خدایار سعیدوزیری
خدایار سعیدوزیری
خواندن ۳ دقیقه·۴ سال پیش

حقوق مالکیت فکری پدیدآورندگان نرم‌افزار

حقوق مالکیت فکری به‌عنوان یک مفهوم کلی، با پیشرفت فناوری‌های نوین، مصادیق گوناگون می‌یابد که قوانین متناسب با خود را می‌طلبد، چراکه ماهیت هر پدیده‌ای با پدیده‌ی دیگر متفاوت است و در خیلی از موارد نمی‌توان قواعد موجود را به مصادیق نو تسری داد. ازجمله‌ی این پدیده‌های نوین، نرم‌افزارهای رایانه‌ای است که امروزه بخش مهمی از فعالیت‌های گوناگون، اعم از اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... را سهولت می‌بخشد و حتی کتاب‌های الکترونیکی در بسیاری موارد جایگزین کتب چاپی شده است. این استفاده‌ی گسترده از فناوری‌های نوین مستلزم رعایت حقوق تولیدکنندگان این محصولات است. بر این اساس در سال هزار و سیصد و هفتادونه، قانونی تحت عنوان قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای به تصویب رسیده است که حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهره‌برداری مادی و معنوی نرم‌افزار رایانه‌ای را متعلق به پدیدآورنده‌ی آن می‌داند که بر اساس آن مدت مالکیت مادی سی سال و مالکیت معنوی اثر به‌صورت مادام‌العمر متعلق به پدیدآورنده خواهد بود. علامت‌هایی مانند نام و عنوان و ... که معرف نرم‌افزار است نیز مورد حمایت قانون قرار دارد و کسی نمی‌تواند آن‌ها را برای نرم‌افزار تولیدی خود به کار ببرد، چراکه موجب اشتباه مصرف‌کننده می‌گردد. تخلف از این امر علاوه بر الزام به جبران خسارت، مجازات حبس و جزای نقدی نیز در پی دارد؛ لکن ساخت نرم‌افزارهای مکمل نرم‌افزار موجود، با رعایت حقوق مادی نرم‌افزارهای اولیه مجاز است.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که چنانچه شخصی برای ساختن نرم‌افزار خاصی به استخدام دیگری درآید و با وی قرارداد منعقد کند، حقوق مادی مربوط به حق تغییر و توسعه نرم‌افزار متعلق به استخدام‌کننده یا کارفرما است؛ اما نام پدیدآورنده برای صدور گواهی ثبت باید به مرجع ثبت (مرجع ثبت نرم‌افزارهای پدیدآورنده شده، پس از تأییدیه‌ی شورای عالی انفورماتیک، حسب مورد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و یا مرجع ثبت شرکت‌ها است)ارائه شود. اهمیت تأییدیه شورای عالی انفورماتیک بدان جهت است که چنانچه حقوق پدیدآورنده‌ی نرم‌افزار توسط دیگری مورد تعرض قرار گیرد، اقامه‌ی دعوای نقض حقوق موردحمایت، در صورتی در مراجع قضایی مسموع خواهد بود که پیش از اقامه دعوی، تأییدیه فنی مذکور صادر شده باشد و در خصوص حق اختراع، علاوه بر تأدیه‌ی مزبور، تقاضای ثبت نیز باید به مرجع مربوط تسلیم شده باشد. برای صدور تأییدیه‌ی فنی در خصوص نرم‌افزارهایی که پدیدآورنده آن مدعی باشد یک اختراع است، کمیته‌ای به نام (کمیته حق اختراع) زیر نظر شورای عالی انفورماتیک تشکیل می‌شود که ترکیب آن متشکل از سه کارشناس ارشد نرم‌افزار به‌عنوان نمایندگان شورای عالی انفورماتیک، نماینده‌ی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و یک کارشناس حقوقی به انتخاب شورای عالی انفورماتیک می‌باشد. پس از آن شورای عالی انفورماتیک برای اینکه نرم‌افزار خلاف اخلاق اسلامی و عفت عمومی و سلامت شخصیت کودکان و نوجوانان نباشد، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتباً استعلام می‌نماید و آن وزارتخانه باید ظرف دو هفته در خصوص استعلام شورا، اعلام نظر نماید.

در آخر باید به دو نکته توجه داشت؛ اول آنکه جرم موضوع قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای از جمله جرائم قابل گذشت است، لذا رسیدگی به آن با شکایت شاکی خصوصی آغاز و با گذشت وی ختم می‌گردد و دیگر اینکه حقوق برشمرده شده برای پدیدآورنده‌ی نرم‌افزار (از قبیل حق نشر، عرضه و اجرا و...) در صورتی مورد حمایت این قانون است که موضوع برای نخستین بار در ایران تولید و توزیع شده باشد.

مالکیت فکرینرم افزارحقوق استارتاپکپی‌رایتاستارت‌آپ
مشاور حقوقی استارتاپ‌ها و حقوق فناوری های نوین. مشاور شرکت‌‌‌هایی مانند اسپورچ، آسیم، بومرنگ و ...
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید