در دنیای مدرن امروزی، استرس از بزرگ‌ترین معضلات زندگی بشر است. بخش بزرگی از این استرس را استرس شغلی تشکیل می‌دهد. شما بیشتر زمان خود را در محل کار سپری می‌کنید و بخاطر دلایل و عوامل بسیاری با استرس شغلی درگیر هستید.
در مقاله آشنایی با استرس شغلی با مفهوم استرس شغلی، تاثیر آن بر رضایت شغلی و علائم آن آشنا شدید و دریافتید برای رهایی از استرس شغلی باید عوامل زمینه‌ساز بروز استرس و اضطراب در محل کار را پیدا و با آن‌ها مقابله کنید.
در این مقاله به بررسی دقیق عوامل استرس شغلی خواهیم پرداخت و راه‌حل‌هایی برای رفع عامل استرس‌زا به شما ارائه خواهیم داد. برای شناخت عوامل فردی استرس‌زا با کارپله همراه باشید.
چه عوامل فردی باعث ایجاد استرس شغلی می‌شوند و چگونه می‌توانید با آن ها مقابله کنید؟
در این بخش به مهم ترین عوامل فردی تاثیرگذار بر استرس شغلی اشاره خواهیم کرد و برای رفع هرکدام از آن‌ها به شما راهکاری ارائه خواهیم داد.
1. عدم اعتمادبه‌نفس
استرس شما در محل کار با اعتمادبه‌نفس شما رابطه مستقیم دارد. عزت نفس پایین می‌تواند منجر به اثرات روانی مخرب شود به طور مثال سبب می‌شود شما در موقعیت‌ها و شرایط استرس‌زا بیشتر مضطرب و حساس شوید.
اگر شما به استرس مزمن دچار شوید، کم‌کم و با گذشت زمان اعتمادبه‌نفس‌تان را هم از دست می‌دهید. اعتمادبه‌نفس پایین باعث می‌شود کار بیشتری از آنچه که واقعا در توانتان هست، بپذیرید. همین مساله استرس شما در محل کار را تشدید می‌کند.
اما چگونه استرس شغلی ناشی از کمبود اعتمادبه‌نفس را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
برای جلوگیری از این عامل استرس‌زا باید تلاش کنید با انجام تمرین‌های ساده اعتمادبه‌نفس خود را بالا ببرید. از جمله تمرین‌های ساده برای این کار تمرین نه گفتن است. شما می‌توانید با انجام تمرین‌های ساده یا مطالعه کتاب‌هایی در این زمینه اعتمادبه‌نفس، این احساس را تقویت کنید.
البته اگر با راهکارهای ساده نتوانستید سطح اعتمادبه‌نفس خود را ارتقا دهید، حتما از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید.
2. حس مسئوليت‌پذیری
شاید برایتان پیش آمده باشد که از جانب مدیریت مسئولیتی به شما محول شود که تناسبی با توانایی‌ها و مهارت‌های شما نداشته باشد. به طور مثال شما را به عنوان سرپرست یک بخش انتخاب بکنند یا مسئولیت مدیریتی به شما بدهند که ممکن است باعث اضطراب و فشار روانی شما شود.
به‌طورکلی زمانی که شما مسئولیتی را قبول می‌کنید که توانایی انجام آن را نداشته یا نسبت به آن شک دارید، دچار استرس خواهید شد. هرچه ميزان مسئوليت شما در مقابل ديگران بيشتر شود، دقت و زمان بيشتری در انجام کارها یا برخورد با دیگران برای ارسال گزارش صرف خواهید کرد. گاهی اوقات این موضوع زمینه‌ساز استرس در محیط کار می‌شود.
البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که مسئولیت و مسئولیت‌پذیری در نگاه افراد مختلف، معانی و برداشت‌های متفاوتی دارد. احتمال دارد همکاران شما که احساس مسئولیت‌پذیری چندانی ندارند، اصلا دچار استرس نشوند. در مقابل ممکن است شما که تمام تلاش و توانایی‌هایی‌تان را به کار گرفته‌اید تا مسئولیت محول شده به نحو احسن انجام شود، در پروسه انجام آن دچار استرس شوید.
اما چگونه استرس ناشی از حس مسئولیت‌پذیری را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
به طور کلی اگر می‌خواهید مسئولیتی را بپذیرید، حتما از توانایی خود نسبت به انجام آن اطمینان حاصل کنید. اگر شک دارید که می‌توانید کار را به خوبی انجام دهید یا نه، از قبول آن بپرهیزید؛ چراکه استرس زیادی به شما وارد می‌کند.
