رزومه من دیده نمیشه!

روز قبل از این نوشته توییت زیر رو نوشتم. من خیلی غیر جدی این موضوع رو مطرح کردم و اصلا فکر نمیکردم که بازخورد زیادی داشته باشه.

اما بازخوردها خیلی جالب بود. اکثرا تمایل به مهاجرت داشتند و راه حل مناسبی برای اومدن نداشتند. حتی فردی مسیج داد که من سالهاست که در راه آمستردام و تهران هستم و هر سال به هلند سر میزنم اما هنوز نمیدونم چطوری میتونم اقامت داشته باشم. بچه‌های دیگه‌ای هم بودند که هلند رو با آلمان مقایسه میکردند و میخواستن بدونن که چطوری میتونن با ویزای جاب سیکر وارد هلند بشن و میپرسیدن که اصلا این امکان وجود داره یا نه.

از اونجاییکه خودم به واسطه کار و شغل برنامه‌نویسی مهاجرت کردم فقط میتونستم در این مورد راهنمایی مناسبی بدم و در بقیه موارد همه رو ارجاع دادم به سایت‌های دولت هلند.

اما چند موضوع نظرم رو جلب کرد که در دو پست جداگانه بهشون خواهم پرداخت.

اولین موضوع تیتر پسته! چیزی که این چند وقت اخیر دارم بیشتر و بیشتر میشنوم اینه: من رزومه میفرستم ولی اصلا توجهی بهش نمیشه و ریجکت میشم.

از تقریبا اکثر افرادی که این حرف رو به من زدند درخواست کردم تا رزومه‌اشون رو برام بفرستند. باید اشاره کنم که قبلا هم کسانی بودن که این جمله رو به من گفته بودند در نتیجه ایمان داشتم که ممکنه برخی مسایل رعایت نشده باشه.

در ادامه این پست قصد دارم کمی بیشتر به این موضوع بپردازم.

بررسی اولیه: رکورد دوی صد متر چقدر بود؟

از چند سال سابقه کوتاه کاریم، نصفش رو در مقام مصاحبه کننده فعالیت کردم. به جرات به شما میگم که شما فقط ۱۰ثانیه تا ۱ دقیقه زمان دارید که افراد رو تحت تاثیر رزومه خودتون قرار بدید.

بیاید با هم اینجوری نگاه کنیم که شما دارید به عنوان یک فرد برای یک شرکت،‌ رزومه میفرستید اما مسول دریافت رزومه برای اون موقعیت شغلی خاص فقط یک نفر هست. در نتیجه روال به این شکل خواهد بود که فرد مسول فارغ از اینکه چه آشنایی‌ای نسبت به موقعیت شغلی درخواست شده دارد، تعداد زیادی (شما بخونید از ۲ تا ۲۰) رزومه دریافت خواهد کرد. او نیاز داره که در مدت زمان کمی کاندیداهای خودش رو مشخص کنه. حالا شما خودتون رو بذارید جاش. با چه معیاری میخواید این کار رو انجام بدید؟ بذارید کمی شفاف‌تر باشیم. اکثر افرادی که این وظیفه رو به عهده دارند افرادی هستند که در HR مشغول هستند و این افراد تنها به کلید واژه‌ها نگاه خواهند کرد. پس، رزومه شما فقط چند ثانیه اسکن خواهد شد! خونده نمیشه، اسکن میشه!

بعضی از شرکت‌های کوچکتر هم که مسول خوندن رزومه‌ها خود تیم لید یا مدیر‌فنی شرکت هست معمولا زمان کمتری رو برای بررسی میذاره و این از حالت اول هم خطرناک تره!

چه مواردی اسکن میشه: کجا بهت آدرس دادن؟

جایگاه شغلی

چشم افراد به دنبال این هست که نزدیک‌ترین کلمه به موقعیت شغلی درخواست شده و هم چنین توانایی‌های مورد نیاز رو در رزومه پیدا کنند. اگر این جست‌و‌جو بیشتر از چند ثانیه طول بکشه بدون شک پیدا نشده تلقی میشه.

