دیجیتال مارکتینگ چیست؟ نکاتی که برای موفقیت در تجارت خود باید بدانید
امروزه دیگر مفهوم دیجیتال مارکتینگ یا بازایابی دیجیتال برای همگان واژهای آشناست. اما اینکه دیجیتال مارکتینگ دقیقا چیست و چه کاربردی در بازاریابی نوین امروز دارد و شامل چه حوزههایی میشود، نیاز به تشریح دارد. در این مقاله میتوانید با زیر و بم این مفهوم آشنا شوید.
امروزه به لطف پیشرفتهای روزافزون و لحظهای تکنولوژی، امکان استفاده از اینترنت به راحتی در دسترس همه مردم قرار گرفته و هر روز بر کاربران این دنیای نسبتاً مجازی افزوده میشود. درواقع، این افزایش در کنار تغییرات گستردهای انجام شده که بر زندگی روزمره ما سایه انداخته و به نوبه خود بر سبک و سیاق نحوه خرید کردن مردم نیز تأثیر گذاشته است؛ تا جایی که بازاریابی سنتی، به معنی بازاریابی بدون استفاده از ابزارها و کانالهای دیجیتال، دیگر به اندازه قبل مؤثر نیست.
چیزی که همیشه در بحث بازاریابی اهمیت داشته، برقراری ارتباط با مخاطب، یا به زبان خودمانی، چسباندن نان به تنور داغ در زمان و مکان مناسب بوده است. اگر بخواهیم همین سیاست را در دنیای مدرن پیاده کنیم، باید در جایی با مشتری ارتباط برقرار کنیم که وقت زیادی را در آن سپری میکند: «اینترنت».
ما در وبسایت مدیروب در رابطه با مباحثی مانند بازاریابی آنلاین و استراتژیهای آن، روشهای کسب درآمد از اینترنت، انواع مختلفی از بازاریابی دیجیتال، مثل بازاریابی ایمیلی یا ایمیل مارکتینگ و بازاریابی محتوا و همچنین مباحث کلیدی و مهمی در این زمینه، همچون سئو (SEO) به کرّات نوشتهایم. در این مطلب به دنبال آن هستیم که شما را دقیقاً و کاملاً با مفهوم دیجیتال مارکتینگ یا «بازاریابی دیجیتال»، انواع مختلف آن، وظایف یک بازاریاب دیجیتال، تفاوت بین بازاریابی دیجیتال و بازاریابی درونگرا و مزایای این نوع از بازاریابی آشنا کنیم. در پایان نیز به سوالات متداول و رایج شما در این زمینه پاسخ خواهیم داد؛ اما پیش از هر چیزی باید به این سوال پاسخ بدهیم که بازاریابی دیجیتال به چه معناست.
بیشتر بدانید: 10 استراتژی بازاریابی آنلاین که کسبوکارتان را رونق میبخشد
تعریف بازاریابی دیجیتال
اولین و مهمترین سوال: بازاریابی دیجیتال چیست؟ بازاریابی دیجیتال یک عبارت جامع است که همه کانالها و روشهایی که از طریق آنها میتوانید محصولات و خدمات خود را از طریق دستگاههای الکترونیکی یا اینترنت ترویج و تبلیغ کنید را در برمیگیرد.
تفاوت بازاریابی دیجیتال با بازاریابی سنتی
اما بازاریابی دیجیتال با روشهای قدیمی یا سنتی بازاریابی چه تفاوتی دارد؟ تفاوت اصلی این دو نوع از بازاریابی در این است که کمپینهای بازاریابی دیجیتال منحصراً از طریق کانالهای دیجیتال اجرا میشوند و همین ویژگی باعث میشود که کنترل، ابزارها و اطلاعات بهتر و بیشتری برای آنالیز بازدهی کمپین بازاریابی در دسترس بازاریاب قرار بگیرد.
درواقع، بازاریابی دیجیتال با بهرهبرداری از کانالهای مختلفی که مشتریان امروزی بیشتر وقت خود را در آنها میگذرانند معنی پیدا میکند و شکل میگیرد. از خود وبسایت گرفته تا تبلیغات دیجیتال، بازاریابی ایمیلی، بروشورهای آنلاین و موارد مشابه، طیف گستردهای از تاکتیکها و روشها را می توان در زیر چتر بازاریابی دیجیتال قرار داد.
