وقتی از دنیای کنسولهای دستی حرف میزنیم، نام PS Vita هنوز هم برای بسیاری از گیمرها یادآور نوآوری، طراحی خاص و آیندهای است که شاید کمی زودتر از زمان خودش به دنیا آمد.
ویتا که در سال ۲۰۱۱ معرفی شد، قرار بود پلی بین بازیهای کنسولی و تجربهی قابل حمل باشد؛ اما با وجود ویژگیهای فنی فوقالعاده، هیچوقت آنطور که باید در بازار ندرخشید.
در این مقاله قرار نیست فقط تاریخچه بخوانیم؛ میخواهیم از زاویهی تجربهی کاربر، طراحی، امکانات پنهان و حتی اشتباهات سونی در مسیر این دستگاه صحبت کنیم به زبان ساده، نگاهی انسانی و عمیق به ویتا بیندازیم.
نام Vita در زبان لاتین به معنی زندگی است؛ و انتخاب این نام اتفاقی نبود.
به گفتهی جان کولر، مدیر بازاریابی سختافزار سونی در آن زمان، ایدهی پشت نام این بود که ویتا بتواند بازی، سرگرمی و ارتباط اجتماعی را به بخشی از زندگی روزمرهی کاربران تبدیل کند.
هدف سونی این بود که ویتا نه فقط یک کنسول بازی، بلکه دستگاهی برای ارتباط، خلاقیت و تعامل باشد؛ چیزی شبیه به نسخهی گیمری گوشی هوشمند.
شاید برایت جالب باشد بدانی طراح اصلی PlayStation Vita، همان کسی است که اولین واکمن (Walkman) را طراحی کرد.
«تاکاشی سوگابه»، طراح باسابقهی سونی، بیش از ۲۷ سال در تیم طراحی این شرکت فعالیت داشت و ویتا را بهعنوان ترکیبی از قدرت سختافزاری، زیبایی و قابلیت حمل طراحی کرد.
در واقع، همان ذهنی که موسیقی را قابل حمل کرد، حالا تلاش داشت بازیهای کنسولی را هم به کف دست کاربران بیاورد.
مقالات پیشنهادی:
افزایش قیمت گیفت کارت پلی استیشن در بازار جهانی
یکی از دلایل محبوبیت ویتا در میان طرفداران، تنوع بینظیر در کنترل بازیها بود.
کاربر میتوانست دقیقاً به شیوهی دلخواه خود بازی کند. پنج روش اصلی کنترل عبارت بودند از:
صفحهنمایش لمسی ۵ اینچی برای کنترل مستقیم
پنل لمسی پشتی که به تجربهای سهبعدیتر کمک میکرد
دکمههای کلاسیک پلیاستیشن (دایره، مربع، مثلث، ضربدر، D-Pad و دکمههای شانهای)
دو آنالوگ استیک واقعی برای کنترل دقیق حرکات
حسگر ژیروسکوپ و شتابسنج برای کنترل حرکتی
این ترکیب باعث میشد ویتا بهنوعی «همهچیزتمام» باشد؛ هم مناسب گیمرهای قدیمی، هم برای کسانی که از کنترلهای لمسی لذت میبردند.
ویتا اولین کنسول دستی بود که از هر دو شبکهی Wi-Fi و 3G پشتیبانی میکرد.
این ویژگی در زمان خودش انقلاب محسوب میشد، چون کاربران میتوانستند حتی در سفر یا بیرون از خانه به فروشگاه پلیاستیشن وصل شوند، بازی بخرند یا با دوستانشان آنلاین بازی کنند.
در ایران آن زمان کمتر کسی تجربهی 3G روی کنسول دستی را داشت، و همین ویژگی برای کاربران خارجی، ویتا را به گزینهای پیشرفته تبدیل کرده بود.
سونی با استفاده از دوربینهای جلو و عقب ویتا، زمینهی ورود به دنیای واقعیت افزوده (AR) را فراهم کرد.
بهجای اینکه فقط در دنیای مجازی بازی کنید، میتوانستید محیط واقعی اطرافتان را هم به بخشی از بازی تبدیل کنید.
بهعنوان مثال، در بعضی بازیها کارتهایی را روی میز میگذاشتی و ناگهان موجودات سهبعدی از روی آنها زنده میشدند.