ولی اگر مجبور هستید کار یا مسئولیت را بپذیرید، از مدیرتان بخواهید کار و وظایف را بخش‌بندی کرده و در چند مرحله آن را به شما واگذار کنند تا درنهایت مسئولیت به طور کامل به شما محول شود. این کار علاوه‌بر کاهش استرس باعث می‌شود کار هم به نحو احسن انجام دهید.
3. خطاها و اشتباهات کاری
جمله معروفی است که می‌گوید «اگر يک پزشک اشتباه کند تنها يک نفر از بين می‌رود، اگر يک خلبان اشتباه کند، دست کم ۲۰۰نفر، اما اگر يک معلم اشتباه کند يک ملت از بين می‌رود.» این جمله تاکید بسیار زیادی روی تصمیم‌گیری نادرست در جایگاه‌های شغلی حساس دارد.
بعضی از مشاغل به طور کلی به دلیل مسئولیت و ویژگی‌های ذات شغل باعث بروز استرس فعالان آن حوزه می‌شوند. برای مثال اگر شما در موقعیت‌های شغلی حساس مانند پزشکی، آتش نشانی و... مشغول فعالیت باشید، طبیعتا وظایف‌تان حساس و سخت است. اگر اشتباهی صورت بگیرد، ممکن است آسیب‌های جدی به افراد دیگر وارد شود. همین باعث می‌شود استرس زیادی هنگام تصمیم‌گیری و انجام امور تجربه کنید. به همین علت شما و همکارانتان در موقعیت‌های شغلی حساس تلاش می‌کنید تصمیم اشتباهی نگیرید که باعث بروز خسارات پرهزینه و جبران‌ناپذیری نشود.
البته ترس از اشتباه و برخورد مدیر با شما به عنوان یک خطاکار، خود می‌تواند باعث بروز اشتباهات بیشتر و افزایش استرس شما در محیط کار شود. گاهی اوقات این استرس ممکن است که مدیرتان با خطای شما واکنش بسیار بدی نشان دهد، ممکن است باعث انجام خطاهای بزرگ‌تر هم بشود.
اما چگونه استرس شغلی ناشی از خطا در تصمیم گیری‌های کاری را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
برای اینکه بتوانید این عامل استرس‌زا را برطرف کنید، باید قبل از شروع کار همه جوانب کار را در نظر بگیرید و حین کار تمرکز و دقت خود را افزایش بدهید. حتی می‌توانید برای جلوگیری از این عامل استرس‌زا هنگام تصمیم‌گیری از افراد دیگر که تجربه بیشتری دارند، مشورت بگیرید و میزان خطای حاصل از تصمیم‌گیری را کاهش دهید.
اما اگر تمام این امور را انجام دادید و دچار اشتباه یا خطا شدید، مسئولیت خطایی را که مرتکب شده‌اید، بپذیرید. سعی کنید آن را تکرار نکنید، از آن درس بگیرید و درصدد جبران آن باشید.
در واقع خطاها و اشتباهات شما برایتان تجربه می‌شوند. شما برای دفعات بعد می‌دانید در برخورد با اینگونه موانع چگونه آن‌ها را برطرف کنید.
4. انگیزه کاری
انگیزه کاری و استرس شغلی هر دو، عامل‌های مهم تاثیرگذار بر رضایت شغلی به حساب می‌آیند.
به طور کلی عدم‌انگیزه در شما عدم‌علاقه به کار را سبب می‌شود. زمانی که شما به کار خود علاقه نداشته باشید، توجه و تمرکز روی کارتان را از دست می‌دهید و این پروسه بی‌دقتی می‌تواند باعث بروز خطا و استرس در شما و همکارانتان شود.
بنابراین سعی کنید انگیزه شغلی خود را به درستی انتخاب کنید تا دچار اضطراب و خطا نشوید. اگر شما انگیزه شغلی خود را درست انتخاب کنید و شغلی را صرفا به خاطر درآمد آن انجام ندهید، کمتر دچار استرس شغلی می‌شوید و رضایت شغلی بیشتری از کار خود دارید.
اما چگونه استرس شغلی ناشی از انگیزه کاری را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
برای کنترل و مدیریت این عامل تاثیرگذار پیش از هر کاری باید خود و مسیر شغلی خود را بشناسید و انگیزه مناسب و درست را برای انجام شغل خود انتخاب کنید.
