آموزش جوجه کشی با دستگاه جوجه کشی

هر کسی که یک دستگاه جوجه کشی خریده باشد و یا قصد خرید دستگاه جوجه کشی را داشته باشد، باید با سیستم کارکرد دستگاه، تجهیزات درونی آن، نحوه نصب و راه اندازی آن و سایر تجهیزات آن به صورت کلی آشنایی داشته باشد، به هر حال در این نوشته شما را به صورت قدم به قدم با نحوه جوجه کشی با دستگاه جوجه کشی آشنا خواهیم کرد و امیدواریم در نهایت تجربیات شما در زمینه آموزش جوجه کشی با دستگاه جوجه کشی افزایش یافته باشد. علاوه بر این کارشناسان گروه صنعتی اسکندری به منظور آموزش صحیح نحوه کار با دستگاه های خود و جلوگیری از تلفات حین و بعد از جوجه کشی این امر را وظیفه خود می دانند. لطفا با ادامه مطلب همراه باشید.

تجهیزات لازم برای جوجه کشی با استفاده از دستگاه جوجه کشی:

1. یک دستگاه جوجه کشی خانگی یا صنعتی (بنا به انتخاب شما)
2. تخم نطفه دار پرنده مورد نظر شما
3. سبد و قفسه ذخیره تخم ها
4. لوازم و تجهیزات پاکسازی و ضد عفونی تخم ها
5. تجهیزات نطفه سنجی
6. شسوار
7. لامپ مادر مصنوعی
8. دانخوری و آبخوری

مرحله اول – خرید و آماده سازی دستگاه جوجه کشی:

اگر از قبل دستگاه جوجه کشی مورد نظر خود را خریداری کرده باشید، نیازی به خواندن این پاراگراف نیست، اما اگر هنوز تصمیم به خرید آن نگرفته اید، نکات زیر می تواند کمک کننده باشد :

1. یک دستگاه جوجه کشی خوب و استاندارد باید قادر به انجام همزمان چهار عمل : تامین دما و رطوبت، کنترل دما رطوبت، چرخش تخم ها و تهویه هوای درون دستگاه باشد.
2. اگر بدنه دستگاه pvc باشد, به راحتی قابل شستشو خواهد بود، اما اگر بدنه دستگاه فلزی باشد، هنگام شستشوی آن باید احتیاط بیشتری داشته باشید زیرا احتمال برق گرفتگی و اتصال قطعات وجود خواهد داشت.
3. سازنده دستگاه حتما باید گارانتی و خدمات پس از فروش دستگاه های خود را تضمین کند، از واقعی بودن و معتبر بودن گارانتی دستگاه اطمینان حاصل نمایید.
4. دستگاه باید قابلیت کار با باتری خودرو و یا موتور برق را داشته باشد تا در صورت قطع برق شهری به عملیات جوجه کشی ادامه دهد.
5. دستگاه هایی که دارای شانه های همه کاره هستند، امکان جوجه کشی همزمان از تخم چندین پرنده مختلف را برای شما فراهم خواهد ساخت. هم چنین انتقال تخم ها از هچر به ستر نیز به راحتی ممکن خواهد بود.
6. وجود سنسور محیطی در دستگاه کاهش برق را به همراه خواهد داشت، هر چند که هزینه آن نسبت به دستگاه های مشابه بالاتر خواهد بود.
7. بدنه pvc یا abs ضد پوسیدگی، عایق دما و رطوبت و ضد ضربه می باشند، بنابراین تا جای امکان از خرید دستگاه های جوجه کشی بدنه فلزی خودداری کنید.
8. اگر قصد جوجه کشی در منزل را دارید، پیشنهاد خرید دستگاه جوجه کشی خانگی می باشد، اما اگر قصد شما راه اندازی سالن پرورش میباشد، استفاده از دستگاه های جوجه کشی صنعتی مناسب و به صرفه به نظر می رسد که با توجه به ظرفیت سالن و سطح تولید خود نوع مناسب را می توانید انتخاب نمایید.
   پس از انتخاب و خرید دستگاه جوجه کشی مورد نظر نوبت به تست آن خواهد رسید، تا در صورت معیوب بودن دستگاه آن را به سازنده برگردانید، لطفا توجه فرمایید هرگز بدون تست دستگاه، عملیات جوجه کشی را شروع نکنید، چون احتمال از بین رفتن تخم ها بسیار بسیار بالا خواهد بود.