تاکتیک ها و نمونه ای از بازاریابی دیجیتال
یک بازاریاب دیجیتال خوب یا کسی که به هر نحوی در این زمینه فعالیت میکند باید درک روشن و درستی از تأثیر انواع مختلف بازاریابی دیجیتال بر تحقق اهداف اصلی خود داشته باشد؛ به عبارت دیگر، بهمنظور بهرهبرداری حداکثری از روشها و کانالهای رایگان و پولی دیجیتال موجود و اجرای کمپین ها و سیاست های موثرتر باید بدانید که به دنبال چه چیزی هستید و برنامه داشته باشید.
به عنوان مثال، مسئول بازاریابی محتوایی میتواند با هدف تولید مشتری راغب یا لید (Lead) یک مجموعه از پستهای وبلاگی را از یک کتاب الکترونیکی که اخیراً تولید شده، تنظیم و منتشر کند. پسازآن، مسئول بازاریابی شبکههای اجتماعی از طریق پستهای معمول و روشهای پولی به تبلیغ این مجموعه در حسابهای شرکت در رسانههای اجتماعی میپردازد. در این میان، مسئول ایمیل مارکتینگ یا بازاریابی ایمیلی میتواند یک کمپین ایمیلی به راه بیندازد و مثلاً برای آنهایی که کتاب مزبور را دریافت کرده اند، اطلاعات بیشتری را در رابطه با شرکت یا محصول ارسال کند. در ادامه، در مورد این کارشناسان یا به عبارت بهتر، بازاریاب های دیجیتال بیشتر سخن خواهیم گفت، اما پیش از آن باید با انواع بازاریابی دیجیتال آشنا شویم.
انواع روشهای بازاریابی دیجیتال
در اینجا به سراغ معرفی رایج ترین روشهای بازاریابی دیجیتال و ابزارها یا کانالهای مرتبط با هر یک از آنها میرویم.
- بهینهسازی برای موتورهای جستجو (SEO یا سئو)
سئو به معنای بهینهسازی وبسایت برای کسب جایگاه یا «rank» بهتر در صفحات نتایج جستجوی موتورهای جستجو، از جمله گوگل و طبیعتاً افزایش ترافیک ارگانیک یا طبیعی (رایگان) است. از جمله کانالهایی که باید روی سئوی آنها کار کنید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
وبسایت
وبلاگ
اینفوگرافیک
- بازاریابی محتوایی
عبارت بازاریابی محتوایی (Content Marketing) به تولید و ترویج محتوا با هدف ایجاد آگاهی نسبت به برند (Brand Awareness)، رشد ترافیک، تولید مشتری راغب و درنهایت تبدیل مشتری بالقوه به مشتری بالفعل اشاره دارد. کانالهایی که میتوانند در استراتژی بازاریابی محتوایی شما نقش داشته باشند عبارتند از:
پستهای وبلاگ
کتابهای الکترونیکی و مقالات
اینفوگرافیک
بروشورها و کاتالوگهای اینترنتی
- بازاریابی در شبکههای اجتماعی
از طریق بازاریابی در شبکههای اجتماعی (Social Media Marketing یا بازاریابی رسانههای اجتماعی) برند و محتوای خود را در شبکههای اجتماعی ترویج و تبلیغ میکنید تا آگاهی نسبت به برند، ترافیک وبسایت و مشتریان راغب کسبوکارتان افزایش پیدا کند. در این راستا میتوانید از کانالهای زیر کمک بگیرید:
فیسبوک
توییتر
لینکدین
اینستاگرام
پینترست
- تبلیغات کلیکی
PPC (Pay-Per-Click) یا تبلیغات کلیکی یکی از روشهای پولی جذب ترافیک به سمت وبسایت است. به بیان ساده، در این روش فقط هر بار که روی تبلیغ شما کلیک میشود به تبلیغ کننده پول میدهید. یکی از رایجترین و محبوبترین انواع تبلیغات کلیکی، AdWords گوگل است. به کمک AdWords میتوانید تبلیغ صفحه موردنظر خود را در ابتدا یا انتهای برگههای نتایج جستجو قرار بدهید. از جمله کانالهای دیگر PPC میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تبلیغات پولی فیسبوک
Promoted Tweets در توییتر
و Sponsored Messages در لینکدین
- همکاری در فروش (Affiliate Marketing)
افیلیت مارکتینگ که با عناوین بازاریابی مشارکتی، پورسانتی، رابطه مند یا همکاری در فروش نیز شناخته میشود، نوعی از تبلیغات عملکرد-محور است که از طریق آن در ازای تبلیغ (و فروش) محصولات و خدمات دیگران پورسانت دریافت میکنید. برخی از کانالهای مطرح افیلیت مارکتینگ عبارتند از:
نمایش تبلیغات ویدیویی از طریق YouTube Partner Program
دریافت لینک مخصوص از سیستمهای همکاری در فروش و ارسال آن در حسابهایی که در شبکههای اجتماعی مختلف دارید.