پس اولین وظیفه رزومه شما در ۱۰ ثانیه اول مشخص کردن موقعیت شغلی جدید شماست. به عنوان مثال، شما در رزومه‌اتون نوشتید Python Developer . اما موقعیت شغلی درخواست شده Junior Developer هست. آیا به راحتی میشه از Python Developer فهمید که شما Junior هستید یا نه؟ مشخصا نه. پس باید ادامه رزومه خونده بشه که مرحله جدیدی از جست‌و‌جو هست. در نتیجه کار رو راحت کنید.

اگر ۱۰۰ تا توانایی دارید، باز هم دارید برای یک موقعیت شغلی اقدام میکنید. پس فقط اون موقعیت مهم هست. یادتون باشه ما هیچ وقت در بدو ورود ارتقا شغلی پیدا نمیکنید. یعنی اگر یک Senior هستید امکان نداره شما رو به عنوان Team Lead وارد کنند. باید اول برادری خودتون رو اثبات کنید. مگر اینکه معرفی شده باشید به شرکت که این داستان متفاوتی هست و شامل این بحث نخواهد شد.

اصلی‌ترین توانایی

قبل از هرچیزی دوست دارم بهتون چند تا عکس از بخش توانمندی‌های مورد نیاز شرکت‌های هلندی نشونتون بدم.

همونطور که می‌بینید، هیچ کدوم بیشتر از چند خط نیستن. خط اول مهم‌ترین خط برای آگهی‌دهنده است. شما باید بتونید در اولین بررسی خودتون رو دارای شرایط نشون بدید. به عنوان مثال تو دو تا از این سه آگهی زبان Java درخواست شده و در آگهی دیگری ۵ سال سابقه فعالیت مهندسی مهم‌ترین قسمت در سابقه شما جهت استخدام تعیین شده.

اگر ویژگی مهم این موقعیت شغلی رو دارید باید اون رو در دیدرس افراد قرار بدید. (در این خصوص جلوتر بیشتر توضیح خواهم داد).

بررسی عمیق رزومه: کم گوی و گزیده گوی!

حالا وقتش رسیده که تو رزومه عمیق بشیم. این اتفاق زمانی خواهد افتاد که رزومه به دست مدیر فنی یا تیم لید یا کسی که قرار هست با شما مصاحبه بکنه برسه. معمولا تعداد کمی تو مرحله قبل رد میشن مگر اینکه واقعا رزومه ارسالی ضعف داشته باشه یا اصلا به عنوان شغلی مورد نظر ارتباطی نداشته باشه. در نتیجه اگر بتونید کلید واژه‌های درست این آگهی رو داشته باشید قطعا از این مرحله به راحتی عبور خواهید کرد.

اما بعد از مرحله انتخاب توسط واحد منابع انسانی شرکت، که ممکنه به مصاحبه اولیه هم منجر بشه، رزومه شما در اختیار یک فرد فنی مرتبط که معمولا تیم لید و یا مدیر فنی خواهد بود قرار خواهد گرفت.

قاعدتا اگر نکات قبلی رو رعایت کرده باشید نیمی از راه رو رفتید. اما چه موضوعی ممکنه شما رو از رسیدن به هدفتون دور کنه؟

متن معرفی

شما بسته به اینکه برای چه موقعیت شغلی اقدام میکنید باید شخصیت‌های متفاوتی از خودتون ارایه بدید. اینجا تنها جاییه که باید در عین حال که فروتن هستید و بیش از حد خودتون رو بالا نمیبرید، خودتون رو Present می‌کنید.

این قسمت شامل ارایه کلی از رزومه شماست با تاکید بر اینکه شما چند سال سابقه دارید و مهم‌ترین توانمندی شما (Skill) در چه زمینه‌ای هست و با گرفتن شغل مورد نظر چه هدفی رو در سر دارید یا اینکه اگر با تجربه‌تر هستید چه موفقیت‌های به خصوصی در همین زمینه در جایگاه‌های قبلی کسب کردید.

پس اضافه کردن توانمندی‌های غیر ضروری میتونه شما رو از هدف دور کنه. اگر بتونید افراد رو برای خوندن باقی رزومه ترغیب کنید به توانمندی‌های غیر ضروری شما هم در زمان خودشون پرداخته خواهد شد.

همونطور که در بخش قبلی هم گفتم رزومه شما معمولا اسکن خواهد شد و یکی از بخش‌‌هایی که نشون میده شما چقدر حرفه‌ای هستید بخش Summary یا معرفی شما هست.

