خوراک دام موادی است که حیوان بتواند پس از خوردن، آن را هضم، جذب و به مصرف برساند. به آن بخش از مواد غذایی که به مصرف واقعی حیوان می‌رسد، ماده‌ی مغذی گفته می‌شود. استفاده از خوراک آماده برای تغذیه دام به واسطه ایجاد امکان مصرف ضایعات صنعتی و پسماندهای کشاورزی در جهت کسب ارزش افزوده رو به فزونی نهاده است. ضمن اینکه تغذیه دام بااین نوع خوراک می‌تواند از بروز امراضی که به دلیل وجود آلودگی‌های مختلف در غذای دام پدید می‌آید، جلوگیری نماید. برای ایجاد شرایط بهره‌برداری اقتصادی از دام باید مجموعه‌ای از مواد که در یک نوع علوفه به تنهایی گردهم نمی‌آیند با هم مخلوط و آسیاب نمود. این ترکیب کنسانتره‌ای قادر خواهد بود همه عناصر و مواد ضروری بدن دام را در حدنیاز آن برطرف کند. در ادامه خلاصه‌ای از طرح توجیهی خوراک دام و طیور آورده‌ایم. برای سفارش و نوشتن طرح توجیهی کلیک کنید.
برای دریافت مشاوره کسب و کار در زمینه تولید و استاندارد تولید دارو در ایران و دیگر کشورها می‌توانید با کارشناسان مرکز کاردوک از طریق شماره 02166418908 تماس بگیرید.
منبع: طرح توجیهی واحد تولید خوراک دام و طیور | اطلاعات لازم برای احداث واحد تولید خوراک دام و طیور
اصولاً استفاده از یک نوع ماده غذایی به تنهایی نمی‌تواند تمام احتیاجات دام را برطرف کند، چون دستگاه گوارش حیوان محدود است و از طرف دیگر بدن حیوان به مجموعه‌ای از مواد غذایی احتیاج دارد. این مجموعه مواد غذایی را جیره غذایی می‌نامند که باید برحسب احتیاجات نگهداری و تولید حیوان برنامه‌ریزی شود. نوع و ترکیب خوراک دام با توجه به نیاز و جنبه‌های مالی آن تهیه و تنظیم می‌گردد. برخی از مواد غذایی برای دسته‌ای از دام‌ها می‌تواند غذایی کامل باشد، در صورتی که برای گروهی دیگر اینطور نیست.
به طور کلی برای تأمین نیازهای غذایی دام‌ها باید احتیاجات آن‌ها را در مراحل مختلف زندگی مثل مرحله خشک بودن، مراحل مختلف آبستنی، مرحله شیرواری، مرحله شیرخوارگی بره‌ها و گوساله‌ها شناسایی نمود. پرواربندی دام با استفاده از مواد کنسانتره، توجیه اقتصادی بیشتری را به نسبت چرا بردن دام نصیب دامداران می‌کند.
مواد موجود در کنسانتره عبارتند از انواع پروتئین‌ها که از موادی چون کنجاله پنبه تأمین می‌شود، کربوهیدرات‌ها که از غلات و ملاس و تفاله چغندر تشکیل می‌گردد و چربی‌ها، مواد معدنی و انواع ویتامین‌ها است. در صنعت دامپروری، تهیه خوراک متعادل و سالم که حاوی کلیه مواد مورد نیاز دام باشد از اهمیت خاصی برخوردار است. به طوری که هر نوع کمبود از نظر درصد پروتئین، املاح، ویتامین‌ها و انرژی مورد نیاز، باعث عدم بازدهی مطلوب و زمینه‌ساز بروز بیماری‌ها در دام خواهد شد، لذا در صورت استفاده از محصولات تولید شده کارخانجات خوراک دام و ضریب تبدیل خوراک دام به محصولات دامی افزایش یافته و به میزان استاندارد نزدیک‌تر می‌شود. ضمن اینکه با مصرف بهینه منابع و مواد اولیه کمت محصول بیشتری تولید خواهد گردید.
به طور خلاصه به مجموعه مواد غذایی که یک حیوان در طول یک شبانه روز کامل دریافت می‌کند، جیره اطلاق می‌شود. جیره‌های غذایی در سه مقطع برنامه ریزی می‌گردند که بسته به نوع، جنس و … دام‌ها متغیر است.