شروع تست دستگاه جوجه کشی:

برای شروع کار ابتدا باید شرایط اتاق دستگاه جوجه کشی را به حد استاندارد برسانید، منظور از اتاق دستگاه جوجه کشی اتاقی است که دستگاه جوجه کشی شما در داخل آن قرار دارد، دمای اتاق حتما باید مابین ۲۴ الی ۲۶ درجه سانتی گراد باشد و رطوبت را در حد ۵۰ الی ۶۰ درصد نگه دارید، چرا که برخی از دستگاههای جوجه کشی تحت شرایط خاصی کارکرد صحیحی خواهند داشت.
سپس طبق دستورالعمل های دفترچه راهنما اقدام به راه اندازی دستگاه بنمایید و پس از روشن نمودن دستگاه دما و رطوبت آن را مناسب پرنده مورد نظر خود قرار دهید، ظرف رطوبت ساز را پر کرده و درب دستگاه را ببندید. دقت کنید که هیچ تخمی نباید داخل دستگاه قرار دهید. اجازه دهید دستگاه به مدت ۲۴ ساعت کار کند، در این مدت دما و رطوبت دستگاه را به وسیله دماسنج و رطوبت سنج حرفه ای بسنجید و آنها را با مقدار درج شده بر روی نمایشگر دما و رطوبت مقایسه کنید.
در صورتی که مشکلی یافت نشد می توانید عملیات جوجه کشی را شروع کنید و اگر خطای ایجاد در حد دهم درجه بود، آنچنان خطر آفرین نخواهد بود، اما اگر دمای نمایش داده شده با مقدار تعیین شده تفاوت فاحشی داشت باید با بخش خدمات پس از فروش سازنده دستگاه تماس گرفته تا نسبت به حل مشکل سریعا اقدام شود.

مرحله دوم – ضدعفونی تخم نطفه دار:

پس از خرید و آماده سازی دستگاه جوجه کشی نوبت به آماده سازی تخم ها خواهد رسید، در این مرحله شما باید با استفاده از یک پارچه خشک و تمیز یا یک مسواک و یا فرچه زبر نسبت به پاک سازی پوسته تخم اقدام نمایید، چون فضولات و آلودگی های موجود بر روی پوسته به مرور زمان به داخل تخم نفوذ خواهد کرد و جوجه درون تخم را الوده به بیماری خواهد ساخت.
پس از پاک سازی تخم ها باید نسبت به ضدعفونی سازی آنها اقدام کنید، لطفا دقت کنید که هرگز آنها را با آب سرد نشویید چون آب سرد موجب نفوذ میکروب ها به درون تخم خواهد شد. در عوض می توانید با استفاده از مواد ضد عفونی کننده مانند گاز فرمالدهید آنها را ضدعفونی کنید. برای این منظور ابتدا باید تخم ها را درون محفظه ای کاملا ایمن و بدون درز قرار دهید و مقدار مناسبی از مایع فرمالین را بر روی پرمنگنات پتاسیم بریزید (برای اینکار ابتدا باید حجم محفظه را اندازه بگیرید چون به ازای هر متر مکعب ۳۰ میلی لیتر یا همان سی سی مایع فرمالین و ۱۵ گرم پرمنگنات پتاسیم در نظر گرفته می شود.)

هنگام ضد عفونی دقت شود که باید ابتدا پرمنگنات پتاسیم را داخل ظرفی سفالی ریخته و سپس آهسته آهسته مقداری از مایع فرمالین را بر روی آن بریزید چون اگر به یکباره ریخته شود، امکان خطر آفرینی وجود دارد و حین انجام کار حتما باید ماسک بزنید چون گاز ساطح شده سمی است و پس از ریختن مایع بلافاصله درب محفظه را ببندید و اجازه دهید تا این گاز به مدت ۲۰ دقیقه درون محفظه باقی بماند.