تو رزومه‌هایی که به دستم رسید چند تا نکته رو دیدم که با هم مرور میکنیم، اما قبلش اول متن‌ها رو ببینیم:

۱ - همونطور که میبینید این فرد لیستی از موقعیت فعلی خودش و شرایط فعلی خودش رو قرار داده که اتفاقا بد نیست، اما آیا کارفرما به دنبال ارایه اطلاعات به این شکل هست؟

۲- حالا یه قدم جلوتر میریم. رزومه دوم کمی بهتر شده و به جای نوشتار بالا از جملات استفاده کرده. این رزومه متعلق به فردی با چند سال (زیر ۱۰) سابقه است و تجربه کاری داره. به نظر شما یه فرد با این مشخصات چطوری میتونه خودش رو بهتر از این معرفی کنه؟

۳- مورد سوم یه فرد کاملا با تجربه و توانمند هست. تو شرکت‌های بزرگتر کار کرده و به خوبی میدونه داره چی کار میکنه.

۴- این هم یه توسعه دهنده تازه مهاجرت کرده به back-end هست که خودش توضیح خوبی در مورد خودش داده.

هر ۴ مورد رو خوب بخونید.

اولین چیزی که در ذهن من شکل میگیره استفاده از کلماست ساده است. کلمات وزن دارن و جمله به وسیله اونها تاثیر گذار میشه. در نتیجه باید تو انتخاب کلمات خیلی دقت کرد. مثلا به جای ….I can clean code تو مورد ۴ چقدر خوب خواهد بود که بنویسیم I am able to write efficient and reliable code by clean code guidelines. یا در مورد ۳ جمله با Brilliant شروع شده! تصور کنید کسی به شما در فارسی بگه من درخشان (از نظر کاری)‌هستم. فکر نمکنید این کمی دست بالا گرفتن خودتون هست؟ شاید هم باشید اما بذارید خودشون کشف کنن نه اینکه پیش پیش به اونها القا کنید.

مورد ۱ هم تنها به گفتن کلمات کلیدی بسنده کرده که شاید خلاصه‌ترین و سریعترین باشه اما تاوان استفاده نکردن از جملات رو خواهد داد. استفاده از جملات تو این قسمت میتونه تاثیر بسیار مثبتی داشته باشه.

تو مورد ۳ همونطور که میبینید از یک جایی به بعد فقط داریم لیست skill میخونیم، چیزی که انتظار داریم تو قسمت‌‌های بعدی بهش اشاره بشه. تو قسمت متن معرفی، باید به نکاتی اشاره کنید که با خوندن رزومه به راحتی به دست نمیان. در نتیجه دقت کنید.

زمانی که با عبارت with a bachelor’s degree در اول یک جمله یا پاراگراف شروع میکنید انتظار خواننده این هست که این مدرک تحصیلی جایی به کارتون اومده و ازش استفاده خاصی کردید! اما واقعا شما با مدرک کاری نمیتونید بکنید و بذارید تو جای خودش توضیح بدید. مگر اینکه مثلا تو دانشگاه هیوستون تگزاس تونسته باشید تو کلاس assembly استاد معروف این دانشگاه کار خاصی کرده باشید باید این موضوع رو ذکر کنید، وگرنه به کل بی‌ارزش هست. به خصوص اگر اسم دانشگاه برای فرد مقابل آشنا نباشه.

در مورد گزینه ۲ هم باید این موضوع رو مطرح کرد که این رزومه سابقه مناسبی داره اما آیا این جملاتی که نوشته دید درستی از خواسته‌اش هم میده؟ به غیر از Skill هایی که داره به چیز دیگه‌ای اشاره کرده؟ واقعا آموزش دادن برنامه نویسی به افرادی که عاشق این فیلد هستن جایی در این قسمت داره؟! این جمله برای ۱۰ دقیقه اول مصاحبه با HR هست که به شما میگن خودتون رو معرفی کنید. نه رزومه‌ای که فقط ۱۰ تا ۳۰ ثانیه وقت داره که خودشو نشون بده.

من با سابقه کم کاریم میتونم در مورد این قسمت حداقل یک پست وبلاگ جداگانه بنویسم اما به نظرم همین موارد هم کافی هست که بدونیم چقدر چیزهای ساده و پیش پا افتاده میتونن به ما آسیب بزنن.