اگر حیوانی هیچ نوع تولید و افزایش یا کاهش وزنی نداشته باشد، جیره آن بر اساس نیاز روزانه حیوان تعیین می‌گردد که به آن جیره نگهداری گفته می‌شود.
چنانچه از عنوان آن مشخص است این جیره برای دام‌های ماده آبستن در نظر گرفته می‌شود که برحسب اینکه در چه ماهی از حاملگی هستند، جیره آن‌ها تنظیم می‌گردد.
این جیره نیز بر اساس تولیدات دام (شیر، گوشت، پشم و…) تنظیم می‌گردد.
برای بر طرف کردن کمبودهای غذایی دام، تعدادی از مواد غذایی با مقدار مشخص ترکیب شده و پس از آسیاب کردن با هم مخلوط و تبدیل به خوراک فشرده می‌شوند که اصطلاحاً کنسانتره نامیده می‌شود، تا حداقل نیاز و احتیاجات دام را در دوره نگهداری تأمین نماید. به عبارت دیگر کنسانتره یا غذای متعادل ترکیبی از تعدادی موادغذایی است که قادر است همه عناصر و مواد ضروری بدن دام را به اندازه کافی تأمین کند. مواد اولیه‌ای که با استفاده از آن‌ها کنسانتره تهیه می‌شود باید دارای کیفیت مرغوبی باشند.
جيره‌ای كه تمام مواد مغذی مورد نياز پرنده را در برداشته باشد، غذای كامل ناميده می‌شود. فرمولاسيون جيره‌های طيور يک اصل ثابت نيست، بلكه تفاوت قيمت‌های مواد اوليه غذایی و بهبود در مديريت تغذيه باعث تعويض فرمولاسيون جيره خواهد شد.
تغذيه اختياری و تغذيه كنترل شده طيور می‌توانند مصرف غذای خود را بر حسب احتياجات‌شان كنترل كنند. در گذشته غذای كاملاً مش « آردی » در دسترس طيور قرار می‌گرفت. اين نوع خوراک در تمام مدت در دسترس طيور قرار می‌گرفت اما بعدها معلوم شد اين روش غيراقتصادی است؛ چون طیور در اين روش ميل به پرخوری دارد و بسيار سنگين می‌شود و توليد تخم مرغ و افزايش وزن آنان جنبه اقتصادی ندارد.
جيره‌های طيور به سه شكل مش، كرامبل و پلت می‌باشد. در ادامه هر کدام به طور مختصر شرح داده‌ایم.
در اين شكل از غذا مواد اوليه غذایی جيره به شكل آسياب شده هستند. اما طيور علاقه‌ای به جيره‌هایی كه از ذرت بسيار ريز تشكيل شده باشد ندارند؛ زيرا اين‌گونه مواد چسبناک هستند. در فرم مش، ميزان مصرف غذای طيور افزايش می‌یابد. اگر غلات خيلی ريز شوند، طيور در درجه اول مايل به مصرف غلاتی خواهند بود كه اندازه‌شان درشت‌تر است و مواد ريز برای مصرف نهایی در دانخوری باقی می‌مانند. بنابراين در مصرف دان فرموله شده اشكال ايجاد خواهد شد.
اندازه ذرات جيره مش در مصرف آب آشاميدنی مؤثر است. هر چه تركيب جيره مش درشت‌تر باشد، ميزان مصرف آب آشاميدنی كمتر می‌شود. اين موضوع در ميزان آب مدفوع تأثيری ندارد.
هر چه غذا دارای حجم بيشتر باشد، يعنی فيبر آن بالا باشد، مصرف آب بيشتر خواهد شد. به همين دليل آب مدفوع نيز افزايش می‌يابد. هرچه جيره‌های طيور انرژی بالاتر و حجم كمتر داشته باشد، مصرف و دفع آب نيز كمتر می‌باشد.
جيره‌ای كه به صورت مش بوده و طی مراحل خاص از دستگاه‌های تولید پلت عبور می‌كند و به شكل استوانه‌های كوچک در اندازه‌های مختلف درآمده و تحت عنوان پلت ناميده می‌شود. با مصرف غذای پلت، ماكيان قدرت انتخاب قسمت‌های مشخص از جيره غذایی را از دست می‌دهند و بايد غذا را به طور كامل مصرف نمايند.
