وب 3، بلاکچین و متاورس به زبان ساده

امروز میخوام راجع به اصطلاحی به نام WEB 3.0 صحبت کنم. برای اینکه درک بهتری نسبت به WEB 3.0 داشته باشیم باید اول از همه ببینیم که اصلاً وب یعنی چی؟

وب (WEB) مجموعه ای از صفحات است که از طریق بستر اینترنت به هم متصل هستند. در واقع سایت‌های مختلف با استفاده از لینک دادن به همدیگر، یک شبکه بزرگ اطلاعاتی را به وجود می‌آورند که به آن وب می‌گوییم.

وب، هنوز یک پروژه ناتمام و دائماً در حال توسعه و تکامل است. هیچ شخص یا شرکتی نسل‌های مختلف وب رو به وجود نیاورده است و نسل‌های مختلف وب در طول زمان و با همکاری افراد و شرکت‌های مختلف شکل گرفته است. وب به مرور زمان به نسل‌های مختلفی تقسیم شد که به شکل زیر است:

• WEB 1.0
• WEB 2.0
• WEB 3.0

اول میریم سراغ WEB 1.0 : این نسل اینترنت از سال 1991 شروع شد و تا سال 2004 ادامه داشت. تو اون سال‌ها اینترنت مثل الان نبود که بتونیم از طریق یک سایت یا اپلیکیشن به دنیایی از عکس‌ها، ویدئوها و... دسترسی داشته باشیم. اون موقع دنیای اینترنت بیشتر به شکل متنی بود. سایت‌ها به شکل روزنامه و کاتالوگ بودند و اکثر کاربران، از اینترنت به عنوان منبع تحقیقاتی و علمی استفاده می‌کردند. محتوای اینترنت در نسل اول توسط شرکت‌ها و موسسات بزرگ روی صفحات منتشر می‌شد و کاربر فقط میتونست این محتوا رو ببینه ولی اجازه و امکان تغییر و اضافه کردن محتوا رو نداشت. اغلب کاربران اینترنت را در آن سال‌ها دانشگاهیان، محققین، دانشمندان و... تشکیل می‌دادند و اینترنت بین عموم مردم رواج چندانی نداشت. خبری از شبکه‌های اجتماعی نبود و فعالیت تجاری و درآمدزایی چندانی در این فضا انجام نمی‌شد. کاربرانی که در اون سال‌ها از اینترنت استفاده می‌کردند، صرفاً نقش مصرف کننده اطلاعات رو داشتند.

از سال 2004 به بعد دسترسی مردم به اینترنت بیشتر و این موهبت انسانی همه گیرتر شد. زیر ساخت‌های دنیای اینترنت و سرعت اینترنت افزایش پیدا کرد؛ این موضوع راه را برای جهانِ اینترنتی باز کرد و اینترنت به همه ابعاد زندگی انسان وارد شد. از صنعت سرگرمی گرفته تا کسب و کارهای اینترنتی.

این پیشرفت‌ها باعث شد که این دوران را نسل دوم اینترنت یا WEB 2.0 نامگذاری کنند. وب 2 از سال 2004 آغاز شده و تا همین امروز ادامه دارد. یعنی شما الان این مطالب را در دنیای وب 2 می‌خوانید ...

به وجود آمدنِ شبکه‌های اجتماعی یکی از اصلی‌ترین مشخصه‌های نسل دوم اینترنت است.

در نسل دوم، بین سرورهای اینترنت و کاربران ارتباط دو طرفه ایجاد شد و امکان تولید، تغییر و ویرایش محتوا به وجود آمد.

مثلاً همین که ما امروز میتونیم تو سایت ویرگول مطالب دلخواهمون رو بنویسیم یا تو اینستاگرام عکس‌ها و ویدئوهای خودمون رو منتشر کنیم از صدقه سرِ نسل دوم اینترنت هستش.

حالا که با دو نسل اول اینترنت آشنا شدیم بریم ببینیم تفاوت این دو نسل چی هستش؟

تفاوت اصلی WEB 2.0 با WEB 1.0 اینه که قبل از سال 2004 ما فقط مصرف کننده اطلاعات بودیم اما امروزه علاوه بر اینکه داریم از شبکه‌های اجتماعی مختلف استفاده می‌کنیم و اطلاعاتِ داخل شبکه‌ها و سایت‌ها رو مصرف می‌کنیم، خودمون هم تولید کننده اطلاعات هستیم.

حالا یکی از نگرانی‌هایی که در چندسال اخیر در مورد نسل دوم اینترنت مطرح شده، ذخیره اطلاعات کاربران توسط شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها است.