اگر شما نتوانید منبع انگیزه خود را درست انتخاب کنید، علاوه‌بر اینکه دچار استرس و نگرانی می‌شوید، لذتی هم از انجام کار خود نمی‌برید. درصورتی‌که در پیدا کردن مسیرشغلی و انگیزه خود برای انجام آن دچار سردر گمی شدید، حتما از یک مشاور شغلی کمک و راهنمایی بگیرید.
البته اگر انگیزه شغلی خود را پس از مدتی از دست دادید، حتما سعی کنید برای خود انگیزه و نقطه پیشرفت جدیدی تعریف کنید تا علاقه به کار به شما باز گردد.
5. تربیت خانوادگی
از دیگر عوامل فردی تاثیرگذار بر استرس شغلی، تربیت خانوادگی است. شاید برایتان سوال پیش بیاید که این فاکتور چگونه می‌تواند باعث بروز استرس در محل کار شما بشود؟
همه شما بر اساس تربیت خانوادگی خود روی بعضی مسائل حساسیت بیشتری دارید. به طور مثال شما در خانواده به نحوی تعلیم دیده‌اید که بسیار مرتب و منظم باشید، اما در محیط کار شما مجبور هستید با یک همکار شلخته همکاری کرده و پروژه‌های کاری را پیش ببرید. در این شرایط ممکن است به دلیل حساسیت بیشتری که روی نظم دارید، دچار استرس و اضطراب در محل کار بشوید؛ اما همکار شما چنین حسی را نداشته باشد.
اما چگونه استرس شغلی ناشی از تربیت خانوادگی را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
گاهی حساسیت‌ها و تعالیم خانواده‌ها افراطی می‌شود و شما ناخواسته روی مسائل خاصی حساس می‌شوید. در صورت اختلال در روند مسائل موردنظر، نگرانی شما را فرا می‌گیرد. برای رفع این عامل باید تلاش کنید حساسیت‌های خود را در حد معمول و متعادل جامعه حفظ کنید تا در محیط کار دچار اختلال و استرس نشوید.
اگر همکاران شما روی مسائل خاصی حساس هستند، تلاش کنید آن را بپذیرید و با آن کنار بیاید.
6. قدرت پذیرش
هر چقدر بتوانید دیگران را همانطور که هستند، بپذیرید و از آن‌ها توقع بی‌جا نداشته باشید، آرامش بیشتر و استرس کمتری را تجربه می‌کنید. به طور مثال حتما بین شما و همکارانتان تفاوت‌هایی هست که ممکن است برای شما آزاردهنده باشد یا زمینه بروز استرس را برای شما فراهم بکند.
اما درصورتی‌که شما توقعی از همکارانتان نداشته باشید و بتوانید آن‌ها را همانطور که هستند، بپذیرید، دیگر این عامل باعث بروز استرس شما نمی‌شود.
اما چگونه استرس شغلی ناشی از قدرت پذیرش را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
برای این کار شما باید تلاش کنید دیگران را همانگونه که هستند، بپذیرید. شاید در ظاهر این کار آسان به نظر برسد، اما هنگام انجام کاری بسیار دشوار خواهد بود.
7. تسلط بر احساسات خود
از خصوصیت و ویژگی‌های فردی تاثیرگذار بر استرس شغلی می‌توان به توانایی تسلط براحساسات خود هنگام بروز مشکلات اشاره کرد. گاهی اوقات شما روی رفتار و اعصاب خود تسلط کافی ندارید و نمی‌توانید زمان بروز مشکل در محیط کار یا با هریک از همکارانتان مسئله را حل کنید. این موضوع در بیشتر مواقع باعث می‌شود شما هنگام بروز مشکل نتوانید سطح استرس خود را کنترل کنید و دچار استرس می‌شوید؛ چون در اینگونه مسائل شما نمی‌توانید مسائل را رفع کنید. در نتیجه این مسائل و مشکلات مدام تکرار می‌شوند، در روند کاری شما اختلال ایجاد می‌کنند و بر سلامت روح و جسم شما نیز تاثیر می‌گذارند.
اما چگونه استرس شغلی ناشی از عدم توانایی کنترل خود را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
زمانی که مشکلی برای شما پیش می‌آید، تمرکز خود را روی یافتن راه‌حل‌های رفع این مشکل بگذارید و از قدرت تفکر خود استفاده کنید، زیرا این مشکل هم مانند تمام مشکلاتت دیگر حل می‌شود. پس زمان بروز مشکل روی احساسات خود تسلط داشته و تلاش کنید راه‌حلی برای آن بیابید.