برای نتیجه گیری خلاصه وضعیت شما (summary) باید :

• به سوابق شما اشاره بکنه
• توانایی اصلی شما که به شغل و موقعیت درخواستی مربوط میشه رو تبلیغ کنه
• موفقیت (accomplishment) اصلی شما تو زمینه شغلی مورد اشاره رو بکنه.

بقیه مواردی که بنویسید احتمالا دیده نخواهد شد. در نتیجه وظیفه خودتون بدونید که :

در سی ثانیه خودتون رو به مدیر آینده‌اتون معرفی کنید.

سوابق شغلی: از کجا آمده‌ام، آمدنم بهر چه بود

لازم نیست توضیح بدم که این بخش قراره چی کار بکنه اما چرا همچنان مشکلات رو در رزومه افراد میبینم؟ چون افراد از دید خودشون به رزومه نگاه میکنن اما این اشتباهه! شما باید به عنوان فرد متقاضی از دید یک کارفرما به رزومه خودتون نگاه کنید که دقیقا چه مواردی باید پوشش داده بشه. به عنوان مثال برای یک شرکت فناوری به اون صورتی که برای یک شرکت ماست بندی که بخشی از بودجه خودش رو به آی‌تی اختصاص داده رزومه نمی‌نویسید.

سوابق شغلی شما در نگاه اول چند تا چیز رو در مورد شما اثبات میکنه:

• چه تجربیاتی دارید
• در چه موقعیت‌های شغلی کار کردید
• در هر موقعیت شغلی چند وقت کار کردید

و در واقع مسیر شغلی (Career path) شما رو مشخص میکنه. هرچقدر این مسیر شغلی درست و مشخص باشه برای کافرما انتخاب شما ساده‌تر خواهد بود. اگر مواردی دارید مثل:

• خالی بودن بخش طولانی از فواصل شغلی
• شاخه به شاخه شدن در موقعیت‌های شغلی (امروز به عنوان Back End Developer و دو ماه بعد به عنوان Senior Front End Developer)
• ارتقا شغلی‌های چند ماهه
• نداشتن تعریف درست از وظایف در موقعیت شغلی
• پایین تر بودن موقعیت درخواستی در مقابل موقعیت فعلی

خودتون رو آماده کنید که به راحتی ریجکت بشید یا اینکه در مصاحبه برای هر کدوم از این موارد جواب قانع کننده داشته باشید.

به صورت دقیق‌تر سوابق شما در رزومه باید :

• حداقل سه کارفرمای آخر رو شامل بشه. اگر سابقه خیلی زیادی دارید قاعدتا این مطلب رو نمیخونید ولی این قسمت رو اونقدر طولانی نکنید که کسی نخوندش و بالای ۱۰ سال رو دیگه نیارید!
• نام رسمی شرکت رو بنویسید نه مخفف شرکت رو! خیلی از شرکت‌های ایرانی برای خودشون لقب درست میکنن مثلا خدمات انفورماتیک به خودش میگه ISC اما حقیقتا این شرکت به اسم دیگه‌ای شناخته میشه نه مخفف! پس حواستون باشه. اگر شرکت وبسایت مناسبی داره حتما به صورت لینک اضافه کنید تا کارفرما بتونه ارزشیابی بکنه.
• محل شرکت رو بنویسید. لازم نیست آدرس کامل رو بنویسید. در حد اینکه بنویسید شهر تهران و ایران بوده کفایت میکنه. کسی دنبال شرکت تو Google Map نمیره! نگران نباشید برای اینکه بخوان باهاشون تماس بگیرن اول با شما هماهنگ میکنن. (این معمولا مرسوم نیست که از خارج از ایران دنبال inquiry در داخل ایران باشن)
• عنوان شغلی. یادتون باشه که این مهم‌ترین بخش هست در انتخاب اسم دقت کنید. مثلا اگر مسول یک تیم ۵ نفره بودید ولی تصمیمات نهایی رو کس دیگه‌ای میگرفته شما CTO اون شرکت نیستید. شما Team Lead هستید. حتی استفاده از Team Lead هم گاها مشکل ایجاد خواهد کرد که در این قسمت نمیپردازم بهش. اما نکته مهم این هست که این عنوان‌های شغلی باید نزدیک به عنوان شغلی درخواستی باشه یا اینکه حداقل در راستای اون باشه.
• مدت زمانی که کار کردید. سعی کنید فقط به ماه و سال بسنده کنید و تاریخ رو به صورت عددی وارد نکید چرا که کارفرما میخواد با یه نگاه ساده متوجه فاصله زمانی بشه، کسی حال نداره تو رزمه شما معمای ریاضی حل کنه. حتما لیست سوابق رو از آخرین موقعیت شغلی به اولین موقعیت شغلی ترتیب بدید.
• پروژه‌هایی که در شرکت‌ها انجام دادی با جزییات فنی و اینکه دقیقا چه مشکلی رو حل کردید و اگر بخشی از پروژه بوده که بدون شما انجام نمیشده حتما بنویسید. اگر به عنوان پاداش و یا جایزه چیزی دریافت کردید که بقیه به راحتی به دست نیاودن حتما ذکرش کنید.
• در مورد پروژه‌های قدیمی بیشتر از یک خط توضیح ندید، خیلی حوصله سر بر خواهد شد.