همه علایقمون، سرچ‌ها و جستجوهامون، محتواهایی که مصرف می‌کنیم و در یک کلام تمام رفتارهامون ثبت و ضبط میشه و به شرکت‌ها و بیزینس‌ها فروخته میشه. شرکت‌ها و قدرت‌های دنیا از اطلاعات ما برای تبلیغات هدفمندتر و در نتیجه درآمدزایی بیشتر یا اهداف سیاسی استفاده می‌کنند. یعنی تو دنیای اینترنتیِ امروز، کنترل همه چیز دستِ یک عده خاص (ثروتمندان و ابر قدرت‌های جهان) است.

نسل اول و دوم اینترنت با همه ی مزایا و امکاناتی که در اختیار کاربران قرار داده اند اما نقص‌های زیادی هم دارند که بهتره نگاهی بهشون بندازیم.

معایب نسل اول و دوم اینترنت:

• حریم خصوصی کاربران نقض میشه چون شرکت ها اطلاعات کاربران رو می فروشند.
• امکان سانسور و حذف اطلاعات کاربران وجود دارد مثل بَن کردن و بستن حساب کاربران ایرانی در صرافی های بین المللی.
• شرکت‌ها بر اطلاعات کاربران مالکیت دارند.
• امکان تغییر ذائقه کاربران از طریق دستچین کردن اطلاعات وجود دارد.

قبل از اینکه بخواهیم راجع به نسل سوم اینترنت صحبت کنیم، باید با اصطلاحی به نام بلاکچِین آشنا بشیم.

بلاکچِین چیست؟

بلاکچین ترکیبی از دو کلمه بلاک + چین است که بلاک= بلوک و چِین= زنجیره است پس بلاکچین یعنی زنجیره ای از بلوک‌ها. در حالت سنتی یعنی در نسل 1 و 2 اینترنت، همه اطلاعات در یک پایگاه داده وجود دارند که به سرور منتقل می‌شوند. اما در فناوری بلاکچین هر داده و اطلاعاتی که در اولین بلاک تعریف می‌شود، قسمتی از آن در بلاک‌های بعد هم ذخیره می‌شود. یعنی با فناوری بلاکچین، تمام داده‌ها و کامپیوترها به شکل زنجیره وار با یکدیگر مرتبط هستند و همین موضوع امکان تغییر اطلاعات رو از هر فردی می‌گیرد.

این بلوک‌ها دائم در حال تولید شدن هستند و هر چند دقیقه یکبار، یک بلوک جدید ایجاد و بسته می‌شود و این روال به شکل مستمر در حال تکرار شدن است.

اگر یکی از بلوک‌ها در سیستم بلاکچین دچار تغییر بشود کل زنجیره بهم می‌ریزد و نکته جالب‌تر این است که تا به امروز هیچ کامپیوتری نتوانسته همه اطلاعات را محاسبه کند و تغییر بدهد. چون کامپیوتر تا بخواهد محاسبه انجام دهد، بلوک جدیدی ساخته می‌شود و کامپیوتر باید مجدداً اطلاعات را محاسبه کند. این کار برای سیستم کامپیوتری غیر ممکن است ...

حالا که با مفهوم بلاکچین آشنا شدیم، یکم ریزتر میشیم تا بتونیم درک بهتری از نسل سوم اینترنت داشته باشیم. هر کدام از بلوک های موجود در فناوری بلاکچین از چند بخش تشکیل شده است...

اجزای یک بلوک:

• اطلاعات موجود در بلوک: تراکنش‌ها و...
• هش بلوک: یا همان اثر انگشت مخصوص بلوک
• هش بلوک قبلی: اطلاعات بلوک قبلی که در این بلوک هم ذخیره شده است

*تغییر اطلاعات هر بلوک باعث تغییر هَش یا همان اثر انگشت بلوک می‌شود. تمام بلوک‌ها به صورت رمزنگاری شده به همدیگر متصل هستند و امنیت بالایی دارند.

بلاکچین چه مزایایی دارد؟

• امنیت: در فناوری بلاکچین چون تمام بلوک‌ها به هم مرتبط هستند و اطلاعات و داده‌ها در چندین بلوک ذخیره می‌شوند، این سیستم غیر قابل هک می‌شود.
• شفافیت: تمام تراکنش‌ها برای همه کاربران قابل رویت است و هیچ راز و رمزی در این شبکه وجود نخواهد داشت.
• غیر متمرکز: در دنیای بلاکچین چون اطلاعات و داده‌ها به شکل زنجیروار با هم مرتبط هستند و در یک پایگاهِ خاص ذخیره نمی‌شوند.