کرامبل حد واسط غذای مش و پلت می‌باشد. وقتی كه پلت‌ها درشت آسياب شوند، محصولی به وجود می‌آيد كه به آن كرامبل گويند. ذرات كرامبل را بايد حد واسط در نظر گرفت. بهترين كرامبل معمولاً دارای مقداری ذرات ريز می‌باشد. اين موضوع باعث افزايش راندمان مصرف دان می‌گردد.
جیره‌هایی که در تغذیه طیور مورد استفاده قرار می‌گیرند، به سه فرم آردی، کرامبل و پلت می‌باشند. جیره آردی فرمی از خوراک است که در آن مواد غذایی پس از مخلوط شدن آسیاب می‌شود تا به فرم پودر یا آرد درآیند که در واقع به دوصورت آردی گرم و آردی سرد فرآوری می‌شوند. جیره کرامبل به همان جیره پلت با اندازه کوچکتر گفته می‌شود که بعد از دوره استارتر به جوجه‌های گوشتی خورانده می‌شود. اما سومین نوع فرآوری خوراک که به نام فرآوری پلت معروف است، کاربرد وسیعی در صنعت مرغداری داشته و امروزه به میزان زیادی در جیره‌های غذایی از آن استفاده می‌گردد.
در صورت استفاده از جیره پلت، پرنده زمان کمتری را صرف غذا خوردن خواهد کرد، لذا با کاهش فعالیت پرنده، میزان احتیاجات نگهداری آن نیز کاهش خواهد یافت. بخشی از بهبود کاربرد جیره پلت، به علت مصرف کمتر انرژی در هنگام تغذیه می‌باشد. به عبارت دیگر استفاده از جیره پلت، انرژی صرف شده پرنده برای غذا خوردن را کاهش می‌دهد و قابلیت دسترسی مواد مغذی حیاتی و انرژی را نیز افزایش می‌دهد.
امروزه هزینه‌های مربوط به تهیه خوراک حدود 75درصد کل هزینه‌های دامداری را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین خوراک دام بایستی از کیفیت بالایی برخوردار باشد تا بتواند با افزایش میزان تولید در دام، بالا بودن هزینه‌های تولید خوراک را جبران نماید.
به طور کلی از فرایندهای مشابهی در تمام کارخانجات تولید خوراک طیور برای تولید خوراک استفاده می‌شود که فقط محصول نهایی آن تا حدودی متفاوت و به دو صورت آردی و حبه‌ای است که البته خوراک طیور به صورت حبه‌ای و پلت (فشرده شده) بسیار متداول‌تر است و فرآیند تولید آن به طور خلاصه به شرح زیر است.
در این روش که عمدتاً در اکثر کارخانجات تولید خوراک طیور از آن استفاده می‌شود، ابتدا مواد اولیه تهیه خوراک طیور از جمله سبوس گندم، سبوس برنج، ذرت، باگاس، جو، نیاسین، تفاله چغندر که نیاز به آسیاب کردن دارند، در آسیاب‌های صنعتی آسیاب شده و به پودر تبدیل می‌شوند. سپس این مواد به همراه مواد افزودنی از جمله انواع مکمل‌ها در میکسرها با یکدیگر میکس شده و آماده پلت کردن و تبدیل به حبه شدن می‌باشد. در مرحله بعد توسط دستگاه پلت کاندیشنر این مواد تحت فشار و حرارت تا حدود ۹۰درجه سانتی‌گراد و برحسب نوع خوراک با قطرهای متفاوت به پلت تبدیل می‌شوند و در نهایت توسط فن‌کوئل‌های موجود خنک شده و آماده بسته‌بندی می‌گردد.
با توجه به اطلاعات موجود در بانک استانداردهای ملی ایران برای طرح مورد بررسی، تعدادی از استانداردهای مرتبط با خوراک دام وطیور به شرح ذیل است.
جدول استانداردهای مربوط به خوراک دام و طیور
شماره استاندارد
شرح استاندارد
17377
خوراک دام – اندازه‌گیری مقدار فلوراید با روش ISE
17378
خوراک دام – اندازه‌گیری جیوه با روش CVAAS
800
کنجاله دانه سویا مورد مصرف در خوراک دام، طیور و آبزیان
2988
ویژگی‌های چربی مورد استفاده در خوراک دام وطیور
16888
خوراک دام و طیور – پودر پوسته تخم‌مرغ
605
خوراک طیور – ویژگی‌ها و روش‌های آزمون
2595
خوراک طیور – کنسانتره – ویژگی‌ها
2378
خوراک طیور – مکمل‌های ویتامینی و معدنی
کد آیسیک محصولات
جدول کد آیسیک تعدادی از محصولات مرتبط با خوراک دام و طیور به شرح ذیل است.