اگر فاصله زمانی زیادی رو داشتید که کار نکردید، تو این قسمت میتونید به صورت یک نکته به اون اشاره کنید.

شاید موارد بالا راحت به نظر بیاد اما باور کنید اینقدر رزومه دیدم که موارد عجیب و غریب توش بوده که استخدام کردن رو بسیار سخت‌تر کرده. حالا فرض کنید هدفتون این هست که یک شرکت خارجی که هیچ اطلاعی از کشور ما نداره رو تحت تاثیر قرار بدید.

بعضی از کشورها و کارفرماهاشون دوست دارن سوابق رو بعد از Summary و قبل از هر بخش دیگه‌ای ببینن. بهتر هست که از هموطن‌هامون تو کشور مقصد سوال بپرسید تا بدونید که راه حل درست چیه.

تحصیلات

این بخش زمانی اهمیتش بالاتر از Skills هست که شما تحصیلاتتون رو در یک دانشگاه معتبر و با معدل بالا انجام داده باشید. در غیر اینصورت ارزشش کمتر از Skills هست. در صنف نرم‌افزار این بخش کمترین ارزش رو داره اما ارزش خودشو داره.

• نام محل تحصیل و شهر محل تحصیل
• رشته تحصیلی
• فاصله زمانی شروع و پایان تحصیل
• اگر موفقیت خاصی در طول تحصیل داشتید

اینها موارد مهمی هست که باید تو این بخش بهشون جواب بدید. اما لطفا این بخش رو چون خودتون تصور میکنید شاگرد فوق‌العاده‌ای هستید بزرگش نکنید!

توانمندی‌ها

این بخش برای برنامه‌نویس‌ها و مهندسین کامپیوتر بخش مورد علاقه است چون تصور میکنن که این لیست هرچقدر بزرگتر باشه شانس انتخابشون بیشتر میشه! اشتباه رایجی که هر روز بیشتر از قبل دارم میبینم.

• شما فقط باید یک تخصص اصلی داشته باشید اون هم تخصصی هست. که تو آگهی ازتون خواستن. اگر برنامه نویس هستید، تخصص شما فقط یک زبان هست. چطوری میتونید برای یک موقعیت شغلی با دو تا زبان اقدام کنید؟ پیشنهاد میکنم در این قسمت حتما میزان زمانی که با بر روی این توامندی و مهارت کار کردید هم بنویسید مثلا بنویسید ۱۰ سال هست که دارید بر روی فلان تکنولوژی کار میکنید. دقت کنید این باید همون خط اول آگهی فرد کارفرما باشه وگرنه وقت هر دو طرف رو هدر دادید.
• دسته بندی توانمندی‌ها رو رعایت کنید. به عنوان مثال اگر یک کتابخانه رو اضافه میکنید جزو فریمورک‌ها اضافه‌اش نکنید. این نشون میده شما نمیدونید چی یاد گرفتید.
• اگر یک ساختار بلد هستید که خودش به بخش‌های مختلف تقسیم میشه، فقط بخش اصلی رو بنویسید. مثلا اگر J2EE کار میکنید، لازم نیست تک تک specification رو وارد کنید. فردی که رزومه شما رو میخونه اگر درخواستی برای J2EE داشته باشه خودش متوجه میشه، اگر هم نشه من بعید میدونم شما بخواهید با همچین کسی کار کنید.
• تعداد توانمندی‌ها رو معقول انتخاب کنید. مثال زیر رو ببینیم:

