طرح توجیهی تولید روغن خوراکی با توجه به کاربرد و جایگاه آن در تغذیه روزانه انسان می تواند برای سرمایه گذار و تولید کننده سود وبازدهی بالایی را به همراه داشته باشد. روغن های خوراکی و چربی ها در واقع به عنوان غنی ترین منبع تامین انرژی برای انسان به حساب می آیند، چراکه نسبت به دیگر مواد غذایی دارای کالری بالاتری هستند. از طرفی دیگر وجود چربی در مکانیسم رشد عقلی و جسمانی دارای تاثیرات تعیین کننده ای است و بدن برای جذب ویتامین های حلال در چربی همانند ویتامین های A ،E ،D و K در بدن خود به چربی نیاز دارد. وجود روغن های خوراکی در هر غذایی می تواند طعم آن را بسیار خوشمزه تر کند. با این حال در طرح توجیهی تولید روغن خوراکی لازم است تمامی جوانب سنجیده شود که در ادامه قصد داریم به ارائه توضیحات بیشتر بپردازیم.
برای دریافت مشاوره از متخصصان مرکز مشاوره کسب و کار و کاریابی کاردوک جهت نوشتن طرح توجیهی می توانید با شماره 02166418908 تماس بگیرید.
منبع: طرح توجیهی تولید روغن خوراکی
ابتدا قصد داریم تعریفی از روغن را ارائه دهیم. به طور کلی روغن به تمامی مواد معدنی، گیاهی، مصنوعی، چربی های گیاهی و حیوانی لغزنده و چسبناک که در دمای اتاق به صورت مایع باشند، گفته می شود. روغن ها قابلیت حل شدن در آب را ندارند اما در حلال های همچون اتر حل می شوند.
دسته ای از روغن ها که در دمای اتاق حالت جامد دارند، چربی هستند. روغن های خوراکی در واقع از تصفیه چربی های گیاهی و یا حیوانی بدست می آیند. منشا روغن های خوراکی گیاهی دانه ها، بذرها و مغز میوه ها شامل دانه انگور، روغن آفتاب گردان، روغن پنبه دانه، روغن زیتون، روغن بادام، روغن کنجد و … است و منشا روغن های حیوانی نیز روغن ایجاد شده در بدن حیواناتی همچون ماهی و دیگر حیوانات خونسرد می باشد.
از شاخه های تولید روغن خوراکی، تولید روغن از پنبه دانه می باشد. بد نیست بدانید که بزرگ ترین منبع تامین مواد اولیه روغن های نباتی در کشور ما تخم پنبه است. پنبه به صورت بومی در ایران وجود دارد و در بسیار از نواحی کشور کشت می گردد.
تخم پنبه از مهم ترین دانه های روغنی در ایران است که علاوه بر روغن دارای پروتئین نیز می باشد. 30 تا 20 درصد از پنبه دانه از روغن تشکیل شده است. از پنبه دانه نوعی روغن نباتی اسختراج می گردد که در ابتدا مایعی قرمز رنگ است و پس از تصفیه همانند روغن های خوراکی تبدیل به مایعی زرد رنگ، بی بو و دارای طعم ملایم می شود.
در روغن دانه های پنبه نوعی سم طبیعی به نام گوسیپول وجود دارد که به منظور از بین بردن این سم، حتما روغن های استخراجی از تخم پنبه را تصفیه می کنند. از مزیت های روغن پنبه دانه این است که فاقد کلسترول است و میزان اسید چرب ترانس آن هم بسیار پایین است.
از دیگر شاخه های تولید روغن خوراکی روغن کشی و تولید روغن از آفتابگردان می باشد. از دانه آفتابگردان به عنوان یک تنقلات و آجیل استفاده می شود. اما علاوه بر این دانه آفتابگردان به عنوان پر روغن ترین دانه روغنی شناخته می شود، به طوری که 35 تا 45 درصد از وزن این دانه ها متشکل از روغن می باشد.
روغن آفتابگردان نسبت به دیگر روغن های خوراکی دارای ارزش غذایی بالاتری نیز هست، به طوری که دارای ویتامین های A ،E ،D ،K و مقداری پروتئین سهل الهضم نیز می باشد.
روغن آفتابگردان از دانه های روغنی گل آفتابگردان استخراج می شود و دارای رنگ زرد روشن یا کمی تیره، با طعم شیرین و بوی مطبوع و ملایم است. پس از استخراج روغن از دانه های روغنی مابقی به عنوان خوراک دام استفاده می شود.
با گسترش استفاده از روغن های آفتابگردان و تغییرات ژنتیکی، کارشناسان فعال در این زمینه توانسته اند گل های بهتری را تولید و روغن های مرغوب تری را استخراج کنند و برای مصارف مختلف روغن های خوراکی سرخ کردن و پخت و پز مواد غذایی و … را تولید نمایند.
با تلاش کارشناسان فعال در این زمنیه، به تازگی روغن های کم ترانس تولید و روانه بازار شده است. این روغن ها همچون روغن های مخصوص سرخ کردنی به صورت نیمه جامد می باشند. کم شدن ایزومر در روغن آن را سالم تر می کند، اما باعث می شود تحمل روغن در برابر حرارت کم تر شود.
روغن های مایع برای سرخ کردن در دما و درجه بالا مناسب نیستند اما استفاده متوالی از روغن های جامد نیز به دلیل اینکه هیدروژنه شده اند، خطر ابتلا به بیماری های همچون سرطان، گرفتگی عروق خونی و ایجاد بیماری های قلبی فراهم می کند.