اگر نمی‌توانید روی احساسات خود تسلط پیدا کنید، از روانشناسان سازمانی مشاوره بگیرید تا به شما کمک کنند بهترین راه کنترل روی احساسات خود را پیدا کنید.
8. مشکلات شخصی يا خانوادگی
بیشتر مواقع دلیل بروز استرس به کار شما مربوط نیست، بلکه دلایل کاملا شخصی دارد. زمانی که شما به خاطر مشکلات شخصی نمی‌توانید وظایف محول شده را به خوبی و به موقع انجام دهید، دچار استرس شغلی خواهید شد. این دلیل را می‌توانید از رایج‌ترین دلایل استرس شغلی بدانید، چرا که در ایده‌آل‌ترین شرایط و موقعیت‌های شغلی هم ممکن است شما با یک مشکل شخصی درگیر باشید و نتوانید روی کار خود تمکرکز کنید و عملکرد خود را در کار از دست بدهید. همین باعث بروز استرس در محیط کار شما خواهد شد.
اما چگونه استرس ناشی از مشکلات خانوادگی را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
زمانیکه مشکلات شخصی و خانوادگی باعث ایجاد تنش در شما می‌شود، شما احساس خستگی مفرط یا حتی افسردگی می‌کنید. این موضوع باعث می‌شود نتوانید از پس مسئولیت‌ها و وظایف شغلی خود بر بیایید. برای رفع این عامل استرس‌زا تلاش کنید اگر دچار مشکل شخصی یا خانوادگی هستید، آن را برطرف کنید و اگر تنهایی قادر به حل آن نیستید، از مشاور یا روانشناس بخواهید برای رفع آن به شما کنند تا هرچه زودتر مسائل برطرف و ذهنتان آسوده شود.
اما درصورتی‌که مشکل شما قابل حل نیست و نیاز به زمان دارد، برای اینکه عملکرد شما در محل کار کاهش پیدا نکند باید تاثیر آن مشکل را کم کنید. برای این کار می‌توانید از تکنیک‌های افزایش تمرکز در محل کار استفاده کنید یا از ورزش کمک بگیرید.
9. کمبود مهارت و توانایی برای انجام کار
شما به عنوان بخشی از یک سازمان و مجموعه به طور کلی چالش‌های محیط کاری خود را دوست دارید. البته منظور از چالش انجام کار زیاد و خارج از توان شما نیست، بلکه محک توانایی شما در انجام امور است. چالش‌ها انگیزه شما را برای یادگیری و تسلط بر مهارت‌های جدید را ارتقا می‌دهند.
زمانی که در چالش‌های محول شده، تعادل وجود داشته باشد، نه تنها باعث بروز استرس نمی‌شود بلکه باعث پیشرفت شما در مسیر شغلی می‌شود. در مقابل خروج چالش‌ها از حالت تعادل عملکرد شما در انجام چالش‌ها را دچار اختلال می‌کند.
اما چگونه استرس ناشی از کمبود مهارت را برطرف یا آن را کنترل کنید؟
برای رفع این عامل استرس‌زا بیشتر از هر کس، خود شما می‌توانید به خودتان کمک کنید؛ به شرط آن که تلاش کنید علم خود را افزایش دهید، مهارت‌هایتان را با کسب تجربه یا شرکت در کلاس‌های تخصصی گسترش دهید و علم خود را به‌روز نگه دارید.
اگر شما زمان کافی برای شرکت در کلاس‌های تخصصی ندارید، می‌توانید روزی نیم ساعت برای ارتقا دانش و مهارت‌های خود زمان بگذارید. اینگونه دیگر این عامل باعث بروز استرس در شما نمی‌شود، بلکه از چالش‌ها استقبال هم می‌کنید.
پله آخر
وجود استرس در زندگی باعث می‌شود نتوانید از زندگی فردی و شغلی خود رضایت داشته باشید. همچنین این استرس‌ها آسیب‌های جبران‌پذیری به شما وارد می‌کند. شما می‌توانید به راحتی با رفع مسائل بالا استرس شغلی خود را مرتفع کنید. اگر تجربه‌ای در زمینه عوامل فردی تاثیرگذار بر استرس شغلی و رفع آن‌ها دارید، آن را با ما در کار پله به اشتراک بگذارید.