خب حالا که با بلاکچین آشنا شدیم نوبتی هم که باشه نوبت اینه که بریم سراغ WEB 3.0 یا همون نسل سوم اینترنت که به انقلاب اینترنت معروف شده و بریم ببینیم ارتباط وب 3 با بلاکچین چیه؟

هنوز هیچ تعریف مشخصی از وب 3 وجود ندارد و تقریباً هیچکس نمی‌داند که وب 3 دقیقاً چه شکلی خواهد بود ولی با توجه به پیشرفت‌هایی که در چند سال اخیر صورت گرفته، در این نسل (که قراره آینده دنیایِ اینترنت باشه) حریم خصوصی کاربران حفظ می شود (تمامی اطلاعات کاربران رمزنگاری شده است) و امنیت شبکه اینترنت به بالاترین حد خودش می رسد. واسطه‌ها و شرکت‌های بزرگ مثل گوگل و متا (فیسبوک سابق) از نظارت بر دنیای اینترنت کنار گذاشته می‌شوند و به جای شرکت‌ها، این کاربران هستند که مالک شبکه اینترنت اند. این نسل بر پایه هوش مصنوعی ساخته می شود و در این نسل هیچ پایگاه مرکزیِ کنترل کننده اینترنتی وجود نخواهد داشت. در نسل سوم اینترنت ما میتونیم صاحب محتوای خودمون باشیم و کسی نمیتونه به اطلاعات و رفتارهای ما کنترل داشته باشه.

اپلیکیشن‌ها در دنیای وب 3:

در وب 3 اپلیکیشن‌ها و سایت‌ها روی یک سرور واحد فعالیت نمی‌کنند و داده‌ها در یک پایگاه داده واحد ذخیره نمی‌شوند. در دنیای وب 3 اپلیکیشن‌ها بر اساس بلاکچین فعالیت خواهند کرد.

در وب 3 برای اولین بار در تاریخ شاهد یک پلتفرم دموکراتیک و کاربر محور هستیم که هیچ نقطه خاصی کنترل آن را در دست ندارد. در نسل سوم اینترنت کاربران بدون نیاز به واسطه و میانجی با هم در ارتباط هستند در نتیجه خطر سانسور، تحریم و فیلتر از سمت شرکت‌ها و دولت‌ها کاهش می‌یابد.

با فراگیر شدن وب 3 ، اپلیکیشن‌های نامتمرکز جای رقیبان قبلی خود را می‌گیرند. مثلاً مرورگر BRAVE که یک مرورگر رمزنگاری شده است جایگزین مرورگر CHROME خواهد شد که توسط شرکت گوگل اداره می‌شود. مرورگر BRAVE با مسدود کردن تمام تبلیغات و شناساگرها تبدیل به یکی از سریع‌ترین مرورگرها شده است و توانسته در همین مدت کوتاه طرفداران زیادی بدست آورد (من هم در حال حاضر تمام وبگردی هایم را با همین مرورگر انجام می‌دهم).

در حال حاضر بسیاری از برنامه‌ها قابلیت اجرا روی تمام سیستم عامل‌ها را ندارند در حالی که در نسل سوم وب این امکان فراهم خواهد بود. وب 3 این اجازه را می‌دهد تا بتوان برنامه‌های مختلف را بدون هیچ هزینه اضافی و بدون توجه به نوع دستگاه، روی سخت افزارهای مختلف اجرا کرد.

پول در دنیای وب 3 :

در وب 3 ماهیت پول متفاوت است. به جای اینکه مجبور باشید به شبکه‌های مالی سنتیِ وابسته به دولت‌ها و وابسته به مرزها محدود شوید، پولِ وب 3 فوری، جهانی و بدون مجوز است. همچنین به این معنی است که می‌توان از توکن‌ها و رمزارزها برای کارهای اقتصادی استفاده کرد. با ظهور WEB 3.0 شبکه مالی بدون مرز به واقعیت نزدیک‌تر خواهد شد و کشورهای جهان، دیگر نمی‌توانند مانع انتقال‌های بین المللی شوند و تحریم‌های بانکی دیگر کاری پیش نخواهد برد.

ارتباط وب 3 با بلاکچین:

اغلب مردم بلاکچین را پلتفرمی برای انتقال پول و ارزهای مجازی می دانند در حالی که BLOCKCHAIN یکی از تکنولوژی‌های لازم برای راه اندازی وب 3 است. فناوری بلاکچین به خاطر ذخیره سازی زمان و نوع تراکنش‌ها و شفافیتی که دارد، بهترین راه برای راه اندازی وب 3 است.

نقش رمز ارزها در وب 3:

ارزهای دیجیتال یا همان رمز ارزها ابزار پرداختی کاربران در نسل سوم وب هستند. در واقع رمز ارزها سوختِ موتور WEB 3.0 هستند. مثلاً در نسل سوم وب، سرویس‌هایی به وجود خواهد آمد که در قبال نگهداری اطلاعات، به کاربران ارز دیجیتال می‌دهند و در عوض استفاده از این سرویس‌ها در ازای پرداخت ارزهای دیجیتال خواهد بود.