- تبلیغات همسان یا بومی (Native Advertising)
تبلیغات بومی یا همسان به آن دسته از تبلیغاتی اطلاق میشود که در دل محتوای یک وبسایت یا اپ قرار میگیرد و به عبارتی با آن در می آمیزند. از جمله بهترین نمونههای این نوع از تبلیغات میتوان به رپورتاژ آگهی و لینکهای اسپانسر شده اشاره کرد.
- اتوماسیون بازاریابی (Marketing Automation)
منظور از اتوماسیون بازاریابی، نرمافزارهایی است که باعث انجام خودکار فعالیتهای بازاریابی شما میشوند. بسیاری از فعالیتهای تکراری بازاریابی که معمولاً به صورت دستی انجام میشوند را میتوان به دست این سیستمها سپرد، از جمله:
ارسال خبرنامههای ایمیلی
زمانبندی برای ارسال خودکار پست در شبکههای اجتماعی
بهروزرسانی فهرست تماسها
سازماندهی فرآیند پرورش مشتری راغب (Lead-nurturing)
نظارت بر کمپینهای بازاریابی و گزارشگیری
- بازاریابی ایمیلی (Email Marketing)
ایمیل مارکتینگ یا بازاریابی ایمیلی یکی از مقرون به صرفهترین روشها برای ارتباط کسبوکار با مخاطبان خود است. غالباً از ایمیل برای ترویج و تبلیغ محتوا، تخفیفها و رویدادهای مختلف و همچنین هدایت مردم به سمت وبسایت کسبوکار استفاده میشود. به عنوان نمونه میتوانید ایمیلهایی از این دست را برای مخاطبان خود ارسال کنید:
خبرنامه برای مشترکان وبلاگ
ایمیلهای پیگیری برای بازدیدکنندگانی که آیتم خاصی را دانلود کردهاند
ایمیل خوشامدگویی به مشتری
ارسال پیشنهادات ویژه جهت خرید در ایام خاص برای مشتریان وفادار
ارسال زنجیرهوار نکات و محتوای سودمند برای پرورش مشتری راغب.
- روابط عمومی آنلاین (Online PR)
روابط عمومی آنلاین تلاشی است در جهت کسب و تقویت جایگاه کسبوکار و افزایش پوشش خبری آن در نشریات دیجیتال، وبلاگها و سایر وبسایتهای محتوا-محور. روابط عمومی آنلاین کاملاً به روابط عمومی سنتی شباهت دارد، اما در فضای دیجیتال اجرا میشود. از جمله کانالهایی که در راستای مُثمر ثمرتر کردن روابط عمومی خود میتوانید از آنها استفاده کنید عبارتند از:
ارائه گزارش در شبکههای اجتماعی و تعامل با نظرات کاربران
تعامل با نقد و نظراتی که در وبسایت های مختلف در رابطه با شرکت شما درج شده
تعامل با نظراتی که در وبسایت یا وبلاگ خودتان ثبت شده
- بازاریابی درونگرا (Inbound Marketing)
بازاریابی درونگرا، ربایشی یا جاذبهای، عبارت نسبتاً قلمبه سلمبهای است که به استفاده از کانالهای مختلف بازاریابی دیجیتال برای دسترسی به مشتریان جدید اشاره دارد؛ به عبارت دیگر، بازاریابی دیجیتال روشی برای جذب مشتری به سمت محصولات و خدمات کسبوکار از طریق انواع بازاریابی دیجیتال و بهخصوص بازاریابی محتوایی است. در این نوع از بازاریابی با ارائه اطلاعاتی که برای مشتری واقعاً ارزشمند و سودمند است (مثلاً در خبرنامهها، وبلاگ و شبکههای اجتماعی)، تجربه بهتری را برای وی رقم میزنیم و اعتمادسازی میکنیم.
