چه میزان از وقت خود را صرف رفت‌وآمد می‌کنید؟ این میزان برای رفت‌وآمد به مکان‌های تفریحی چقدر است؟ بر اساس آمارها، فرض می‌شود این میزان بیش از یک ساعت در روز است. کاهش این مقدار به صفر غیرممکن است زیرا مردم در طول شبانه‌روز ناگزیر خانه‌های خود را برای اهداف خاص ترک می‌کنند. به زبان ساده فرایندی که در برنامه‌ریزی شهری انجام می‌شود تبدیل رفت‌وآمدها به موضوعی قابل‌قبول بوده، به‌طوری‌که از حالت روتین روزانه تبدیل به اتفاقی لذت‌بخش شود. متداول‌ترین تعریف از برنامه‌ریزی شهری کارهایی است که توسط لوسیو کاستا در برازیلیا، پایتخت فعلی برزیل انجام می‌شود.
برازیلیا یک شهر کامل است که از نمای بالا شبیه به یک اثر هنری به نظر می‌رسد. این شهر به‌گونه‌ای طراحی شده که شبیه به هواپیما است که در نوک آن کاربری‌های دولتی و در بال‌های آن منطقه‌های مسکونی شکل‌گرفته است. چنین طرحی از نظر مقیاس انسانی به دلیل مسافت‌های طولانی برای پیاده‌روی، دور بودن ساختمان‌ها و کاربرهای مختلف از هم و یکنواختی بصری ناشی از آن دارای مقبولیت نیست و تهیه یک وسیله حمل‌ونقل شخصی در این بافت یک ضرورت محسوب می‌شود.
طرح شهر برازیلیا رو می‌توان با شهر کپنهاگ در دانمارک به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین شهرهای جهان در فضاهای عمومی در مقیاس انسانی مقایسه نمود. در این شهر در طبقه اول ساختمان‌ها، فروشگاه‌ها جای گرفتن‌اند و با وجود تغییرهای هفتگی در ویترین و دکور فروشگاه‌ها در عین تنوع در رنگ و شکل ساختمان‌ها، تناسب هماهنگی نیز به چشم می‌خورد. در طبقات بالایی این فروشگاه‌ها سه سطح آپارتمان مسکونی وجود دارد و باتوجه‌به مقیاس محیط مردم همیشه می‌توانند یکدیگر را ببینند، حتی وقتی دیگری در بالای ساختمان قرار دارد و همچنین همیشه یک دلیل جدید برای گشتن در اطراف و تعامل با سایر شهروندان وجود دارد.
در مورد اکثر شهرهای اروپایی می‌توان چنین چیزی را مطرح نمود. رودخانه‌ای که از شهر عبور می‌کند، مکان‌هایی برای گذران اوقات فراغت و بازی برای افراد مسن، منطقه‌ای از چند بلوک شامل موزه‌ها و ساختمان‌های دولتی به همراه قسمتی از محدوده تجاری همراه با شرکت‌های مالی و بخش‌های که توسط اقامتگاه‌ها و چند فروشگاه کوچک مواد غذایی ساخته شده است.
چنین طرحی نشان‌دهنده این موضوع است که اکثر شهرها در کنار رودخانه‌ها به وجود آمده‌اند، زیرا آب یک منبع حیاتی و نیاز اساسی برای زندگی است. اما بقیه شهرهایی که بدون این ویژگی هستند به طور تصادفی به وجود نیامده‌اند. شهرهای برای رشد و توسعه خود با محدودیت‌های طبیعی و غیرطبیعی زیادی مواجه هستند و در الگوی خاصی رشد می‌کنند و نتیجه این رشد پدیدارشدن مشکلات مختص به خود است. مقابله با چالش‌های شهرسازی راهی برای کمک به حل مشکلات در چنین جوامعی است.
زندگی محدود شده توسط فضای شهری
برای تبدیل کردن شهرها به مکانی بهتر برای زندگی چندین سطح از پیچیدگی در برخورد با پدیده‌های مختلف وجود دارد. اگر بخواهیم به طور ساده مثال بزنیم، اینکه یک شهروند باتوجه‌به مکان خاص برای کار و زندگی به چه مکان‌هایی امکان دسترسی دارد، زیرا همه دارای اتومبیل نبوده و حمل‌ونقل عمومی به عنوان یک معیار ارزشمند می‌بایست در نظر گرفته شود.
به یک نمونه در شهر برلین آلمان توجه نمایید. نشانگر روی تصویر ایستگاه قطاری را نشان می‌دهد که در نزدیکی اکثر شرکت‌های استارتاپی شهر است. محدوده سفید مشخص شده تمامی نقاطی است که در محدوده کمتر از 30 دقیقه جابه‌جایی با سیستم حمل‌ونقل عمومی قرار دارد. افرادی که خارج از این محدوده زندگی می‌کنند باید بیشتر از این زمان در روز را در سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی بگذرانند.
تحول در شهر
شهرها به‌سختی با گذشت زمان ثابت و بدون تغییر می‌مانند. در سال 1800، فقط بیش از 2 درصد از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کردند. درحالی‌که آمار شهرنشینی در سال 2018 برابر با زندگی 55 درصد از جمعیت جهان در مناطق شهری شده است. افراد دائما در حال جابه‌جایی بوده و علایق و مشاغل خود را تغییر می‌دهند. ازآنجاکه قیمت مسکن با بیشتر شدن تقاضا در حال افزایش است - علی‌رغم تلاش برای کاهش سرعت آن - این شهر است که باید خود را با افراد بیشتری که در حومه شهر زندگی می‌کنند وفق دهد. مکان‌هایی که در ابتدا برای صنایع در نظر گرفته شده است، محل زندگی ساکنان جدید می‌شود. کامیون‌ها شروع به اشتراک‌گذاری فضا با عابران پیاده و وسایل نقلیه شخصی می‌کنند. دولت مسئول درک نیازهای شهر و اعمال تغییرات در صورت لزوم و در نهایت، بهبود زندگی مردم است. این امر نیاز به شناخت درست و تحقیق در مورد فضاهای شهری دارد و امروزه ابزارهای بهتر و جدیدتری را برای برنامه‌ریزی شهری می‌طلبد. برنامه‌هایی که بتوانند با چالش‌های جدید شهرنشینی مقابله کنند و اثرات ناشی از آن را کاهش دهند.
تعریف برنامه ریزی شهری
به‌طورکلی می‌توان گفت برنامه‌ریزی شهری به عنوان یک عمل فنی، هنری و سیاسی، به طراحی و تنظیم چیدمان و نوع استفاده از فضا که بر شکل فیزیکی، عملکردهای اقتصادی و تأثیرات اجتماعی محیط شهری و محل فعالیت‌های مختلف در آن است، تمرکز دارد. اصلی‌ترین هدف برنامه‌ریزی شهری رفاه عمومی است. اجزای دقیقی که بخشی از یک برنامه شهری هستند به خود مکان بستگی دارد، زیرا هر مکان با مکانی دیگر متفاوت است. در بعضی مناطق، مسائل اقتصادی ممکن است برای جامعه بسیار مهم باشد، درحالی‌که ممکن است مکان دیگری نیاز به برنامه‌ریزی برای حفاظت از یک منبع طبیعی بی‌نظیر داشته باشد. به‌طورکلی مؤلفه‌های اثرگذار بر امر برنامه‌ریزی شامل موارد ذیل است:
