آمریکا و ایران بر تجارت جهانی پسته سلطه دارند. آن ها در دهه گذشته بین 70 تا 80 درصد تولید سالیانه پسته در دنیا را به خود اختصاص داده اند.
اما کشاورزان ایرانی در طول چهل سال گذشته به دلیل تحریم ها، تعرفه ها و محدودیت دسترسی به نظام مالی بین المللی با مشکلات زیادی روبرو شده اند.
البته پسته در لیست محصولات تحریم شده ایران قرار نداشته است، اما محدودیت های بانکی باعث سخت تر شدن تجارت آن برای کشاورزان ایرانی شد.
امضای توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال 2016 به بهبود اوضاع اقتصادی ایران منجر شد. تحریم های بین المللی علیه ایران بعد از امضای این توافق برداشته شدند.
این توافق تنها موانع موجود برای بازگشت نفت ایران به بازار بین المللی را برطرف نکرد، بلکه صادرکننده های پسته نیز دوباره به بازارهای خارجی دسترسی پیدا کردند.
تهدیدات ترامپ
تاجران ایرانی احتمالا دوباره با چالش هایی روبرو خواهند شد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا توافق هسته ای باراک اوباما با ایران را بدترین توافقی نامید که آمریکا در طول تاریخ خود امضا کرده است.
ترامپ در ماه اکتبر از تایید پایبندی ایران به توافق برجام خودداری کرد و سپس از آن خارج شد. دونالد ترامپ در زمان اعلام تصمیم خود در مورد این توافق گفت: «برجام مزایای اقتصادی و سیاسی زیادی به دیکتاتوری ایران تقدیم کرد، اما مانعی در مقابل حرکت تهران به سمت توسعه تسلیحات هسته ای ایجاد نکرده است».
همان طور که آقای حجت حسنی، معاون انجمن پسته ایران اشاره کرده است، فروپاشی توافق هسته ای و بازگشت تحریم های بین المللی می تواند دوباره موانعی در مقابل دسترسی تاجران ایرانی به بازارهای دنیا و رقابت عادلانه ایجاد کند.
ریشه های تاریخی
صنعت پسته در ایران دارای تاریخچه چند هزار ساله است. اما کشت پسته در آمریکا در دهه 1930 با بذرهای ایرانی آغاز شد.
اما بعد از بحران گروگان گیری سال 1979 و قطع روابط دیپلماتیک بین آمریکا و ایران، تحریم هایی علیه ایران اعمال شدند.
تاجران و شرکت های ایرانی در طول چند دهه بعد با محدودیت هایی برای دسترسی به نظام مالی بین المللی روبرو شدند. در نتیجه، صنعت پسته ایران نتوانست مطابق با انتظارات رونق پیدا کند.
در این مدت، صنعت پسته آمریکا شکوفا شد. کشاورزان آمریکایی به ویژه در ایالت کالیفرنیا به بازارهای بین المللی بیشتری وارد شدند. اما شرایط آب و هوایی گرم خشک در سال 2014 در غرب آمریکا باعث شد که نیمی از محصولات پسته این کشور از دست برود. در سال 2015 سود این صنعت تقریبا 1.4 میلیارد دلار کاهش پیدا کرد.
رقابت بر سر قیمت
قیمت پسته از سال 2002 در حال افزایش بوده است. ریچارد ماتوئیان، مدیر اجرایی ارشد اتحادیه بازرگانی کشاورزان پسته آمریکا این افزایش قیمت را به افزایش آگاهی مردم از خواص مفید پسته و تقاضای بالای جهانی برای تنقلات سالم نسبت می دهد.
او در این ارتباط گفت: دست اندرکاران صنعت پسته از طریق تبلیغات، جایگاه محصولات خود را در دنیا بالا برده اند و تقاضای قشر متوسط در کشورهای در حال توسعه به رشد صادرات پسته کمک خواهد کرد.
طبق آمار اتحادیه تجارت پسته آمریکا، افزایش تقاضا در چین نقش مهمی در رشد این صنعت داشته است. واردات پسته چین بین سال های 2008 تا 2013 تقریبا 146 درصد افزایش پیدا کرد.
اما خشکسالی سال 2014 قیمت پسته کالیفرنیا را از 3 دلار برای هر پوند به 5 دلار برای هر پوند افزایش داد.
اما سطح تولید پسته ایران در سال 2014 بسیار خوب بود. صادرکننده های ایرانی توانستند در بازارهایی همچون چین محصولات خود را با 0.20 پوند تخفیف به فروش برسانند.
برداشت خوب پسته در سال 2016 به آمریکا کمک کرد دوباره به جایگاه قبلی خود در بازارهای جهانی بازگردد و قیمت های پسته متعادل شوند.
ماتوئیان ادامه داد: «اما ایران در مقایسه با آمریکا مزیتی از لحاظ حمل و نقل دارد. آن ها می توانند بازارهای خارجی را از چنگ ما خارج کنند».
اما نقاط قوت و ضعف ایران تنها به تحریم های آمریکا ارتباط پیدا نمی کنند. ایران ادعا می کند که پسته اش طعم بهتری دارد. چندین توزیع کننده مهم اروپایی نیز به این امر معتقدند. البته ایران و آمریکا هر دو یک گونه پسته را پرورش می دهند. اما کشوری همچون ترکیه گونه متفاوتی را تولید می کند.
آمریکا همچنین تعرفه 241 درصدی بر روی واردات پسته ایران اعمال می کند. به عبارت دیگر، ایران حتی بدون تحریم ها نیز نمی تواند به بازار آمریکا دسترسی پیدا کند.
یکی از مشکلات دیگر در ایران کمبود آب است. آقای حجت حسنی کمبود آب را به عنوان مانع اصلی رشد این صنعت اعلام کرده است.
برداشت قوی پسته در آمریکا در سال 2016 باعث شد که صنعت پسته ایران در جایگاه دوم دنیا قرار بگیرد. دو کشور در حال حاضر بر بازار این محصول سلطه پیدا کرده اند.
اما برای تعداد روزافزون طرفداران پسته در جهان، دسترسی بیشتر به صادرات پسته ایران و کاهش قیمت‌ها نتیجه‌ای مثبت خواهد بود.
منبع : وب سایت فروشگاه بذر کارنیلا