نکتهای که در اینجا باید به آن توجه داشته باشید این است که استفاده مؤثر از هر یک از این کانالها و روشها مستلزم برنامهریزی و داشتن چیزی به نام «استراتژی بازاریابی دیجیتال» است.
استراتژی بازاریابی دیجیتال چیست؟
استراتژی بازاریابی دیجیتال یک برنامه دقیق و توأم با جزئیات فراوان در رابطه با چگونگی بهرهبرداری از کانالهای مختلف بازاریابی دیجیتال در راستای تحقق اهداف کسبوکار است.
در هنگام طراحی یک استراتژی بازاریابی دیجیتال باید به کانالهای موردنظر، منابع لازم (نیروی انسانی، زمان و پول) برای هر کانال و نتایج موردنظر توجه داشته باشید.
یکی از اشتباهات رایجی که بسیاری از مدیران بازاریابی دیجیتال یا صاحبان کسبوکارهای مختلف مرتکب میشوند این است که بدون هیچ برنامه خاصی سعی میکنند تا همه چیز را در آن واحد انجام بدهند و عموماً روی کانالهایی سرمایهگذاری میکنند که با کسبوکار آنها سنخیتی ندارد. لذا درنهایت به هیچ نتیجهای نمیرسند.
در این بخش شما با مراحلی که برای تدوین استراتژی خود نیاز دارید آشنا می شوید.
مرحله 1: داشتن یک وبسایت خوب
اولین گام، ایجاد یک وبسایت سریع و سازگار با موبایل (Mobile friendly) است. این وبسایت باید برای معرفی شرکت و محصولات آن چندین صفحه فرود (یا صفحه فروش) داشته باشد.
مرحله 2: توجه به سئو و بهینهسازی سایت
مرحله بعدی، انجام اقدامات مربوط به سئو و شناسایی مواردی است که باید برای سئو بهینهسازی شوند. ابتدا باید به سراغ امور فنی سئو بروید و سپس سئوی داخلی (On-Page SEO) و پس از آن سئوی خارجی (Off-Page SEO) را مدنظر قرار دهید.
مرحله 3: اجرای بازاریابی محتوایی
با توجه به نتایج تحقیقات جامعی که درباره کلمات کلیدی انجام دادهاید و یافتههای ارزیابیهای خود، باید برنامهای برای بازاریابی محتوا تهیه و تنظیم کنید که شامل موارد زیر باشد:
چه انواعی از محتوا باید تولید شود؟ (متنی، ویدیویی...)
زمان انتشار آن محتوا (تقویم انتشار)
چگونگی تبلیغ و ترویج محتوا (مثلاً با استفاده از شبکههای اجتماعی، ایمیل و PPC)
مرحله 4: بازاریابی در شبکههای اجتماعی
برای افزایش آگاهی مردم نسبت به برند و فروش، از شبکههای اجتماعی بهرهبرداری کنید. با تعریف شخصیت یا به اصطلاح، پرسونای (persona) مشتری ایدئال، بررسی کنید که کدام شبکههای اجتماعی برای بازاریابی کسبوکار شما مناسب هستند و برای انتشار محتوا در آن شبکه ها یک تقویم انتشار تنظیم کنید.
همزمان فهرستی از افراد محبوب و تاثیرگذار (اینفلوئنسرهای) شبکههای اجتماعی منتخب تهیه کنید که احتمال میدهید که به محصول شما یا نسبت به اشتراکگذاری محتوای شما در شبکههای اجتماعی رغبت داشته باشند.
مرحله 5: اجرای بازاریابی ایمیلی
با استفاده از چندین فراخوان به اقدام یا عمل، در قسمتهای مختلف وبسایت و حسابهای شبکههای اجتماعیتان، ساختن یک فهرست ایمیل را آغاز کنید. به عنوان مثال میتوانید با ترغیب کاربران به ثبت نام برای دریافت خبرنامه یا دانلود یک آیتم رایگان و یا شرکت در یک دوره آزمایشی رایگان، آدرس ایمیل آنها را دریافت کنید.
مرحله 6: استفاده از تبلیغات PPC
همزمان با فعالیتهای بالا یک کمپین کلیکی AdWords هم داشته باشید و افرادی که کلمات کلیدی مرتبط با محصولات تان را جستجو میکنند را هدف قرار بدهید.