نکات مهم هنگام خرید تخم نطفه دار:

اما اگر هنوز تخم های نطفه دار مورد نظر خود را خریداری نکرده اید، باید به نکات مهم زیر توجه نمایید، از متضرر شدن شما جلوگیری خواهد نمود و در تهیه تخم های نطفه دار با کیفیت و تازه کمک کننده خواهد بود:

1. تخم های نطفه دار حداکثر یک هفته قابل نگهداری هستند و پس از گذشت این مدت نطفه های اکثر تخم ها از بین خواهد رفت، بنابراین پیشنهاد می شود حتما خرید خود را حضوری انجام دهید و از خرید اینترنتی پرهیز کنید چون معلوم نیست تخم ها چه مدت نگه داری شده اند.
2. تخم های نطفه دار باید تحت دما و رطوبت خاصی قرار بگیرند، دمای ۱۵ درجه و رطوبت ۵۰ درصد برای نگهداری آنها بسیار مناسب است، بنابراین هنگام انتقال تخم ها از یک فاصله دور امکان قرارگیری آنها در دما و رطوبت بالایی وجود خواهد داشت که دمای نامناسب نطفه ها را به سرعت از بین خواهد برد.
3. درون تخم نطفه دار کیسه هوایی وجود دارد و در صورت وارد آمدن ضربه و لرزش شدید امکان پاره شدن کیسه هوایی و در نتیجه فاسد شدن تخم وجود دارد. پس خرید تخم ها از شهرهایی با فاصله زیاد توصیه نمی شود.
4. سعی کنید از خود پرورش دهنده خریداری کنید، حتی خرید حضوری از فروشنده ها نیز کار درستی نیست، چون پرورش دهنده ها تازه ترین و جدیدترین تخم های نطفه دار را تحویل شما خواهد داد.
5. حتما به سالن پرورش مراجعه کنید تا وضعیت پرورش مرغ های مولد را از نزدیک ببینید، چون کیفیت تغذیه و بهداشت محیطی تاثیر زیادی در سالم بودن نطفه ها خواهد داشت، بنابراین اگر پرورش دهنده ای مرغ های تخم گذار خود را با مواد غذایی غنی تغذیه نمود و بهداشت محیطی را در حد بسیار خوبی رعایت نموده باشد، بهترین گزینه برای خرید می باشد.
6. هنگام خرید تک تک تخم ها را بررسی کنید، از خرید تخم های شکسته، تَرَک خورده، آلوده به خون و فضولات، بسیار بزرگ و یا بسیار کوچک، دایره ای شکل و هر نوع تخم مشکوک دیگری خودداری کنید چون تبدیل به تخم نخواهد شد.
7. هنگام خرید تخم ها یا باید آنها را به صورت افقی داخل سبد قرار دهید و یا اینکه باید به صورت عمودی قرار بگیرند، طوری که قسمت نوک تیز تخم رو به پایین قرار بگیرد چون قسمت پهن شامل کیسه هوایی بوده و در صورت قرار فشار آمدن بر روی آن امکان پارگی در آن وجود دارد.

مرحله سوم – قرار دادن تخم داخل دستگاه جوجه کشی:

