در هر قسمت از ایران دارای صنایع دستی منحصر به فرد خود است. در اینجا ما قصد داریم در مورد فرش های شهرهای مختلف صحبت کنیم.
آذربایجان شرقی
تبریز
عمده فعالیت قالی بافی در تبریز بر می گردد به زمان هولاکوخان (615-663 ه.ق) که تبریز مرکز عمده تولید، خرید و فروش بوده است. فرش های تبریز به علت دوام، طرح های جالب، ظرافت و کیفیت بالا از طرفداران زیادی برخوردار بوده است. در این استان فرش ها هم با رج شمار پایین (20 گره) تا رج شمار بالا (70 گره و بالاتر) تولید می شود. نوع گره فرش های تبریزی ترکی بوده و از نظر پود، لول بافت (یک نوع شیوه در بافت که تفاوت آن در نحوه چله کشی است) است.
دیگر شهرهای آذربایجان شرقی نیر کار قالی بافی انجام می دهند: مانند اردبیل، سراب، هریس و ...
اردبیل
در اردبیل نیز فرش ها با گره ترکی بافته می شود و طرح هایی همچون هراتی مشایخی، گل دانی، ظل السلطان و ترنج دار شیخ صفی بافته می شود.
سراب
سرابی ها در اندازه های کوچک مانند ذرع و نیم، دو ذرعی و کناره فرش می بافند. طرح فرش ها ترنج های شش ضلعی هندسی هستند و معمولا رنگ ها زنده و براق هستند.
هریس
فرش های پشمی شهر هریس در داخل و خارج از ایران به شدت معروف هستند و طرح ها به صورت هندسی می باشند.
اصفهان
یکی از مراکز اصلی و مهم قالی باقی در زمان صفویه شهر اصفهان می باشد. همچنین یکی از مراکز مهم کشت گیاهان رنگ زا به خصوص روناس اصفهان بوده است. به همین خاطر بیشتر فرش های این شهر دارای رنگ های طبیعی می باشد.
منبع تامین پشم این استان، شهرهای کرمان، کرمانشاه و کشور استرالیا می باشد. فرش های این شهر با گره فارسی بافته می شوند.
بافت فرش های ظریف و گل ابریشم با طرح های زیبای این شهر از شهرت جهانی برخوردار است. در این شهر فرش هایی با ابعاد ذرع و چارک، ذرع و نیم، دو ذرعی، پرده ای و 6 متری متداول است. پشم مصرفی در این نوع فرش ها ظریف هستند و درصد بالایی پشمی است که به کرک معروف هستند.
از مراکز مهم دیگر قالی بافی در این استان، شهرهای نائین، کاشان، جوشقان، شهرضا و میمه می باشند.
کاشان
فرش کاشان از فرش های طرح گردان و لچک ترنج اصفهان تاثیر گرفته است و رنگ بندی محدودتری نسبت به اصفهان دارد. اکثر فرش های کاشان تقریبا به اندازه سجاده و بزرگتر است و در دهات شرقی کاشان قالیچه های کمتر از یک متر مربع تولید می شوند.
تهران
تهران عمر طولانی در فرش بافی ندارد، تقریبا 150 سال است که در این شهر فرش بافته می شود. در تهران مراکزی همچون شرکت سهامی فرش ایران و موزه فرش ایران قرار دارد. فرش ها در تهران هم به صورت گره ترکی و هم به صورت گره فارسی بافته می شود.
از مراکز مهم قالی بافی در استان تهران، ورامین است که طرح ها معروف به مینا خانی می باشد.
خراسان
فرش بافی در استان خراسان سابقه ای طولانی دارد. فرش ها در این استان به دو صورت گره ترکی و گره فارسی بافته می شود. اما فرش های این استان تنوع رنگ نداررد ولی تمامی رنگ های استفاده شده گیاهی هستند.
مراکز مهم قالی بافی در این استان مشهد، بیرجند، قائن، سبزوار و قوچان می باشد.
یکی از با ارزشترین صنایع دستی خراسان رضوی قالیبافی است، تاریخ دقیقی از شروع بافت فرش در مشهد وجود ندارد اما محققان نزدیک به ۱۵۰ سال تخمین زده اند.
کردستان
مراکز مهم قالی بافی در این استان شهرهای سنندج و بیجار هستند.
سنندج
بافت های این شهر به صورت یک پوده می باشد و نوع گره، گره ترکی است. بیشتر بافت ها در ابعاد کوچک پشتی، سجاده، ذرع و نیم می باشند و تمامی رنگ ها طبیعی است. بیشتر طرح ها هندسی با ترنج های بزرگ شش گوش، دسته گل، طرح بته و هراتی است.
بیجار
در این شهر فرش ها با گره ترکی بافته می شوند و به خاطر بلند بودن پرزها، پرگوشت هستند. اغلب طرح ها به صورت گلدار یا شاخه شکسته، هراتی کمپ و ترنج می باشند ولی طرح های ترنج دار بزرگ از طرح های رایج این شهر است.
قم
در ابتدا قالی های قمی ظرافت نه چندانی نداشتند ولی بعدها قالیبافی در قم تکامل یافته و فرش های تمام ابریشم با رج شمار بالا تولید کردند و به قالی های " گل ابریشم" معروف هستند.
عامل تعیین کننده شناسایی قالی های قم نحوه کار است. اگر به قالی های شهرهای مختلف نگاه کنیم در پشت شان به خصوص در ضخامت پودها، تار یا گره ها کمی بی نظمی وجود دارد ولی در قالی های قم ابدا وجود ندارد.
کرمان
سابقه قالی بافی در کرمان به چندین قرن می رسد. تاریخ فرش بافی کرمان به دوره ساسانیان بر می گردد. البته قبل از قالی بافی، یکی از مراکز مهم تولید شال بوده و زمانی که پارچه های شالی از رونق افتاده، رو به قالی بافی آوردند.
شهرت جهانی فرش کرمان، تنوع نقش و استفاده از رنگ های متنوع است. فرش ها با گره فارسی بافته می شود و در بیشتر مواقع دو پوده و یا سه پوده می باشند.
غیر از شهرکرمان شهرهای راور، رفسنجان و ماهان از مراکز مهم قالی باقی استان کرمان می باشد.
جالب است بدانید که کرمانی بیشتر طرح های گل و برگ، درخت در بافت قالی استفاده می کنند؛ با توجه به اینکه کرمان شهری کویری است.
فرش کرمان یکی از متنوع ترین و شادترین فرش های ایران است.
مرکزی
مراکز مهم قالی بافی این استان شهرهای اراک، ساروق، فراهان و تفرش هستند.
اراک معمولا از انواع متوسط بافت می باشند که با گره فارسی بافته می شوند.
فرش های ساروق به خاطر رنگ و بافت خوب از شهرت فراوانی برخوردار است. طرح های آنها اغلب به سبک های مننی می باشند و البته به سبک شکسته نیز بافته می شوند.
همدان
بیشتر فرش های همدان به صورت تجاری و متوسط بافته می شوند که اکثرا یک پوده و پرگوشت و بادوام هستند که با گره ترکی بافته می شوند. رنگ ها تماما گیاهی هستند.
یزد
یزد هم مانند کرمان یکی از مراکز تولید شال بوده است و بعد ها به قالی بافی روی آوردند.
فرش ها با گره فارسی و در ابعاد بزرگ و با پرز بلند بافته می شوند. یکی از نکات مثبت فرش های یزدی استفاده از رنگ های طبیعی و پشم مرغوب می باشد.