مرحله 7: سنجش و آنالیز نتایج
اطمینان پیدا کنید که Google Analytics در وبسایت شما فعال است و پیکربندی آن به درستی انجام شده و این امکان را دارید که بازده هر یک از مراحل بالا را به دقت بسنجید.
یک فایل اکسل باز کنید و برای هر مورد جزئیاتی در رابطه با هزینه ها، تعداد بازدید، تعداد تبدیل (به مشتری بالفعل)، افرادی که تماس گرفتهاند و موارد مقتضی دیگر را اضافه کنید.
آنچه که در اینجا به عنوان نمونه ذکر شد، خلاصهای از چیزهایی است که یک استراتژی بازاریابی دیجیتال باید شامل آنها باشد. اگر کسبوکار کوچکی دارید و منابع موجود بسیار محدود است، شاید قادر به اجرای تمامی این مراحل نباشید. در اینصورت باید یک رویکرد مرحلهبهمرحله داشته باشید و با وبسایت، سئو و بازاریابی محتوا شروع کنید. پس از مدتی شاهد افزایش ترافیک و درآمد خواهید بود و سپس میتوانید ابزارها و روشهای دیگری را هم به استراتژی بازاریابی دیجیتال خود اضافه کنید.
یک بازاریاب دیجیتال چه وظایفی دارد؟
بازاریابهای دیجیتال مسئول ایجاد و افزایش آگاهی نسبت به برند (Brand Awareness) و تولید مشتری راغب یا لید (Lead Generation) از طریق همه کانالهای دیجیتالی موجود (رایگان و پولی) هستند که در دسترس کسبوکار قرار دارد. از جمله این کانالها میتوان به وبسایت خود شرکت، شبکههای اجتماعی، موتورهای جستجو، ایمیل، تبلیغات و وبلاگ شرکت اشاره کرد.
معمولاً بازاریابهای دیجیتال برای هر کانال روی یک شاخص کلیدی عملکرد (KPI) متفاوت تمرکز میکنند تا بتوانند عملکرد شرکت در هر مورد را به درستی سنجیده و ارزیابی کنند. امروزه سِمَتهای مرتبط با بازاریابی دیجیتال متعددی را میتوان در هر شرکت تعریف کرد. در شرکتهای کوچک یک نفر میتواند مسئولیت اجرای بسیاری از تاکتیک هایی که در بالا به آنها اشاره شد را بر عهده بگیرد، اما در شرکتهای بزرگ برای این تاکتیکها چندین کارشناس در نظر گرفته میشود که هر یک از آنها فقط روی یک یا دو کانال دیجیتال خاص تمرکز دارند.
در اینجا به چند نمونه از این کارشناسان بازاریابی دیجیتال اشاره میکنیم:
- مدیر سئو (SEO Manager)
شاخص اصلی: ترافیک طبیعی یا ارگانیگ
به طور خلاصه، وظیفه و هدف مدیران سئو کسب رتبه برای کلمات کلیدی مناسب در صفحات نتایج جستجوی موتورهای جستجو است. فرد شاغل در این سمَت با استفاده از روشهای مختلف بهینهسازی برای موتورهای جستجو یا همان سئو، معمولاً به طور مستقیم با تولیدکنندگان محتوا همکاری میکند تا اطمینان حاصل شود که محتوای تولیدشده در موتورهای جستجو و بهخصوص گوگل عملکرد خوبی خواهد داشت.
دیجیتال مارکتینگ مفهوم گستردهای است که تمامی اقدامات مرتبط با بازاریابی از طریق اینترنت و فناوریهای الکترونیکی را در برمیگیرد. باید توجه داشته باشید که هر اقدام و روشی برای همه کسبوکارها مؤثر واقع نخواهد شد و بدون برنامه نمیتوان ره بهجایی برد، لذا باید با انجام تحقیقات و بررسیهای لازم یک استراتژی بازاریابی دیجیتال دقیق و جامع را تنظیم کنید که جزئیات بهرهبرداری از هر یک از روشها و کانالهای مختلف بازاریابی دیجیتال را مشخص میکند. درنهایت، بازاریابی دیجیتال مستلزم دقت نظر و پیگیری و نظارت مستمر است و تنها از این طریق است که در مدت نسبتاً کوتاهی میتوانید به سرمنزل مقصود دست پیدا کنید.