پس از آماده سازی دستگاه و ضد عفونی تخم ها نوبت به جایگذاری آنها داخل دستگاه خواهد رسید، اگر دستگاه شما دارای شانه های حفره ای، مخصوص و یا عمودی می باشد ( شانه جوجه کشی )، باید تخم ها را به صورت عمودی داخل شانه ها قرار دهید، طوری که قسمت تیز تخم رو به پایین باشد.
اما اگر دستگاه شما مانند دستگاه های جوجه کشی اسکندری دارای شانه های همه کاره یا سایزیک می باشد، باید تخم ها را به صورت افقی یا نیم پهلو داخل دستگاه قرار دهید، و هر ردیف از تخم ها را به کمک تیغه جدا کننده از یکدیگر جدا کنید. اگر شانه شما دارای درب می باشد، درب آن را قرار ندهید چون این درب برای زمان هچر می باشد.
از مزایای شانه های همه کاره نسبت به شانه های حفره ای می توان گفت که در شانه های همه کاره امکان قرار دهی چندین نوع تخم مختلف وجود دارد، در حالی که اگر دستگاه شما فقط شانه های حفره ای را پشتیبانی می کند، باید برای هر نوع تخم یک نوع شانه خریداری کنید به عنوان مثال شانه مرغ برای بوقلمون کاربرد ندارد ولی در شانه همه کاره امکان قرار دهی همزمان تخم مرغ و اردک یا هر پرنده دیگری وجود دارد.

نکته مهم : هنگام قرار دادن هر تخمی درون دستگاه با استفاده از یک ماژیک ( غیر شیمیایی ) یا مداد ،  روز قرارگیری تخم درون دستگاه را یادداشت کنید، تا به راحتی متوجه زمان هچر شوید و تخم ها را به قسمت هچر منتقل کنید.

• روز اول: رشد قلب، دستگاه عصبی و چشم، ظهور : دستگاه گوارش و ستون مهره و شکل گیری سر ؛
• روز دوم : تشکیل دم و شکل گیری گوش؛
• روز سوم: با شروع رشد بالها و بینی، شبکه ای از عروق خونی تشکیل می شود که از جنین موجود در مرکز، انشعاب مییابد و بیشتر به عنکبوت شباهت دارد.
• روز چهارم: اندام های مغز، چشم اولیه ی غیرعادی و قلبی که بیرون میتپد، دیده می شوند.
• روز پنجم: اندام های تناسلی تمایز مییابد و جنس پرنده مشخص می شود. قلب شکل معین خود را مییابد.
• روز ششم: بعضی حرکات جنین جلب توجه می کند. قلب در بدن قرار میگیرد و رودهی اولیه ساخته می شود. همچنین شکل گیری اندام های جنسی آغاز می شود.
• روز هفتم: اندام ها قابل مشاهده می شوند. روزدهم: انگشتان، ظاهرشدن بر روی پا را آغاز می کنند. جنین به صورت یک پرنده دیده می شود.
• روز یازدهم: حرکات غیرارادی پاها و بالها مشاهده میشود.

مرحله چهارم – نطفه سنجی تخم ها:

پس از گذشت یک هفته از عملیات جوجه کشی باید تخم ها را مورد نطفه سنجی قرار دهید، لطفا دقت کنید که اگر هر هفته تخم های جدیدی داخل دستگاه می گذارید، باید تخم هایی را مورد نطفه سنجی قرار دهید که یک هفته از مدت جوجه کشی آنها گذاشته باشد. این مرحله بسیار مهم است و در صورت عدم توجه راندمان جوجه کشی بسیار کاهش خواهد یافت و در پایان جوجه کشی متوجه این کم کاری خود خواهید شد.

برای شروع نطفه سنجی باید دمای اتاق دستگاه جوجه کشی را به ۳۰ الی ۳۳ درجه برسانید و چراغ های اتاق را خاموش کنید چون مشاهده محتویات درون تخم در تاریکی راحت تر خواهد بود. پس از انجام این اقدامات سبد یا شانه حاوی تخم های یک هفته ای را بیرون آورده و با استفاده از چراغ قوه، نور گوشی و یا نطفه سنج سعی کنید داخل تک به تک تخم ها را ببینید.

تخم هایی که دارای رگ های خونی بوده و موجود سیاه رنگی درون آن تکان می خورد، نطفه دار بوده و نطفه ها در حال رشد هستند. اما اگر در داخل تخمی هیچ گونه رگی مشاهده نشد و یا موجود تاریک درون آن بی حرکت و ثابت بود، بدانید که یا تخم بی نطفه بوده و یا نطفه درون آن مرده است، پس باید هرچه زودتر این تخم را بیرون بیندازید چون اگر داخل دستگاه بماند موجب خرابی سایر تخم ها و آلودگی کل دستگاه خواهد شد.