این ترکیب دنیای واقعی و دیجیتال، در زمان خودش تجربهای بسیار پیشرو محسوب میشد چیزی که بعدها در بازیهایی مثل Pokémon Go به اوج رسید.
سونی در روز معرفی ویتا وعده داد بزرگترین مجموعهی بازی در تاریخ کنسولهای دستی خود را ارائه دهد.
در روز عرضه، بیش از ۲۵ بازی آمادهی تجربه بودند و بیش از ۱۰۰ عنوان دیگر در حال ساخت بود.
از بازیهای معروف آن زمان میتوان به Uncharted: Golden Abyss، Call of Duty: Black Ops Declassified، LittleBigPlanet و Assassin’s Creed: Liberation اشاره کرد.
این تنوع باعث شد ویتا در نگاه اول مثل یک پلیاستیشن ۳ کوچک به نظر برسد.
یکی از ویژگیهای جذاب ویتا، تعامل با PS3 بود.
کاربران میتوانستند بازیهایی را روی یکی از کنسولها شروع کنند و ادامهی آن را روی دیگری پیش ببرند.
این ویژگی بعدها در PS4 با نام Cross-Save رسمیتر شد، اما ریشهاش در ویتا بود.
وقتی PS4 عرضه شد، سونی قابلیت Remote Play را معرفی کرد.
به کمک این ویژگی، میتوانستی بازی را روی PS4 اجرا کنی اما تصویر و کنترل آن را در ویتا ببینی.
در واقع ویتا مثل یک کنترلر بیسیم با نمایشگر عمل میکرد شبیه چیزی که بعداً در کنسول Steam Deck یا Nintendo Switch دیدیم.
ویتا پر از ترفندهای کوچک اما جالب بود. از جمله:
گرفتن اسکرینشات: با فشردن همزمان دکمههای Start و PS.
مدیریت سریع منوها: با دوبار ضربه روی دکمهی PS بین اپها جابهجا میشدی.
ساخت موسیقی با صدا: با استفاده از میکروفون داخلی میتوانستی صدایت را به افکتهای صوتی تبدیل کنی.
هر کدام از این ویژگیها باعث میشد حس کنی ویتا چیزی فراتر از یک کنسول است.
نکات ظاهری و جزئیات طراحی در ویتا واقعاً قابل توجه بودند.
مثلاً کابل شارژ دوطرفه به نظر میرسید، اما فقط وقتی که لوگوی پلیاستیشن رو به بالا بود، دستگاه شارژ میشد!
یا اینکه روی پنل پشتی ویتا ۱۶۳۸ نماد کوچک از دکمههای پلیاستیشن حک شده بود نه صرفاً تزئینی، بلکه برای بهبود چسبندگی دست در حین بازی.
نسخهی اولیهی PS Vita از یک صفحهنمایش OLED پنجاینچی استفاده میکرد که هنوز هم از نظر کیفیت رنگ و شفافیت، چشمنواز است.
سونی بعدها برای کاهش هزینه، مدلهای جدید را با LCD عرضه کرد، اما طرفداران هنوز نسخهی OLED را «واقعیترین ویتا» میدانند.
منوی ویتا با آیکونهای حبابمانند طراحی شده بود.
هر آیکون بهصورت دایرهای روی صفحه قرار داشت و میتوانستی مثل گوشی موبایل، آنها را جابهجا یا شخصیسازی کنی.
این طراحی باعث میشد کاربر حس کند دستگاهی مدرن و متفاوت در دست دارد، هرچند بعضی از گیمرهای کلاسیک با حذف کنترلهای فیزیکی در منوها خیلی موافق نبودند.
سونی به کاربران اجازه داد ۲۳ رنگ پیشفرض برای پسزمینه انتخاب کنند و حتی عکسهای گرفتهشده با دوربین را بهعنوان والپیپر بگذارند.
بهنوعی، رابط کاربری ویتا یک بوم خلاق بود؛ هر کاربر میتوانست دستگاهش را کاملاً مطابق سلیقهی خود طراحی کند.
با رشد شبکههای اجتماعی، ویتا هم تلاش کرد تا در این زمینه فعال باشد.
