یک آزمایشگاه کوچک هوش مصنوعی چینی این هفته جهان را شگفتزده کرد با افشای دستورالعمل فنی مدل پیشرفته خود، که رهبر مرموز آن را به یک قهرمان ملی تبدیل کرد؛ کسی که در برابر تلاشهای ایالات متحده برای متوقف کردن بلندپروازیهای فناوری پیشرفته چین ایستادگی کرده است. **دیپسیک** (DeepSeek)، که توسط مدیر صندوق سرمایهگذاری **لیانگ ونفنگ** تأسیس شده، روز دوشنبه مدل **R1** خود را منتشر کرد و در یک مقاله مفصل توضیح داد که چگونه میتوان یک مدل زبانی بزرگ را با بودجه محدود ساخت که قادر به یادگیری و بهبود خودکار بدون نظارت انسان باشد. شرکتهای آمریکایی مانند **OpenAI** و **Google DeepMind** پیشگام توسعه مدلهای استدلالی بودند، حوزه نسبتاً جدیدی از تحقیقات هوش مصنوعی که تلاش میکند مدلها را با تواناییهای شناختی انسان همتراز کند. در دسامبر، OpenAI مستقر در سان فرانسیسکو نسخه کامل مدل **o1** خود را منتشر کرد اما روشهای آن را محرمانه نگه داشت.
انتشار مدل **R1** دیپسیک بحثهای داغی در سیلیکونولی برانگیخت درباره اینکه آیا شرکتهای هوش مصنوعی آمریکایی با منابع بیشتر، مانند **متا** و **آنتروپیک**، میتوانند برتری فنی خود را حفظ کنند. در همین حال، لیانگ در چین به نمادی از غرور ملی تبدیل شده است. این هفته، او تنها رهبر حوزه هوش مصنوعی بود که برای شرکت در جلسهای عمومی با **لی چیانگ**، دومین مقام قدرتمند چین، انتخاب شد. به کارآفرینان گفته شد که «تلاشها را برای شکستن فناوریهای کلیدی متمرکز کنند.»
در سال ۲۰۲۱، لیانگ شروع به خرید هزاران واحد پردازش گرافیکی **Nvidia** برای پروژه جانبی هوش مصنوعی خود کرد، در حالی که صندوق معاملات کمی خود به نام **های-فلایر** را مدیریت میکرد. فعالان صنعت این اقدامات را رفتار عجیب یک میلیاردر جستجوگر سرگرمی جدید میدانستند. یکی از شرکای تجاری لیانگ گفت: «وقتی اولین بار او را ملاقات کردیم، یک فرد بسیار خوره با مدل مویی وحشتناک بود که درباره ساخت یک خوشه ۱۰,۰۰۰ چیپی برای آموزش مدلهای خود صحبت میکرد. ما او را جدی نگرفتیم.» این شخص افزود: «او نمیتوانست چشمانداز خود را به وضوح بیان کند، جز اینکه میگفت: من میخواهم این را بسازم و این یک تغییر بزرگ خواهد بود. ما فکر میکردیم این فقط توسط غولهایی مانند **بایتدنس** و **علیبابا** ممکن است.»
موقعیت لیانگ به عنوان یک فرد خارجی در حوزه هوش مصنوعی منبع غیرمنتظرهای از قدرت بود. در های-فلایر، او ثروتی با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتمها برای شناسایی الگوهایی که میتوانستند بر قیمت سهام تأثیر بگذارند، به دست آورد. تیم او در استفاده از تراشههای Nvidia برای کسب درآمد از معاملات سهام مهارت پیدا کرد. در سال ۲۰۲۳، او دیپسیک را راهاندازی کرد و قصد خود را برای توسعه هوش مصنوعی در سطح انسان اعلام کرد. یکی از بنیانگذاران یک شرکت رقیب در حوزه مدلهای زبانی بزرگ (LLM) گفت: «لیانگ یک تیم زیرساخت استثنایی ساخت که واقعاً میدانستند چگونه تراشهها کار میکنند. او بهترین افراد خود را از صندوق سرمایهگذاری به دیپسیک آورد.»
پس از آنکه واشنگتن صادرات قدرتمندترین تراشههای Nvidia به چین را ممنوع کرد، شرکتهای هوش مصنوعی محلی مجبور شدند راههای نوآورانهای برای حداکثر استفاده از قدرت محاسباتی تعداد محدودی از تراشههای داخلی پیدا کنند — مشکلی که تیم لیانگ از قبل میدانست چگونه آن را حل کند. یک محقق هوش مصنوعی نزدیک به شرکت گفت: «مهندسان دیپسیک میدانند چگونه پتانسیل این GPUها را آزاد کنند، حتی اگر آخرین فناوری روز نباشند.»