مرحله پنجم – انتقال تخم ها از ستر به هچر:

معمولا هر پرنده ای دوره جوجه کشی مخصوص به خودش را دارد که سه روز آخر جوجه کشی را دوره هچر می نامند، به عنوان مثال دوره جوجه کشی مرغ ۲۱ روز است که ۱۸ روز اول دوره ستر و ۳ روز آخر دوره هچر نامیده می شود. بنابراین شما باید تعداد روزهای جوجه کشی را به خاطر بسپارید و با رسیدن دوره هچ تخم ها را به قسمت هچر دستگاه منتقل کنید یا دما و رطوبت دستگاه را برای دوره هچر تنظیم کنید. پرورش دهندگان در این زمان سلیقه های مختلفی دارند که تمامی آنها در ادامه توضیح داده شده است :

1. پرورش دهندگانی که به صورت انبوه به جوجه کشی می پردازند دو دستگاه برای جوجه کشی در نظر میگیرند که دستگاهی را برای دوران ستر و دستگاهی را نیز برای دوران هچر انتخاب می کنند که هر کدام دما و رطوبت مخصوص به خودشان را دارند و در دستگاه هچر چرخش تخم ها متوقف شده است، روش کار بدین صورت است که روز قرار گیری تخم ها درون دستگاه یادداشت می شود و تخم هایی که به دوره هچر می رسند بلافاصله به دستگاه هچر منتقل شده و جوجه ها پس از سه روز از تخم بیرون می آیند.
2. افرادی نیز هستند که تمامی تخم ها را به یکباره داخل دستگاه می گذارند و با فرا رسیدن دوره هچر چرخش تخم ها را متوقف نموده و دما و رطوبت را مناسب دوره هنر تنظیم می کنند، این روش راحت ترین و کم هزینه ترین روش برای جوجه کشی است اما درامد شما را کاهش خواهد داد، چون به فاصله هر دوره جوجه خواهید داشت یعنی اگر قصد جوجه کشی از تخم مرغ را داشته باشید هر ۲۱ روز یکبار جوجه خواهید داشت.
3. اما روش سوم مختص استفاده کنندگان از دستگاه های جوجه کشی اسکندری می باشد، با توجه به اینکه دستگاه های جوجه کشی صنعتی اسکندری و ایزی باتور ۲ و ۴ دارای سیستم ستر و هچر همزمان هستند، پس کاربر هر روز و هر هفته می تواند تخم های جدیدی را داخل دستگاه بگذارد و به صورت همزمان نیز از همان دستگاه برای هچ جوجه ها استفاده کند. بدین ترتیب هم هزینه شما کاهش خواهد یافت و هم درآمد شما چندین برابر خواهد شد یعنی دو مزیت فوق را یکجا برای مصرف کننده فراهم می کند.معمولا هر پرنده ای دوره جوجه کشی مخصوص به خودش را دارد که سه روز آخر جوجه کشی را دوره هچر می نامند، به عنوان مثال دوره جوجه کشی مرغ ۲۱ روز است که ۱۸ روز اول دوره ستر و ۳ روز آخر دوره هچر نامیده می شود. بنابراین شما باید تعداد روزهای جوجه کشی را به خاطر بسپارید و با رسیدن دوره هچ تخم ها را به قسمت هچر دستگاه منتقل کنید یا دما و رطوبت دستگاه را برای دوره هچر تنظیم کنید. پرورش دهندگان در این زمان سلیقه های مختلفی دارند که تمامی آنها در ادامه توضیح داده شده است :
4. پرورش دهندگانی که به صورت انبوه به جوجه کشی می پردازند دو دستگاه برای جوجه کشی در نظر میگیرند که دستگاهی را برای دوران ستر و دستگاهی را نیز برای دوران هچر انتخاب می کنند که هر کدام دما و رطوبت مخصوص به خودشان را دارند و در دستگاه هچر چرخش تخم ها متوقف شده است، روش کار بدین صورت است که روز قرار گیری تخم ها درون دستگاه یادداشت می شود و تخم هایی که به دوره هچر می رسند بلافاصله به دستگاه هچر منتقل شده و جوجه ها پس از سه روز از تخم بیرون می آیند.
5. افرادی نیز هستند که تمامی تخم ها را به یکباره داخل دستگاه می گذارند و با فرا رسیدن دوره هچر چرخش تخم ها را متوقف نموده و دما و رطوبت را مناسب دوره هنر تنظیم می کنند، این روش راحت ترین و کم هزینه ترین روش برای جوجه کشی است اما درامد شما را کاهش خواهد داد، چون به فاصله هر دوره جوجه خواهید داشت یعنی اگر قصد جوجه کشی از تخم مرغ را داشته باشید هر ۲۱ روز یکبار جوجه خواهید داشت.
6. اما روش سوم مختص استفاده کنندگان از دستگاه های جوجه کشی اسکندری می باشد، با توجه به اینکه دستگاه های جوجه کشی صنعتی اسکندری و ایزی باتور ۲ و ۴ دارای سیستم ستر و هچر همزمان هستند، پس کاربر هر روز و هر هفته می تواند تخم های جدیدی را داخل دستگاه بگذارد و به صورت همزمان نیز از همان دستگاه برای هچ جوجه ها استفاده کند. بدین ترتیب هم هزینه شما کاهش خواهد یافت و هم درآمد شما چندین برابر خواهد شد یعنی دو مزیت فوق را یکجا برای مصرف کننده فراهم می کند.

