بیمه بیکاری تامین اجتماعی یکی از مزایای بیمه اجباری سازمان تامین اجتماعی است که تحت شرایط خاصی به بیمه شدگان تعلق می گیرد. در واقع در بیمه اجباری سازمان تامین اجتماعی درصدی از حق بیمه که به سازمان پرداخت می شود، مربوط به بیمه بیکاری است. با توجه به اینکه وضعیت شغل های موجود در جامعه وضعیت تعادل و امنی ندارند و همواره این احتمال وجود دارد که نیروی کار به هر دلیلی تعدیل شود و از کار بیکار شود، داشتن بیمه بیکاری می تواند برای ایام بیکاری و انتظار برای یافتن شغل جدید، بسیار کمک کننده و مفید باشد. اما به هر حال دریافت بیمه بیکاری تامین اجتماعی شرایط مخصوص به خود را دارد.
بد نیست همین جا اشاره ای به این نکته داشته باشیم که از نظر سازمان تامین اجتماعی و قانون بیکاری، بیکار به کسی گفته می شود که بدون میل و اراده خود بیکار شده است. در حالی که قادر به کار و آماده به کار است. بر اساس قانون بیمه بیکاری اگر فردی بیکار موقت شناخته شود و یا به علت حوادثی مانند سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی بیکار شود، می تواند از شرایط بیمه بیکاری استفاده کند. این در حالی است که بیکاری از طریق ترک شغل یا استعفا مشمول بیمه بیکاری تامین اجتماعی نمی شود.
اینکه فرد ارادی یا غیرارادی از کار بیکار شده است، توسط گروهی متشکل از نمایندگان اداره کار و رفاه اجتماعی، تعاون و سازمان تامین اجتماعی تشخیص داده می شود.
چه کسانی می توانند از بیمه بیکاری تامین اجتماعی استفاده کنند؟
افرادی که حداقل ۶ ماه سابقه بیمه تامین اجتماعی دارند.
افرادی که به صورت غیرارادی بیکار شدهاند.
شخصی که بر اثر حوادثی مانند آتشسوزی، سیل و یا زلزله بیکار شده است، نیاز به داشتن سوابق بیمهای نداشته و بیمه بیکاری به او تعلق میگیرد.
افرادی که در زمره صاحبان حرفه و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری نباشند.
تبعه کشورهای دیگر نباشند.
افرادی که مستمری بگیر بازنشسته و یا از کارافتاده کلی نباشند.
افرادی که یک سال قرارداد کار با پرداخت حق بیمه داشته باشند.
افرادی که از شرکت در کلاسهای آموزشی و کارآموزی که سازمان تامین اجتماعی برای شغل پیشنهاد می کند، خودداری کردهاند.
کارگران فصلی در صورتی که صرفا در اثنای فصل کار اخراج شده و بیکاری آنها غیرارادی تشخیص داده شود، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خواهند بود.
افراد شاغل در کارهایی که ماهیت آن جنبه دائمی دارد و براساس قرارداد کار در مدت معینی مشغول کار بودهاند. با تشخیص واحدهای تعاون، کار و رفاه اجتماعی در صورتی که در پایان قرارداد بیکار شوند و در آخرین کارگاه حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، مورد حمایت قرار گرفته و مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری تامین اجتماعی خواهند شد.
چنانچه بیمهشدهای حداکثر ظرف مدت دو ماه پس از طی دوران سربازی به محل کار خود بازگردد، ولی کارفرما از بهکارگیری مجدد او خودداری کند، با احراز سایر شرایط می تواند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کند.