روغن های خوراکی به عنوان یک کالای اساسی در کشور محسوب می شود که تمامی خانواده ها برای آشپزی آن را تهیه می کنند. در میان روغن های تولید شده گیاهی و حیوانی روغن های حیوانی دارای کیفیت بالاتری هستند.
معمولا از روغن های خام نباتی در کارخانه های مختلف برای الکل سازی، اسپری سازی، ساخت جلا دهنده ها و … استفاده می شود و روغن نباتی های تصفیه شده نیز به عنوان روغن خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد.
روغن های حیوانی می تواند جایگزین روغن های گیاهی شود، اما از آنجایی که این روغن ها برای سلامتی مضر هستند، مصرف کننده از روغن های گیاهی استقبال بیشتری می کند.
در میان کشور های مختلف در سراسر جهان که روغن های خوراکی تولید می کنند، کشور های زیر بزرگ ترین تولید کنندگان عمده روغن از دانه های روغنی می باشند.
برای روغن کشی از دانه های روغنی گیاهی، روش های مختلفی وجود دارد. برای استخراج روغن گیاهی از دانه های روغنی از دستگاه پرس و یا طی یک فرآیند شیمیایی از یک حلال استفاده می شود.
در تولید روغن خوراکی از دانه های روغنی به روش مکانیکی، پوسته ها و مواد خارجی دانه ها جدا می گردد. طی یک عملیات حرارتی، روغن داخل دانه ها روان تر می شود و سپس عملیات روغن کشی به روش مکانیکی به کمک یکی از روش های زیر انجام می شود.
در تولید روغن خوراکی از دانه های روغنی به روش شیمیایی، روغن باقی مانده در کنجاله استخراج می گردد. معمولا روغن باقی ماده در کنجاله ناچیز است که برای استخراج آن از یک حلال استفاده می شود. البته لازم است اشاره کنیم که از کنجاله به عنوان غذای دام نیز استفاده می کنند و گاهی این مرحله برای حفظ ارزش غذایی دام ها حذف می گردد.
در قسمت فوق به اختصار توضیح دادیم که برای تولید روغن خوراکی مراحل ذخیره سازی، آماده سازی و روغن کشی مکانیکی انجام می شود که در این قسمت هر کدام را به تفکیک ارائه کرده ایم:
پس از جمع آوری دانه های روغنی از مزارع و کشتزار ها، آن ها را به کارخانه های روغن کشی منتقل می کنند. از آنجایی که نگهداری و ذخیره دانه های روغنی از اهمییت بالایی برخوردار است، بایستی به شیوه صحیح و با رعایت درجه رطوبت و دمای مشخص ذخیره سازی شود.
برای ذخیره سازی اصولی نیاز به برخی تجهیزات لازم شامل سیلوهای ذخیره، رطوبت سنج، دماسنج، سیستم هوادهی جهت دمیدن هوا به داخل سیلو و … نیز می باشد.
قبل از ارسال دانه ها برای مرحله روغن کشی، لازم است که ناخالصی های آن ها جدا سازی شود. برای این کار دانه های روغنی در الک های بوجاری غربال می شوند و ناخالصی های آن ها شامل گرد و غبار، شاخه، پوست و دانه های پوک جدا می گردد و در نهایت وارد دستگاه شنگیر می شود. (اگر دانه های روغنی، دانه های پنبه باشند برای گرفتن الیاف روی آن ها بایستی وارد دستگاه لیفترگیر نیز شوند.)
دانه های تمیز شده وارد سیلوی خشک کن ذخیره می شوند و سپس به وسیله نقاله حلزونی و یا نقاله سبدی به داخل خشک کن دانه هدایت می گردند. پس از خشک شدن دانه های روغنی آن ها وارد سیلوهای ذخیره اصلی و سپس سیلوهای روزانه می شوند. در داخل سیلوهای روزانه پارو های وجود دارد که دانه ها را هم می زند تا آن ها وارد دستگاه های روغن کشی شوند.
دانه ها وارد دستگاه های روغن گیری مکانیکی می شوند و پس از پشت سر گذاشتن عملیات حرارتی، برای عملیات پرس مکانیکی آماده می شوند. حرارت دادن دانه های روغنی عملیات پخت دانه های روغنی نامیده می شود که مزایای زیر را به همراه دارد:
پس از اتمام مراحل حرارت دهی، دانه های روغنی وارد دستگاه های روغن گیری مکانیکی می شوند. میزان و درصد رطوبت، روش پخت و ترکیب شیمیایی دانه ها تاثیر زیادی در میزان روغنی که تولید می شود دارد. با پرس مکانیکی 90 تا 97 درصد روغن دانه ها استخراج می شود.
روغن های تولید شده دارای مواد جامدی نیز هستند که برای جداسازی این مواد لازم است وارد فیلتر پرس شوند. در نهایت روغن تصویه شده و ذرات کنجاله و جامدات مختلف دیگر از آن جدا می شود و وارد مخازن ذخیره روغن خام می گردد.
برای تولید روغن خوراکی نیاز به برخی ماشین آلات و تجهیزات به شرح موارد زیر می باشد:
برای دریافت مشاوره از متخصصان مرکز مشاوره کسب و کار و کاریابی کاردوک جهت نوشتن طرح توجیهی می توانید با شماره 02166418908 تماس بگیرید.