برای انتقال تخم ها به دوره هچر می بایست چرخش تخم ها را متوقف نموده، دما و رطوبت را مناسب دوره هچر تنظیم نموده و اگر دستگاه دارای شانه های حفره ای است، تخم ها را از شانه ها بیرون آورده و به سبد هچر منتقل کنید.
اما اگر از دستگاه های دارای ستر و هچر همزمان استفاده می کنید، لازم به انجام هیچ تغییری نیست. کافیست تخم های در آستانه هچ را به قیمت پایین دستگاه منتقل کنید، اگر دستگاه دارای شانه حفره ای است، تخم ها را از حفره ها در آورده و به داخل سبد هچر منتقل کنید ولی اگر از شانه های همه کاره استفاده می کنید، تیغه های مابین تخم ها را برداشته و پوشش فوقانی سبد را بر روی آن قرار دهید.

مرحله ششم – آماده سازی بستر جوجه ها:

مرحله ششم از آموزش جوجه کشی با دستگاه جوجه کشی ، بستر جوجه ها می باشد. پس از گذشت سه روز جوجه ها بیرون خواهند آمد و باید به مدت ۲۴ ساعت درون دستگاه بمانند زیرا در بدن آنها محتویات زرده وجود دارد و این محتویات باید کامل مصرف شود. پس از گذشت ۲۴ ساعت جوجه ها را به بسترشان منتقل کنید، اما هنگام خارج کرده جوجه ها از دستگاه با توجه به اینکه بدنشان خیس و مرطوب است برای جلوگیری از سرماخوردگی آنها حتما بدنشان را با کمک سشوار خشک کنید.
در بستر جوجه ها باید به ازای هر ۱۰۰ جوجه مرغ، ۸۰ جوجه غاز و اردک و بوقلمون و ۴۰۰ جوجه بلدرچین ۱ لامپ مادر مصنوعی وجود داشته باشد، این لامپ علاوه بر گرم نگه داشتن بدن جوجه ها، یک میکروب کش قوی بوده و در افزایش اشتهای جوجه ها تاثیر گذار خواهد بود. هم چنین به ازای هر ۱۰ جوجه ۱ دانخوری و ۱ آبخوری مخصوص جوجه ها را در محیط قرار دهید. آنها را به کمک جیره غذایی استارتر تغذیه کنید و برای تقویت بدن آنها از مولتی ویتامین و محلول آب و قند استفاده کنید.