تابه‌حال در سایت کهن عایق محتواهای بسیاری به موضوع اکوستیک و جزئیات آن پرداخته‌اند؛ اما در این محتوا قصد داریم به صورت تخصصی به موضوع اکوستیک در معماری بپردازیم. با ما همراه باشید.
عبارت «اکوستیک» و یا به صورت تخصصی‌تر « اکوستیک در معماری » دانشی است درباره تولید، انتشار و دریافت صدا که در چند شاخه اصلی قابل مطالعه است. برای مطالعه هر کدام از این شاخه‌ها نیازمند دانستن بنیادهایی درباره امواج اکوستیکی و فیزیک صدا هستیم. شاخه‌های اصلی اکوستیک عبارتند از
درباره اصوات موسیقایی، سازسازی و دانش‌های مرتبط با صدا در موسیقی
درباره صدا در معماری، در دو بخش عمده صدارسانی و ساکت‌سازی
درباره زبان گفتاری و مسائل صوتی آن
درباره چگونگی ادراک انسان از صدا و ارتباط بین دنیای فیزیک و برداشت ذهنی صدا
درباره روش‌های مختلف ضبط، پالایش و پخش صدا و نیز ابزار و وسایل مرتبط با آن
در این بخش، به صورت تحصصی به بحث اکوستیک در معماری ، خواهیم پرداخت.
به صورت کلی دانش اکوستیک در معماری دو فعالیت عمده را در بر می‌گیرد:
که اولی به جنبه‌های مثبت حضور صدا در فضای معماری و دومی به کاهش اثرات منفی صدای ناخواسته (نوفه) در فضاها می‌پردازد. البته منظور از فضای معماری صرفاً فضای بسته نیست و اکوستیک معماری در فضاهای باز و نیمه‌باز نیز کاربرد دارد. اما آنچه در ذهن اکثر افراد از صدا در معماری وجود دارد، کاهش نوفه است و کمتر کسی به کیفیت صدا در فضاهای روزمره یا حتی فضاهای تخصصی مثل سالن سخنرانی و تالار موسیقی توجه دارد. البته ممکن است این امر به دلیل آزاردهندگی زیاد نوفه در فضاهای شهری باشد و اینکه ما در ایران از نظر اکوستیکی تقریباً هیچ فضای مناسب و باکیفیتی را تجربه نکرده‌ایم و از اثرات آن بی‌خبریم.
موضوع اصلی در بحث اکوستیک در معماری رساندن صدا با کمیت و کیفیت بالا به شنوندگان است و کاهش نوفه در مراحل اولیه کار در خدمت این بخش قرار می‌گیرد. واقعیت این است که بخشی از آرامش ما با کاهش نوفه تأمین می‌شود، اما بخشی از احساس و ادراک ما نسبت به یک فضا، مثلاً صمیمی بودن، زنده بودن، گرما و... را صدارسانی تعریف می‌کند. بنابراین موضوع اکوستیک معماری فقط طراحی فضاهای تخصصی مانند سالن‌های موسیقی، نمایش، سینما، سخنرانی و یا استودیوها نیست، بلکه می‌تواند به هرگونه فضایی از جمله کتابخانه، کلاس درس، اتاق جلسات، ایستگاه مترو، فرودگاه، رستوران، اتاق نشیمن، اتاق خواب و یا حتی فضاهای باز و نیمه‌باز نیز بپردازد.
نکته مهم در طراحی اکوستیک معماری این است که اکوستیک فعالیتی نیست که بتوان آن را پس از طراحی معماری به طرح اضافه کرد.
طراحی اکوستیک معماری «طراحی معماری با توجه به ملاحظات اکوستیکی» است. از این رو مباحث اکوستیکی می‌توانند در تمام مراحل طراحی معماری حضور داشته باشند. متأسفانه بسیاری از معماران و طراحان داخلی ما تصور می‌کنند که استفاده از هندسه شکسته و نامنظم و به کار بردن چوب و گاهی برخی مصالح متخلخل با اعمال سلیقه بصری، برای تأمین کیفیت صدارسانی کافی است. اما این نوع طراحی مراحل خاص خود را دارد که پس از طراحی ساکت‌سازی فضا انجام می‌گیرد.
مقاله پیشنهادی: انواع پنل اکوستیک و کاربرد انها
در طراحی اکوستیک معماری گام اول، طراحی هندسه فضا بر اساس صدارسانی است. در صورتی که هندسه درست طراحی نشود، اصلاح آن پس از ساخت بسیار مشکل خواهد بود.
گام بعد تعیین نوع، میزان و محل مصالح مختلف است که میتوان آن را پس از ساخت نیز تاحدی اصلاح کرد. عمده کار طراحی صدارسانی زنده در این مرحله انجام می‌شود، اما در فضاهای خاص (مانند تالارهای موسیقی و سخنرانی، سالن‌های نمایش، سالن‌های سینما و استودیوهای ضبط صدا) برای صدارسانی و یا ضبط برنامه به تجهیزات الکترواکوستیک (بلندگو و میکروفون) نیز نیاز است که طراحی آن به شدت به طرح اکوستیک داخلی وابسته است. با کمی دقت و حساسیت به راحتی متوجه می‌شویم که هیچکدام از این فضاها در ایران طرح اکوستیک معماری و الکترواکوستیک مناسب ندارند. به همین دلیل در این فضاها با صداهای گوشخراش، ناهمخوانیِ جهت شنیدن صدا با تصویری که دیده می‌شود، آزاردهندگی زیاد صداهای زیر و بم، نشنیدن صدا در برخی قسمت‌های فضا و... مواجهیم.
بخشی از دانش اکوستیک معماری قابل استفاده برای همه معماران است که می‌توانند به تنهایی در طرح‌های خود از آن استفاده کنند و با تمهیداتی به فضای بهینه نزدیک شوند، مثل اطلاع درباره ویژگی‌های اکوستیکی مصالح و چگونگی ساکت‌سازی مقدماتی فضاها. اما در بحث‌های تخصصی‌تر مانند طراحی فضاهای خاص که مستقیماً به صدا مربوط می‌شوند، معمار باید از متخصص اکوستیک کمک بگیرد و یا طراحی را کاملاً به او بسپارد، چون این کار تخصص ویژه خود را لازم دارد و برای تمام فضاها نمی‌توان یک راه‌حل تجویز کرد.
اگر چه مبحث اکوستیک در معماری ، بحثی بسیار جامع و نیازمند برنامه‌ریزی و اجرا پیش از اتمام ساخت سازه است؛ اما امروزه با وجود اکوستیک پنل‌ها میتوان بخشی از این کم کاری را جبران کرد.فوم‌های اکوستیک پنل در انواع مختلف و کاربردهای متعدد به کار میروند و علاوه بر کاهش صدا، جنبه زیبایی و دکوراتیو نیز دارند و با توجه به ویژگی‌های فضا و کاربری‌های متفاوت میتوان از انواع مختلف آن استفاده کرد.
انواع اکوستیک پنل‌ها، کاربری‌ها و ویژگی‌های هر یک را میتوان از صفحه زیر مشاهده کرد.
بخشی از این مطلب از این وبلاگ وام گرفته شده است.
