شاید در فیلم‌های خارجی دیده باشید گاهی افراد در هنگام خرید به جای پرداخت پول می‌گویند که «اعتباری پرداخت می‌کنم» بعضی مواقع فروشنده به آن‌ها می‌گوید اعتبار شما کافی نیست و در بعضی مواقع با کارت اعتباری آن‌ها پرداخت می‌کند. اول از همه باید بگوییم که در ایران چیزی به نام کارت اعتباری (credit card) وجود ندارد و تمام کارت‌هایی که ما از آن استفاده می‌کنیم (debit card) هستند و این دو مورد با هم متفاوتند. چیزی که ما به عنوان خرید اعتباری در ذهن داریم به کلی متفات است و در این مقاله قصد داریم که در مورد تاریخچه‌ی خرید اعتباری صحبت کنیم.
خرید اعتباری در سطح جهانی قدمتی 70 ساله دارد. این سیستم ابتدا در سال 1950 در آمریکا و بعدها در سایر کشورها گسترش یافت. در آن زمان برای اولین بار پرسنل برخی از شرکت‌ها می‌توانستند با ارائه‌ی کارت از سرویس رستوران استفاده کنند و در پایان ماه و یا در طول سال بدهی خود را در اقساط پرداخت کنند. رفته رفته استفاده از سیستم برای همه‌ی افراد و برای خرید همه‌ی اقلام ممکن شد.
امروزه اعطا کنندگان وام و تسهیلات، مانند بانک‌ها برای ارزیابی ریسک بالقوه اعطای وام به مشتریان و کاهش زیان ناشی از عدم بازپرداخت وام، امتیاز اعتباری حساب افراد را محاسبه می‌کنند. در واقع وام دهندگان از امتیاز اعتباری برای تشخیص این‌که چه کسی واجد شرایط اعطای وام است، با چه نرخ بهره‌ای و چه مقدار اعتبار، استفاده می‌کنند.
امتیاز اعتباری عددی است که با تکنیک‌های آماری و بر اساس اطلاعاتی که نشان دهنده‌ی وضعیت جاری و سابقه‌ای فرد یا شرکت هستند، محاسبه می‌شود. فرآیند اعتبار سنجی محدود به بانک‌ها نمی‌شود ادارات دولتی، شرکت‌های تلفن همراه، شرکت‌های بیمه، کسب و کارها و … نیز از اعتبارسنجی استفاده می‌کنند. یکی از مهم‌ترین کارهایی که پلتفرم‌هایی نظیر کیپا، سایت خرید اقساطی انجام می‌دهند، انجام اعتبارسنجی و تسهیل فرآیند ارائه‌ی خرید اعتباری برای فروشندگان و امکان خرید اعتباری و اقساطی برای خریداران است.
در ایران از سال 1386 مقوله‌ی سنجش اعتبار مطرح شد و سال‌ها زمان برد تا فرآیند اعتبارسنجی در ایران نیز به شکل نوین و یکپارچه انجام شود. در نتیجه اعطاکنندگان وام و تسهیلات امکان دریافت گزارش اعتباری را از شرکت اعتبارسنجی به دست آوردند.
در ابتدا اشاره‌ی کوتاهی به تفاوت کارت اعتباری (credit card) و کارت نقدی (debit card) داشتیم و سریع از آن عبور خواهیم کردیم، اما اکنون اندکی بیشتر به این مساله خواهیم پرداخت. هر دو کارت از شماره کارت 16 رقمی، تاریخ انقضا، نوارهای مغناطیسی و تراشه‌های EMV.1 برخوردار هستند. کارت های نقدی به افراد این امکان را می دهند که با استفاده از وجوهی که در بانک سپرده گذاری کرده اند، پول خرج کنند. کارت‌های اعتباری به افراد این امکان را می‌دهند که از صادرکننده‌ی کارت تا سقف مشخصی برای خرید اقلام یا برداشت پول نقد وام بگیرند. در واقع وقتی با کارت اعتباری خرید می‌کنند، پول بانک را خرج می‌کنند، نه پول خودشان. این پول باید با بهره بازپرداخت شود.
افراد می‌توانند هر کالایی که نیاز دارند بخرند و هر ماه باید به صورت اقساطی پرداخت را انجام دهند. اما کارت‌های نقدی که در دسترس ماست تنها به حساب خود افراد دسترسی دارند و با هر خرید مستقیما از وجهی که در بانک داریم کسر می‌شود. از آن جا که ما در ایران امکان دسترسی به کارت اعتباری نداریم برخی از سامانه‌ها نظیر کیپا دست به کار شدند و پلتفرمی جامع جهت اعطای اعتبار به افراد، بسته به ظرفیت‌های مالی آنان برای بهبود کیفیت زندگی، مدیریت مالی و اقتصـادی شخصی و رفع نیازهای کنونی و آینده‌ی آن‌ها تاسیس کردند. در نتیجه پروسه‌ی خرید اعتباری را برای مصرف‌کنندگان تسهیل کردند و فرآیندی شبیه به خرید با کارت اعتباری را فراهم کردند. سیستمی که تحت عنوان «الان بخر بعدا پرداخت کن» امکان خرید اعتباری را برای همه‌ی افرادی که دارای حساب و کارت بانکی هستند امکان‌پذیر کرد.
در این مطلب در رابطه با تاریخچه خرید اعتباری مطالبی بیان شد هرچند خرید اعتباری به سبک نوین قدمت زیادی در ایران ندارد و ظرف چند سال اخیر است که افراد بدون مراجعه به بانک و دریافت وام و بدون نیاز به این که الزاما عضو سازمان خاصی باشند، تنها از طریق کارت بانکی خود قادر به خرید اقساطی هستند. فرآیند خرید اعتباری و اقساطی توسط ارائه دهندگان فروش اعتباری بسیار تسهیل شده است و فروشنده از کنترل اطلاعات هویتی افراد، آدرس، سابقه حساب و... معاف شده‌اند.
