دادند که آزادی در انتخاب و تخفیفهای پیدرپی، میتواند از انحصار جذابتر باشد.
ظهور سرویسهای اشتراکی
مدلهایی مثل Game Pass و PlayStation Plus نگاه کاربران را از «خرید بازی» به «دسترسی به بازیها» تغییر دادند.
گسترش اینترنت پرسرعت و کلاود گیمینگ
حالا بازیهای سنگین را میتوان از طریق استریم تجربه کرد، بدون نیاز به سختافزار گرانقیمت.
به همین دلیل است که دیگر کسی نمیپرسد: کدام کنسول بهتر است؟ بلکه میپرسد: کدام اکوسیستم تجربه بهتری میدهد؟
در نسل نهم، سونی و مایکروسافت عملاً دو مسیر متفاوت ولی همسو را انتخاب کردند.
سونی هنوز هم با قدرت، به سیاست انحصار وفادار مانده است. بازیهایی مثل Spider-Man 2 یا God of War Ragnarok همچنان پرچمدار دنیای پلیاستیشن هستند. اما در عین حال، همین شرکت چند سالی است که آهستهآهسته درهای خود را به روی بازار پیسی باز کرده است. عرضهی نسخههای PC برای بازیهایی مثل Horizon Zero Dawn یا The Last of Us یک نشانهی روشن بود: انحصار دیگر اولویت مطلق نیست.
در سمت دیگر، مایکروسافت زودتر از رقبا متوجه شد که آینده از آنِ خدمات است نه سختافزار.
سرویس Game Pass به یکی از موفقترین مدلهای اشتراکی در دنیای گیم تبدیل شد؛ مدلی که با پرداخت هزینهای ماهانه، به صدها بازی دسترسی میدهند. این همان فلسفهای است که بعدها شرکتهایی مثل سونی، یوبیسافت و EA هم از آن الهام گرفتند.
در حالیکه دیگران به سمت سرویسهای ابری و اشتراکی رفتند، نینتندو ترجیح داد روی خلاقیت خودش تمرکز کند.
از زمان عرضهی Switch، این شرکت بیش از ۱۴۰ میلیون دستگاه فروخته و ثابت کرده که برای موفقیت در صنعت بازی، لازم نیست همیشه دنبال رقابت فنی بود. کافی است محتوای متفاوتی بسازی.
نینتندو همچنان با بازیهایی مثل Mario Odyssey و Zelda: Tears of the Kingdom بهتنهایی میدرخشد، بیآنکه نیازی به مقایسه با دیگران داشته باشد.
برخلاف تصورات، پایان جنگ کنسولی به معنای پایان رقابت نیست. بلکه شکل آن تغییر کرده است.
دیگر برنده کسی نیست که کنسول بیشتری بفروشد، بلکه کسی است که بتواند:
اکوسیستمی جذابتر و فراگیرتر بسازد.
تجربهای راحتتر و در دسترستر ارائه دهد.
کاربر را در هر پلتفرم (از موبایل تا تلویزیون) نگه دارد.
به همین دلیل است که امروزه معیار موفقیت، فقط عدد فروش نیست، بلکه «مدت زمان تعامل کاربر با برند» است.
برای گیمرهای ایرانی، جنگ کنسولی همیشه معنایی متفاوت داشته است.
با توجه به محدودیتهای پرداخت ارزی و قیمت بالای کنسولها، خیلیها ترجیح دادهاند به سمت پیسی گیمینگ یا سرویسهای اشتراکی ارزانتر بروند. همین مسئله باعث شده فرهنگ جدیدی در میان بازیکنان ایرانی شکل بگیرد: تمرکز بر تجربه، نه برند.
در سالهای اخیر، فروشگاههای دیجیتال داخلی مثل جیب استور به بازیکنان کمک کردهاند تا بتوانند گیفت کارتها و اشتراکهای قانونی سرویسهایی مثل استیم یا پلی استیشن پلاس را بهصورت ریالی تهیه کنند. همین موضوع باعث شده بازار بازی در ایران، با وجود چالشها، پویا بماند و دسترسی به محتوای بینالمللی آسانتر شود.
اگر روند فعلی را ادامه دهیم، در آیندهای نهچندان دور، مرز بین کنسول و پلتفرم کاملاً از بین میرود.
مایکروسافت میخواهد Game Pass را به تلویزیونهای هوشمند و گوشیها بیاورد، سونی به دنبال ساخت اکوسیستم یکپارچه بین موبایل و کنسول است، و نینتندو هم به فکر نسل بعدی Switch با محوریت تجربه اشتراکی است.
در این میان، پیسی احتمالاً تبدیل به ستون اصلی تجربه بازیها خواهد شد؛ چون هم آزادی عمل بیشتری دارد و هم به لطف پلتفرمهایی مثل Steam، دسترسی سادهتر و رقابتیتر ارائه میدهد.
شاید مهمترین تغییری که در نسل جدید رخ داده، رشد فکری گیمرها باشد.
بازیکنان امروز بیشتر به ارزش خرید، تنوع بازیها، خدمات پس از فروش و تجربه پایدار اهمیت میدهند.
تعصب کور نسبت به برندها جای خود را به انتخاب منطقی داده است.
یک گیمر مدرن ممکن است امروز روی پلی استیشن بازی کند، فردا روی لپتاپ، و آخر هفته هم از طریق استریم در گوشی ادامه دهد.
به زبان ساده، دیگر کسی نمیخواهد برد کند؛ همه میخواهند بیشتر بازی کنند.
در چند سال اخیر، جامعه گیمرهای ایرانی هم به همین مسیر جهانی پیوسته است.
اکنون دیگر هدف فقط خرید کنسول نیست، بلکه داشتن دسترسی پایدار، سریع و امن به دنیای بازیهاست.
فروشگاههایی مثل جیب استور با فراهم کردن امکان خرید گیفت کارت پلی استیشن و ایکس باکس به ریال، این دسترسی را برای کاربران ایرانی فراهم کردهاند.
این یعنی حتی اگر نتوانید جدیدترین کنسول را بخرید، همچنان میتوانید با گوشی یا رایانه خود وارد همان دنیای بازی شوید که میلیونها نفر در سراسر دنیا تجربه میکنند.
جنگ کنسولی، دیگر مثل گذشته معنا ندارد.
نه چون رقابت از بین رفته، بلکه چون میدان نبرد تغییر کرده است.
شرکتها حالا بهجای تمرکز بر قدرت سختافزاری، به دنبال ایجاد تجربهای پیوسته، اشتراکی و جهانیاند.
و گیمرها؟ آنها حالا آزادتر از همیشهاند؛ برای انتخاب، برای تجربه، برای لذت بردن از بازی بدون مرز.
در دنیای امروز، مهم نیست روی چه دستگاهی بازی میکنی، مهم این است که بازی میکنی.
و شاید همین، زیباترین پایان برای داستان طولانی جنگ کنسولی باشد.