متاورس (METAVERSE) چیست؟

متاورس از ترکیب دو واژه META+UNIVERSE تشکیل شده است که (متا= فراتر، بهتر) و (یونیورس= جهان) است. متاورس در واقع دنیای سه بعدی است که با دنیای فیزیکی ما ترکیب شده است. برای حضور در این دنیای سه بعدی می‌توان از دو ابزار استفاده کرد:

• واقعیت مجازی (VIRTUAL REALITY): به واسطه یک عینک مخصوص می‌توانید وارد یک دنیای دیجیتالی شوید و با اشیا و اتفاقات موجود در آن دنیا ارتباط برقرار کنید.

• واقعیت افزوده (AUGMENTED REALITY): مثل فیلم‌هایی که شخصیت‌های واقعی (انسان‌ها) با شخصیت‌های غیر واقعی (مثل حیوانات یا شخصیت‌های کارتونی) بازی می‌کنند؛ در واقعیت افزوده این اتفاق می‌افتد و اشیای دیجیتالی بدون هیچ واسطه ای به دنیای فیزیکی ما اضافه می‌شوند و ما به سادگی با آنها تعامل می‌کنیم و ارتباط برقرار می‌کنیم.

همانطوری که برای نسل‌های قبلیِ ما، اینترنت و ارتباطات تصویری مثل یک رویا بوده است برای ما هم متاورس همانند یک رویاست.

در جهان متاورس ما از اینترنت استفاده نمی‌کنیم بلکه در اینترنت زندگی می‌کنیم. در دنیای متاورس تمام کاربرها می‌توانند به صورت آواتارهایی با همدیگر ارتباط و تعامل داشته باشند. مثلاً می‌توان با فردی که در یک کشور دیگر زندگی می‌کند بازی کرد یا فیلم دید. مثلاً می‌توانید در متاورس زمینی خرید و در آن زمین هر فضایی که دوست دارید را طراحی کنید و داخل همان فضا زندگی کنید؛ بدون محدودیت، بدون رعایت کردن قانون و مقررات خاص و....

اگه میخواهید بیشتر با متاورس و دنیایِ متا آشنا شوید ویدیو زیر رو ببینید.

برای تماشای ویدیو معرفی متاورس اینجا کلیک کنید

ارتباط وب 3 با متاورس:

در متاورس برای جلوگیری از تمرکز قدرت، ایجاد سیستم مالی و تعریف هویت افراد، از فناوری بلاکچین استفاده می‌شود. پس می‌توان گفت که جهان متاورس بخشی از وب 3 می‌باشد. برای محقق شدنِ رویای متاورس باید زیر ساخت‌های نسل سوم اینترنت فراهم شود ...

نظرات بزرگان در مورد وب 3:

با تمام مزایایی که برای وب 3 و متاورس مطرح شد، با این وجود برخی از بزرگان دنیای تکنولوژی راجع به نسل سوم اینترنت نظرات مخالفی دارند. برای مثال ایلان ماسک در توئیتی نوشت:

کسی WEB 3.0 رو دیده؟ نمیتونم پیداش کنم!

(با این توئیت رسماً نسل سوم اینترنت رو به سخره گرفت)

جک دورسی مدیر سابق توئیتر نوشت:

کاربران، مالک وب 3 نیستند. وب 3 متعلق به شرکت‌های سرمایه گذاری خطر پذیر و شرکت‌های با مسئولیت محدود است که در حال حاضر سرمایه گذاری زیادی در این فضا انجام می‌دهند. در این صورت وب 3 آنقدرها هم که می‌گویند غیر متمرکز نیست...

معرفی چند منبع برای یادگیری بیشتر:

1- کانال یوتیوبی وایت برد کریپتو : پلی لیست کریپتو رو حتما ببینید

2- کانال یوتیوبی گری وی : پلی لیست NFT رو حتما ببینید

3- کتاب زندگی 3.0 از انتشارات فرهنگ نشر نو

کلام آخر:

در چند سال اخیر سرعت پیشرفت زیرساخت‌های اینترنت نسل سه بیشتر از همیشه شده و به نظر می‌آید که خیلی زودتر از آنچه فکرش را بکنیم رویای متاورس و وب 3 محقق خواهد شد و به زودیِ زود شاهد حضور این پدیده‌های جذاب در زندگیمان خواهیم بود.

حال سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا نسل سوم اینترنت زندگی انسان را راحت‌تر و بهتر می‌کند یا فقط یک طرح پوشالی از جهانِ رویاییِ ابرقدرت‌ها خواهد بود؟