هر کسی توی هر نقطه از دنیا که باشه یه کارت شناسایی برای خودش داره که توسط یک سازمان مرکزی وابسته به همون کشور صادر میشه. مشخصات فردی مثل نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد و شاید موارد دیگه هم در اون ثبت بشه. اما مهمترین پارامتر که یه "عباس بوعذار" رو از اون یکی "عباس بوعذار" متفاوت میکنه شناسه ملی اون فرده D-:.
شماره ملی یا شناسه ملی یا همون Identification Number یه شماره یکتا (Unique) هست که به هر فرد تعلق میگیره و یه این ترتیب ما می تونیم دو نفر رو به صورت مستند از هم متمایز کنیم. ما میدونیم که موقع تولد، برامون شناسنامه صادر میشه و اثر انگشت و کف پا و گروه خونمون هم ثبت میشه. و این رو هم میدونیم که یه اسم هم برامون میگذارن که بعدا صدامون بزنن. اما در نهایت ما به اون شماره یکتا نیاز داریم تا بتونیم دقیقا به همون فرد مورد نظر اشاره کنیم. وگرنه باید هی توضیح بدیم که منظورمون از "علی"، "علی" عمه مهین، خواهر آقا جمال که چشم و ابروش مشکیه هست!
در فضای اینترنت، هرروز هزاران وب سایت شروع به فعالیت می کنند و هر کدوم اسامی مختلفی برای خودشون استفاده می کنند. حتی گاهی این اسامی انقدر شبیه به هم هستند که فقط در پسوندشون که .com یا .net باشه با هم فرق دارن.
تا اینجای کار هم خیلی مشکلی نیست و میگیم مثلا google.com سایت خود گوگل هست و google.ir یه سایت برای مشاوره پزشکی. اما مرورگر ما چطوری میفهمه وقتی google.ir رو میزنیم، سایت گوگل رو نیاره و منظور ما سایت مشاوره پزشکیه؟
چیزی که توی علوم مهندسی و کامپیوتر قشنگه، مدل سازی اونا از اتفاقات دنیای واقعیه! مثال کارت ملی رو یادتون بیاد... در فضای اینترنت ما هم به چنین چیزی نیاز داریم. یه ثبت احوال یا اداره گذرنامه که بتونه مشخص کنه دقیقا کی به کیه. و اینجاست که وارد دو مفهوم "هوست" و "دامین" (Host and Domain) میشیم.
صبر کنید! قرار نیست توی یه جمله "هوست" و "دامین" رو تعریف کنیم که آخرشم هیچی نفهمیم. میخوایم یه داستان بگیم:
شما پشت کامپیوتر نشستید و توی مرورگرتون که مثلا کروم هست آدرس سایت "ویرگول" رو به شکل virgool.io میزنید. مرورگر شما که الان به اینترنت وصل هست، مستقیما وصل میشه به ثبت احوال اینترنت. توی ثبت احوال میپرسه: "شما نشونه یا آدرس دقیقی از این ویرگول دارید؟" ثبت احوال هم میاد توی لیستش دنبال اون اسم میگرده و یه شناسه در میاره و به مرورگرتون میگه: "بله! شماره ملی ایشون هست 172.16.130.12". حالا مرورگر شما با داشتن این شماره یکتا میره طبق پایین و از بایگانی درخواست کروکی محل سایت رو میپرسه. در نهایت هم اون اطلاعاتی که میخواست رو از اون آدرس برمیداره میاره و به شما نشون میده.
توی داستان بالا، ما هم "دامین" و هم "هوست" رو توضیح دادیم. منظورمون از دامین همون "virgool.io" و منظورمون از هوست همون محلی هست که اطلاعات سایت "ویرگول" ذخیره شده. اون شناسه رو هم بهش میگیم آدرس آی پی (Internet Protocol Address)
حالا میخوایم کمی کلاسیک تر توضیح بدیم:
دامین یا دامنه عبارت است از یک نام با حداقل دو بخش که با نقطه از هم جدا می شوند و معرف یک وب سایت یا اپلیکیشن تحت وب هستند. اسامی دامنه ها باید یکتا بوده و نمی توانند تکراری باشند.