کاربران میتوانستند بهراحتی به حساب پلیاستیشن نتورک متصل شوند، دوستان جدید پیدا کنند و در رویدادهای گروهی شرکت کنند.
در ایران هم اگرچه محدودیتهایی برای اتصال آنلاین وجود داشت، اما بسیاری از کاربران با VPN به سرورهای PSN وصل میشدند تا از امکانات چندنفرهی بازیها استفاده کنند.
با وجود همهی این ویژگیها، سونی بعد از چند سال تمرکز خود را روی PS4 گذاشت و پشتیبانی از ویتا را کاهش داد.
عدم پشتیبانی نرمافزاری، نبود بازیهای انحصاری جدید و قیمت بالای مموری کارتهای اختصاصی، همه دست به دست هم دادند تا ویتا کمکم از میدان رقابت خارج شود.
اما هنوز هم جامعهای از کاربران فعال در Reddit و فرومهای پلیاستیشن وجود دارند که با عشق از این کنسول استفاده میکنند.
در ایران، بسیاری از گیمرها ویتا را بهعنوان کنسولی جمعوجور برای بازیهای کلاسیک پلیاستیشن میشناسند.
امکان اجرای بازیهای قدیمی PSP و PS1 بهصورت دیجیتال، باعث شد ویتا به نوعی کتابخانهی همراه نوستالژی تبدیل شود.
اگر امروز هم قصد خرید ویتا داری، بازار دستدوم آن در ایران همچنان فعال است و بسیاری از فروشگاههای معتبر گیم، مدلهای سالم و ریستنشده را عرضه میکنند.
اگر تصمیم گرفتی هنوز هم ویتا را تجربه کنی، حتماً چند نکته را در نظر بگیر:
از شارژر اصلی سونی استفاده کن تا باتری آسیب نبیند.
برای اجرای بازیهای دیجیتال باید حساب PSN همریجن داشته باشی.
اگر به دنبال خرید گیفتکارت برای اکانت پلیاستیشن هستی، حتماً از فروشگاه مطمئن تهیه کن.
در این زمینه، فروشگاههایی مانند جیب استور با ارائهی گیفت کارت پلی استیشن و اشتراک پلاس با تحویل فوری، انتخاب خوبی برای کاربران ایرانی هستند.
اگرچه خود ویتا عمر کوتاهی داشت، اما بسیاری از ایدههایش بعدها در محصولات دیگر زنده ماندند.
قابلیت Remote Play، طراحی رابط کاربری لمسی و حتی اتصال بیسیم میان دستگاهها، پایهگذار ویژگیهایی بودند که امروز در PS5 یا Steam Deck میبینیم.
در واقع، ویتا شکست نخورد فقط جلوتر از زمان خودش متولد شد.
در نگاهی منطقی، ویتا شاید از نظر تجاری موفق نبود؛ اما از دید کاربران، یک دستگاه استثنایی بود.
طراحی چشمنواز، صفحهنمایش OLED، کنترلهای کامل و خلاقیت در تجربهی بازی، همه نشاندهندهی جسارت سونی در تلفیق فناوری و سرگرمی بودند.
اگر به دنیای گیم علاقهمند هستی، PS Vita نهفقط یک کنسول، بلکه بخشی از تاریخ تکامل صنعت بازی است یادگاری از دورانی که سونی هنوز رؤیای «بازی در هرجا» را دنبال میکرد.
برای تجربهی کاملتر بازیهای دیجیتال یا خرید آیتمهای درونبرنامهای، برای خرید گیفت کارت پلی استیشن میتونی به جیب استور سر بزنی.
این روش ساده، مطمئن و مناسب کاربران ایرانی است که به دنبال فعالسازی قانونی اکانتهای خود هستند.
پلیاستیشن ویتا، داستان دستگاهی است که از آینده آمد و در زمان خودش درک نشد.
از طراحی دقیق تا فناوریهای پیشرفته، ویتا ثابت کرد سونی همیشه در پی تجربهای فراتر از مرزهاست.
اگرچه امروز دیگر تولید نمیشود، اما هنوز هم در دل بسیاری از گیمرها زنده است چون همانطور که نامش میگوید، ویتا یعنی زندگی.