نام کالا
کد ISIC
انواع مكمل خوراک دام، طيور و آبزيان
1533312333
انواع خوراک آماده دام، طيور و آبزيان
1533312329
انواع كنسانتره خوراک دام، طيور و آبزيان
1533312334
خوراک آماده دام
1533412315
خوراک آماده طيور
1533412318
خوراک آماده آبزيان
1533412322
خوراک كامل دام
1533512325
كنسانتره خوراک دام
1533412335
كنسانتره خوراک طيور
1533412336
خوراک آماده طيور به شكل پلت
1533512331
خوراک دام و طیور از مخلوط کردن مواد ضروری در تغذیه دام و طیور شامل مواد تأمین‌کننده پروتئین، مواد انرژی‌زا، املاح، ویتامین به نسبت‌های مختلف و فرمولاسیون متنوع بسته به نوع و سن حیوان تهیه می‌شود. اهم مواد اولیه مورد مصرف تولید خوراک دام و طیور عبارتند از:
ذرت، کنجاله سویا، گندم، سبوس گندم، جو، تفاله چغندر، آنزیم، اوره لیزین، روغن، پودر خون و پودر ضایعات کشتارگاهی، نمک، دی کلسیم فسفات
خط تولید شامل ماشین آلاتی از جمله آسیاب به ظرفیت 5تن، میکسر افقی، 2عدد سیلو ذخیره به ظرفیت 5تن، دستگاه پلت طیور، انواع بالابرها، الواتورها، تقسیم‌کن، برج‌های خنک کن و مخازن سوخت، مخازن نگهداری روغن، مخازن نگهداری ملاس و دیگ بخار می‌باشد. ماشین آلات خط تولید برای ظرفیت ملحوظ شده بشرح ذیل می‌باشد. برای بازدید از سایر طرح توجیهی صنعتی های نوشته شده توسط تیم کاردوک کلیک کنید.
ماشین آلات خط تولید خوراک طیور
چاله با دریچه و نرده و حفاظ
بالابر از سیلو به پلیت
بالابر ماردونی تنظیم وانتقال مواد به آسیاب
کاندیشنر ودستگاه پرس پلیت دام و طیور باشبکه رینگی و چرخ های یدک کامل
آسیاب به ظرفیت 5 تن
الواتور قاشقی از سیلو به برج خنک کننده
الک ویبره طبقاتی
تسمه نقاله از پلیت به خشک کن با عرض 50 سانت
دستگاه تقسیم و فیدر مواد
تسمه نقاله از خشک کن به سیلو باعرض 50 سانتی متر
چاله هاپردارای دریچه و نرده و بالابر از تقسیم کن به چاله هاپر
دستگاه کرامبلر پلیت باشبکه رینگی یدک کامل و پری استارتر
بالابر پودر به میکسر افقی
برج خنک کن با مکنده و سیکلون
میکسر افقی به ظرفیت 2/5 تن
سیلو ذخیره 10 تن با فیدر و باسکول
بالابر از میکسر به بارریز
دستگاه سیلو بسته بندی
باریز دوقلو
مخزن هوائی ملاس و پمپ ملاس و تاسیسات
سیلو ذخیره 5 تن با کیسه گیر و باسکول
نرده و پله و پاگردها و حفاظها
سیلو ذخیره 5 تن پودر به پلیت با فیدر
تابلو برق کلیه ماشین آلات و کابل کشی
بالابر از آسیاب به میکسر با دینام
سرند دومرحله ای
بالابر از میکسر به سیلوها با دینام
الواتور قاشقی از پلیت به برج
الواتور قاشقی جهت حمل به برج
شاسی و اسکلت بندی تجهیزات
برای دریافت مشاوره کسب و کار در ایران و دیگر کشورها می‌توانید با کارشناسان مرکز کاردوک از طریق شماره 02166418908 تماس بگیرید.
منبع: طرح توجیهی واحد تولید خوراک دام و طیور | اطلاعات لازم برای احداث واحد تولید خوراک دام و طیور