هوست یا فضای میزبانی، یک کامپیوتر متصل به شبکه است که اطلاعات یک وب سایت را در خود نگهداری می کند. هر هوست با یک شناسه یکتا به نام آدرس آی پی شناخته می شود به شکلی مرورگر با تبدیل نام دامین به آی پی، به اطلاعات سایت دسترسی پیدا می کنند.
در کل دنیا سرورهایی وجود دارند که وظیفه اشون ذخیره همون اطلاعات ثبت احوالی هست. یعنی اینکه هر دامین به کدوم هوست؛ یا به عبارت فنی تر، به کدوم آی پی وصل میشه. به این سرورها میگین "دی ان اس" (Domain Name System). وقتی توی مرورگرتون یه آدرس رو میزنید، مرورگر اول از همه میره سراغ دی ان اس ها و از اونا آدرس رو میپرسه و با آدرسی که داره، از طریق تعدادی جاده و خیابون و غیره؛ که در این مبحث نمیگنجه، خودشو به مقصد میرسونه و به اصلاعات هوست دسترسی پیدا میکنه.
و اما هوست در ساده ترین حالت، یک کامپیوتر با سیستم عامل ویندوز، لینوکس یا مک هست که بوسیله نرم افزارهای ویژه سرور مجهز شده و امکان در اختیار قرار دادن اطلاعات رو برای مرورگرها فراهم میسازه یا به عبارتی این اطلاعات رو به اشتراک (Share) میگذاره. هوست ها می تونن قدرت های متفاوت و همینطور ماموریت های مختلفی داشته باشند. مثلا برای وب سایت، ارسال ایمیل، ذخیره فایل های حجیم، چت و ....
صبر کنید! هنوز یه چیزایی معلوم نیست... ما که میگیم دامین ها توی دی ان اس سرورها ذخیره میشن و اینکه هوست ها آی پی اختصاصی دارن، درست. اما صاحب این سرورها کیه؟ اصلا کی اونا رو ذخیره میکنه؟ کی میگه مالک یک دامین کیه؟ اصلا کی آی پی ها رو تقسیم میکنه؟
این به این معنی هست که باید یک متولی فرا منطقه ای و بین المللی یا "آقا بالا سر" وجود داشته باشه تا بتونه این چیزا رو هماهنگ کنه
سازمان ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) شما بخونید "آیکن" مجموعه ای از سهامداران و سازمان های غیر انتفاعی (شما باور نکنید) هست که وظیفه اش تعیین استانداردهای دامنه ها، ثبت، نگهداری و پایش دامنه ها هست. این سازمان در شهر لوس انجلس ایالت کالیفرنیا در امریکا واقع شده. درآمد همین سازمان غیر انتفاعی براساس گزارش سال مالی 2021 بالغ بر 142 میلیون دلار بوده!
سازمان IANA (Internet Assigned Numbers Authority) یا همان "یانا" وظیفه استاندارد سازی شناسه های آی پی، اختصاص و نظارت بر توزیع اونها و همچنین مدیریت اختصاص آی پی به اسامی دامین ها را برعهده داره. این سازمان، دارای 5 سازمان منطقه ای زیرمجموعه در مناطق مختلف دنیاست که این زیرمجموعه ها به عنوان نقطه مرجع برای شرکت های بزرگ تامین کننده اینترنت (ISP) هستند و در نهایت این ISP ها و شرکت های کوچک به عنوان ارائه دهنده سرویس به مشتریان نهایی (End-User Custoemrs) در پایین ترین سطح عمل می کنند.
در واقع خیر! شما مثه خونه اجاره ای، برای یکسال یا مضربی از اون میتونید دامین رو مالک بشید. اگر سر موقع پولشو ندید دامین تخلیه میشه. برای هوست، اگر منظور همون کامپیوتری که اطلاعات رو داخلش ذخیره میکنید باشه، بله شما میتونید مالکش هم باشید (البته اگر هزینه های سنگینش رو بدید). اما در مورد آی پی، اون هم به صورت مدت محدود هست و باید هزینه اون رو بپردازید.
امیدوارم شما هم هرچه زودتر بتونید وب سایت خودتون رو روی یک هوست و دامین فعال کنید.
