بخش قابل‌توجهی از جمعیت کشور را نیروهای کاری جوان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل داده است. همین موضوع موجب شده است تا یکی از دغدغه‌های اصلی مسئولان در مناطق مختلف مانند استان قم، درصد اشتغال به کار جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی باشد. این در حالی است که نرخ بیکاری قم به‌عنوان یکی از شاخص‌های اقتصادی مهم، با توسعه اقتصادی و برخی از مسائل اجتماعی رابطه مستقیمی دارد.
حقیقت این است که نرخ بیکاری قم، می‌تواند روی شاخص‌های اجتماعی مختلف مانند آمار طلاق و میزان وقوع جرم در این منطقه تأثیرگذار باشد. از طرف دیگر درصد اشتغال بالا در استان قم، بیانگر میزان سرمایه‌گذاری و وجود نیروهای کاری متخصص در این منطقه خواهد بود. به دلیل اهمیت این موضوع، در این مقاله به بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری قم در سال‌های اخیر خواهیم پرداخت.
بر اساس آماری که سایت استانداری قم ارائه کرده است، جمعیت استان قم در سال 1395 به‌اندازه 1.292.281 نفر بوده است. بخش قابل‌توجهی از نمودار جمعیتی در استان قم، به فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و نیروهای کاری جوان اختصاص دارد. اهمیت نرخ بیکاری قم برای این گروه از جامعه، از جنبه‌های مختلفی قابل‌بررسی است.
نرخ بیکاری بالا در بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، می‌تواند نشان‌دهنده عدم وجود فرصت‌های شغلی کافی برای برخی از رشته‌های دانشگاهی باشد. این در حالی است که سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی قم، حمایت از کسب‌وکارهای فعال در قم و دسترسی به فرصت‌های شغلی جدید، می‌تواند به اشتغال‌زایی بیشتر در این استان کمک نماید.
به شکلی که کارجویان با مراجعه به سایت‌های کاریابی معتبر، همواره می‌توانند از جدیدترین آگهی‌های استخدامی قم در شغل موردنظر خود مطلع شوند. مشاهده لینک زیر برای اطلاعات بیشتر: https://karbord.io/jobs/in-ghom-cities
در مطلبی که در سایت خبرگزاری تسنیم در تاریخ 17 اسفندماه 1399 منتشرشده است، نرخ بیکاری قم در منطقه شهری و در همین سال به‌اندازه 8.4 درصد گزارش شده است. از طرف دیگر نرخ بیکاری قم در مناطق روستایی به میزان 1.8 درصد بوده است. در ادامه این بخش ضمن بررسی بیشتر وضعیت اشتغال قم در سال 1399، به بررسی میزان نرخ بیکاری این استان در سال‌های 1400 و 1401 خواهیم پرداخت.
ازنظر میزان مشارکت اقتصادی در استان قم، مردان درصد مشارکت بیشتری را در انجام فعالیت‌های کاری به خود اختصاص داده‌اند. بر این اساس نرخ مشارکت مردان تا پایان پاییز 1399، به میزان 38 درصد بوده است. سهم بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات از این مشارکت، به ترتیب برابر با 16.6 درصد، 35.3 درصد و 48.1 درصد گزارش شده است.
همچنین آمارها نشان می‌دهند که سهم بخش خصوصی در اشتغال‌زایی و کاهش نرخ بیکاری قم، قابل‌توجه بوده است. خوب است بدانید که مجموع استخدامی‌های شرکت‌های خصوصی در قم در سال 1399، رقمی معادل با 87.1 درصد از مجموع استخدام‌های این استان را به خود اختصاص داده است.
از طرف دیگر میزان مشارکت اقتصادی بانوان در سال 1399، آمار 18.9 درصدی را نشان می‌دهد. دراین‌بین سهم بخش‌های صنعت با 28.9 درصد و کشاورزی با 17.1 درصد، بیشتر از بخش خدمات با آمار 5.9 درصد مشارکت اقتصادی برای بانوان بوده است.
به گفته مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم در سال 1399، نرخ بیکاری در بانوان به میزان 15.9 درصد اعلام شده است. از طرف دیگر نرخ بیکاری در این سال در کشور برای مردان به میزان 13.6 درصد و برای زنان به میزان 28.7 درصد بوده است.
این در حالی است که نرخ بیکاری در بین جوانان در استان قم برای مردان 11.5 درصد و برای زنان 18.9 درصد ثبت شده است. درنتیجه می‌توان گفت نرخ بیکاری قم برای جوانان در سال 1399، کمتر از نرخ بیکاری ثبت‌شده در کل کشور بوده است.
یکی دیگر از موارد موردتوجه در وضعیت اشتغال و نرخ بیکاری قم در سال 1399، نرخ بیکاری در بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی خانم است. آمارها نشان می‌دهند که بیشترین میزان بیکاری در بین زنان در قم، برای بانوان با مدرک تحصیلی کارشناسی بوده است.
زنان با مدرک لیسانس در قم، بیشترین نرخ بیکاری در بین بانوان را که به میزان 25 درصد گزارش شده است، به نام خود ثبت کرده‌اند. همچنین فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم ریاضی و علوم تجربی، دارای کمترین میزان نرخ بیکاری در قم بوده‌اند.
بر اساس مطلبی که در سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در تاریخ 14 آذر 1400 منتشر شده است، وضعیت اشتغال و نرخ بیکاری در استان قم موردبررسی قرار گرفته است. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان قم، میزان بیکاری در 3 ماهه دوم سال 1400 در این استان را به‌اندازه 8.5 درصد عنوان کرده است. همچنین استان قم ازنظر میزان نرخ بیکاری در این سال، رتبه نوزدهم را در بین استانهای کشور به خود اختصاص داده است.