متوجه هستم که توانمندی‌هایی که در اون‌ها بهتر هست رو به صورت Bold اضافه کرده، اما حقیقت اینه که من بعد از ۵ بار نگاه کردن به رزومه و تازه الان که دارم عکس رو استفاده میکنم این موضوع رو متوجه شدم! اما حتی با این حال برای هیچ کارفرمایی در خارج از ایران قابل تصور نیست که یه نفر این همه توانمندی داشته باشه و ادعا کنه که توشون مهارت خاص داره. در نتیجه لیست خودتون رو اونقدر بزرگ نکنید که تنها برای اینکه به شما اثبات بشه چیزی بلد نیستید باهاتون مصاحبه کنن. (باور کنید درصد خوبی از مصاحبه‌ها هدفشون همین هست!)

برای نشون دادن اینکه FullStack هستید هم نهایتا دو تا زبان لازم دارید نه ۲۰ تا! حتی اگر بلد هم هستید، این لطف رو در حق خودتون بکنید که فقط به خطوط آگهی جواب بدید. چون به راحتی باعث میشه ریجکت بشید.

صرفا جهت تاکید بیشتر یک نمونه دیگه هم با هم ببینیم. درسته که میدونیم رزومه عنوان داره و میشه فهمید که کدوم یکی از این موارد توانمندی اصلی هست اما با هرکدوم چقدر آشنایی دارید؟ چند سال کار کردید؟ کدوم یکی رو experienced هستید و کدوم یکی رو knowledge دارید و کدوم یکی familiar هستید؟ همینجا با هم به این نتیجه برسیم که رزومه قشنگ در درجه پایین‌تری از رزومه واضح و descriptive قرار میگیره.

موارد دیگر…

شما میتونید در پایان رزومه‌اتون بخش‌های مختلف دیگه‌ای رو اضافه کنید مثل توانمندی‌های دیگر که اشاره به زبان‌هایی که صحبت میکنید هست. یا قسمت علاقمندی‌ها که مربوط به تماشای فوتبال از روی مبل راحتی توی خونه میشه. اما بخش‌های اصلی یک رزومه همین‌هایی بود با هم پوشش دادی و باقیش حاشیه هست.

حرف آخر

• رزومه بیشتر از سه صفحه دیگه رزومه نیست.
• لحن نوشتار شما خیلی مهم هست. از مزه ریختن و عامیانه حرف زدن پرهیز کنید. (دیدم که جملات با ” من فلانی هستم شروع شده.”)
• از ابزارهای رزومه سازی استفاده کنید تا بدونید چطوری ساختار درست کنید اما واقعا هیچ کدومشون (به غیر از اونهایی که پول میدید واسشون) جز زیباسازی کار خاصی انجام نمیدن.
• لینکدین خودتون رو کاملا با رزومه سینک کنید.
• اسم فایل رزومه باید اسم شما – CV یا Resume باشه. هر چیزی غیر از این جالب نیست.
• رزومه‌تون رو به روز نگه دارید.
• بعد از هر ریجکت شدن از کارفرما بخواید که به شما پیشنهاد و کمک بده تا بتونید رزومه بهتری داشته باشید و اصلاحش کنید.

مواردی که نوشتم گاها ممکنه در کشورهای مختلف فرق بکنه و متفاوت باشه اما به صورت کلی همین موارد هستند. بعضی از کشورها مثل آمریکا و کانادا سیستم متفاوتی دارند که بهتره بیشتر در موردشون تحقیق کنید. از دیگران بخواهید که رزومه‌اتون رو نقد کنن. ریجکت شدن خیلی ناراحت کننده است اما این به عنوان سیگنالی به شما هست که باید قسمتی از کارتون رو بهتر کنید.

نکته۱: تمامی موارد با کسب اجازه از صاحب رزومه بوده است.

نکته۲: این مطلب برای اولین بار در وبلاگ شخصی من به آدرس http://jimmyheller.com منتشر شده است.

Photo by Green Chameleon on Unsplash