بیمه بیکاری تامین اجتماعی برای بیکارشدگان از شیوع کرونا
این روزها که روزهای سختی است و تمام جهان با ویروس کرونا دست و پنجه نرم می کنند، وضعیت اقتصادی کشورها و مردم به شدت تحت تاثیر قرار گرفته است و کرونا افراد زیادی را بیکار و بی منبع درآمد کرده است. از همین جهت مدیرکل بیمه بیکاری وزارت تعاون اعلام کرده است که کسانی که مشمول قانون کار باشند و کارفرما سه درصد حق بیمه بیکاری آنها را پرداخت کرده باشد، مشمول دریافت بیمه بیکاری تامین اجتماعی خواهند شد.
این مقام مسئول اعلام کرده است که سامانهای طراحی شده است تا به مدد آن کسانی که مشمول بیمه بیکاری می شوند، به جای مراجعه حضوری بتوانند به صورت غیرحضوری به سامانه بیمه بیکاری مراجعه و ثبت نام کنند. این اداره کل لیست افراد مشمول را در اختیار سازمان تامین اجتماعی قرار می دهد و سازمان تامین اجتماعی نیز بر اساس موارد مصرح در قانون، پرداختی مورد نظر را به حساب آنها واریز می کند.
باید یادآوری کنیم که صرفا افرادی که مشمول قوانین روابط کار میان کارگر و کارفرما باشند، مشمول بیمه بیکاری می شوند و مشاغلی مانند کارگران ساختمانی، قالیبافان و رانندگان که قوانین بیمهای آنها مشمول قوانین خاص است، نمی توانند بیمه بیکاری تامین اجتماعی دریافت کنند.
نحوه پرداخت بیمه بیکاری تامین اجتماعی بر اساس سابقه
ميزان مقرري روزانه بيمه شده بيكار معادل 55 درصد متوسط مزد يا حقوق سه ماه قبل از بیکاری بيمه شده است. به مقرري افراد متاهل يا متكفل، تا حداكثر 4 نفر از افراد تحت تكفل به ازای هر يك از آنها به ميزان 10 درصد حداقل دستمزد افزوده خواهد شد. در هر حال مجموع دريافتي مقرري بگير نبايد از حداقل دستمزد، كمتر و از 80 درصد متوسط مزد يا حقوق او بيشتر باشد. ضمنا باید یادآوری کنیم که محدودیتی در تعداد دفعات قابل استفاده از بیمه بیکاری وجود ندارد. به طور کلی حداکثر مدت استفاده از مقرری بیمه بیکاری با احتساب دورههای قبلی برای مجردین، ۳۶ ماه و برای متاهلین یا متکفلین، جمعا به مدت ۵۰ ماه است.
¾ با سابقه پرداخت حق بیمه از 6 ماه تا دو سال: 6 ماه برای مجردها و 12 ماه برای متاهل ها بیمه بیکاری تامین اجتماعی تعلق می گیرد.
¾ با سابقه پرداخت حق بیمه از 2 تا 10 سال: 12 ماه برای مجردها و 18 ماه برای متاهل هابیمه بیکاری تامین اجتماعی تعلق می گیرد.
¾ با سابقه پرداخت حق بیمه از 10 تا 15 سال: 18 ماه برای مجردها و 26 ماه برای متاهل هابیمه بیکاری تامین اجتماعی تعلق می گیرد.
¾ با سابقه پرداخت حق بیمه از 15 تا 20 سال: 26 ماه برای مجردها و 36 ماه برای متاهل هابیمه بیکاری تامین اجتماعی تعلق می گیرد.
¾ با سابقه پرداخت حق بیمه از بیش از 20 سال: 36 ماه برای مجردها و 50 ماه برای متاهل هابیمه بیکاری تامین اجتماعی تعلق می گیرد.
جمع بندی
استفاده از بیمه بیکاری تامین اجتماعی به هر حال کمکی است برای روزهای بیکاری که فرد بتواند از پس خرج و مخارج زندگی و معیشت خود بر آید. اینکه فقط به بیمه شدگان اجباری سازمان تامین اجتماعی بیمه بیکاری تعلق می گیرد، چیزی است که در قانون آمده و فی الحال قابلیت تغییر و تحول ندارد.