در مطلبی که در سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) در تاریخ 25 تیرماه 1401 منتشر شده است، نرخ بیکاری استان قم در بهار این سال کمتر از 10 درصد بوده است. به شکلی که آمارها نشان می‌دهند که در این مدت، نرخ بیکاری در نیمی از استانهای کشور با مقدار کاهشی مواجه بوده است.
همچنین نرخ بیکاری در قم در بهار 1401 در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل، با روند کاهشی مواجه بوده است. استان قم با ثبت نرخ بیکاری 9.4 درصد در بهار سال 1401، یکی از استانهای کشور با نرخ بیکاری کاهش‌یافته بوده است. این در حالی است که نرخ بیکاری استان قم در مدت مشابه در سال 1400، به‌اندازه 10.1 درصد گزارش شده بود.
خوب است بدانید که هم‌اکنون بیش از 2 هزار واحد صنعتی کوچک و بزرگ در قم، فعالیت دارند. اغلب این واحدهای صنعتی در بخش‌ها و صنایعی مانند صنایع غذایی، معدن و صنایع فلزی، صنایع شیمیایی و صنایع نساجی مشغول به فعالیت هستند. از شرکت‌ها و کسب‌وکارهای فعال در قم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیمه سامان
- گروه صنعتی گلرنگ
- شرکت بیمه تجارت نو
- صنایع چوب مهریز
- صنایع غذایی پدیده شیرین مهر
- شرکت پخش کاسپین
- بیمه نوین
- پرداخت نوین آرین
- گروه صنعتی لینا
- هلدینگ حلوائی
- گروه صنعتی صباح
- شرکت صنعتی معدنی پویش زاگرس کان
- سرای ایرانی
- راشا پارس رایان (تاکسی ماکسیم)
- شرکت شکوفامنش
- صنایع غذایی پدیده شیرین مهر
- کاله
- اسنپ فود
این در حالی است که در کنار فعالیت شرکت‌های بزرگ و معتبر در استان قم، مراکز دولتی و دستگاه‌های اجرایی مختلفی در این استان فعالیت دارند. بانک‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز درمانی در قم، از دیگر مراکزی هستند که می‌توانند به کاهش نرخ بیکاری قم کمک نمایند.
یکی از موارد بسیار مهمی که در افزایش نرخ بیکاری در قم تأثیرگذار است، عدم تمایل به کار در کارخانه‌ها است. افراد دارای مدارک تحصیلی دیپلم و فوق‌دیپلم در قم، تمایل کمتری برای کار در شهرک‌های صنعتی قم از خود نشان می‌دهند. دلایلی مانند پایین بودن حقوق و دستمزد کارگری و عدم تمایل کارفرمایان به بستن قراردادهای بلندمدت با کارگران، از دلایل اصلی عدم تمایل جوانان به کار در این نوع از مشاغل است.
ازآنجایی‌که بخش صنعت نقش بسزایی در افزایش نرخ اشتغال در قم دارد، ایجاد جذابیت برای کار در مشاغل این حوزه می‌تواند به افزایش آمار اشتغال به کار کمک نماید. کارفرمایان در شرکت‌های خصوصی می‌توانند با بستن قراردادهای بلندمدت با کارگران و اعطای مزایای شغلی مختلف، نیروهای کاری را برای کار در کارخانه‌ها تشویق نمایند.
از طرف دیگر عدم آمادگی جوانان برای ورود به بازار کار، از دیگر دلایلی است که می‌تواند به افزایش میزان نرخ بیکاری استان قم منجر شود. بر اساس مطلبی که در سایت خبرگزاری قم نیوز (qom news) در تاریخ 1 مردادماه 1401 منتشر شده است، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دارای نرخ بیکاری بالایی هستند.
این در حالی است که مشارکت جوانان در دوره‌های مهارت ورزی و کارآموزی، موجب ارتقای مهارت‌های شغلی افراد جویای کار خواهد شد. با افزایش مهارت‌های شغلی، امکان کاریابی سریع‌تر و راحت‌تر در قم وجود خواهد داشت.
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند در افزایش آمار اشتغال به کار در قم تأثیرگذار باشد، اعطای تسهیلات مختلف برای اشتغال‌زایی و حمایت از مشاغل خانگی است. بسیاری از افراد صاحب ایده می‌توانند با دریافت حمایت‌های مالی، مسیر کارآفرینی را در پیش بگیرند. درنتیجه با انجام چنین اقداماتی، می‌توان نرخ بیکاری در قم را به شکل قابل‌توجهی کاهش داد.
مهم‌ترین سرمایه در هر جامعه‌ای، نیروی انسانی آن جامعه است. با کاهش نرخ بیکاری قم و افزایش میزان اشتغال به کار، می‌توان از نیروهای کاری جوان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در جهت بهبود وضعیت اقتصادی استان کمک گرفت.
در این مقاله به بررسی نرخ بیکاری استان قم در سال‌های 1399، 1400 و 1401 پرداختیم. با بررسی نرخ بیکاری در قم در سال‌های اخیر، مشخص گردید که استان قم همواره جز استانهای با نرخ پایین بیکاری در کشور بوده است. به شکلی که با انجام اقداماتی مانند اعطای تسهیلات ارزان‌قیمت و تشویق جوانان به شرکت در دوره‌های مهارت‌آموزی، می‌توان آمار اشتغال به کار در استان قم را در وضعیت مطلوب‌تری قرار داد.