فعالان صنعت میگویند تمرکز منحصر به فرد دیپسیک بر تحقیقات آن را به یک رقیب خطرناک تبدیل کرده است، زیرا مایل است پیشرفتهای خود را به اشتراک بگذارد تا اینکه آنها را برای سود تجاری محافظت کند. دیپسیک از منابع خارجی سرمایهگذاری نکرده یا اقدامات قابل توجهی برای درآمدزایی از مدلهای خود انجام نداده است. یک سرمایهگذار هوش مصنوعی در پکن گفت: «دیپسیک مانند روزهای اولیه **دیپمایند** اداره میشود. کاملاً بر تحقیقات و مهندسی متمرکز است.»
لیانگ که شخصاً در تحقیقات دیپسیک مشارکت دارد، از درآمدهای حاصل از معاملات صندوق سرمایهگذاری خود برای پرداخت حقوق بالا به بهترین استعدادهای هوش مصنوعی استفاده میکند. دیپسیک همراه با **بایتدنس**، مالک **تیکتاک**، به عنوان یکی از پردرآمدترین شرکتها برای مهندسان هوش مصنوعی در چین شناخته میشود و دفاتری در **هانگژو** و **پکن** دارد. یکی از شرکای تجاری گفت: «دفاتر دیپسیک مانند یک پردیس دانشگاهی برای محققان جدی است. تیم به چشمانداز لیانگ اعتقاد دارد: نشان دادن به جهان که چینیها میتوانند خلاق باشند و چیزی را از صفر بسازند.»
دیپسیک و های-فلایر به درخواست اظهار نظر پاسخ ندادند. لیانگ دیپسیک را به عنوان یک شرکت کاملاً «محلی» معرفی کرده است که با فارغالتحصیلان دکتری از دانشگاههای برتر چین مانند **پکن**، **چینهوا** و **بِیهانگ** کار میکند، نه متخصصانی از مؤسسات آمریکایی. او در مصاحبهای با مطبوعات داخلی سال گذشته گفت که تیم اصلی او «افرادی که از خارج بازگشتهاند نداشت. همه محلی هستند... ما باید استعدادهای برتر را خودمان پرورش دهیم.» هویت دیپسیک به عنوان یک شرکت کاملاً چینی در حوزه مدلهای زبانی بزرگ، تحسینهای داخلی را برای آن به ارمغان آورده است.
دیپسیک ادعا کرد که تنها از ۲,۰۴۸ واحد **Nvidia H800** و ۵.۶ میلیون دلار برای آموزش مدلی با ۶۷۱ میلیارد پارامتر استفاده کرده است، کسری از هزینهای که OpenAI و Google برای آموزش مدلهای با اندازه مشابه صرف کردند. **ریتویک گوپتا**، محقق سیاستهای هوش مصنوعی در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، گفت انتشارات اخیر دیپسیک نشان میدهد که «هیچ مانعی در برابر قابلیتهای هوش مصنوعی وجود ندارد.» او افزود: «اولین فردی که مدلها را آموزش میدهد باید منابع زیادی صرف کند تا به آنجا برسد. اما فرد دوم میتواند با هزینه کمتر و سریعتر به آنجا برسد.» گوپتا همچنین گفت که چین استخر بسیار بزرگتری از مهندسان سیستم دارد که میدانند چگونه از منابع محاسباتی به بهترین شکل استفاده کنند تا مدلها را با هزینه کمتر آموزش دهند و اجرا کنند.
فعالان صنعت میگویند که حتی اگر دیپسیک با منابع محدود نتایج چشمگیری نشان داده است، این سوال باقی است که آیا میتواند با پیشرفت صنعت همچنان رقابتی باقی بماند. بازدههای های-فلایر، حامی بزرگ آن، در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است، که یک فرد نزدیک به لیانگ آن را به تمرکز بیشتر بنیانگذار بر دیپسیک نسبت داد. رقبای آمریکایی آن نیز بیکار ننشستهاند. آنها در حال ساخت خوشههای عظیمی از تراشههای نسل بعدی **Blackwell** Nvidia هستند که قدرت محاسباتی ایجاد میکنند و ممکن است دوباره شکاف عملکردی با رقبای چینی ایجاد کنند. این هفته، OpenAI اعلام کرد که با **سافتبانک** ژاپن یک سرمایهگذاری مشترک به نام **Stargate** ایجاد میکند که قصد دارد حداقل ۱۰۰ میلیارد دلار در زیرساختهای هوش مصنوعی در ایالات متحده هزینه کند. **xAI** متعلق به **ایلان ماسک** نیز در حال گسترش ابررایانه **Colossus** خود است تا بیش از ۱ میلیون GPU را برای کمک به آموزش مدلهای هوش مصنوعی **Grok** خود در بر گیرد.
یکی از شرکای تجاری لیانگ گفت: «دیپسیک یکی از بزرگترین خوشههای محاسباتی پیشرفته در چین را دارد. آنها برای حالا ظرفیت کافی دارند، اما نه برای مدت طولانیتر.»
توضیحات بیشتر : در واقع ظهور اقتصادی دیپسیک ریداران سهام انویدیا را ناامید کرد و همچنین جهان را به یک شوک موقت برده ضمن اینکه بر اساس راهبرد اوپن سورس تمام اطلاعات این استارتاپ برای عموم در دسترس هست. منبع اصلی فاینشنال تایمز
