مقدمه
فرض کنید که یک شرکت با تمام امکانات وجود دارد، این شرکت کارمندان کافی و ماهر و تجهیزات مناسب و فضای مناسب برای فعالیت را دارد و کادر و امکانات و مکان از هر نظر فوق العاده هستند. اما این شرکت هیچ مدیر و سرمایه گذار و ساختاری برای انجام کار و پروژه ندارد یعنی کارمندان نمیدانند باید چه کاری انجام دهند و کسی انجام کاری را مدیریت نمیکند! در نتیجه در این شرکت هیچ کاری انجام نخواهد شد.
سیستم عامل که به آن Operating System یا به اختصار (OS) میگویند در حقیقت نقش مدیر شرکت و ساختار را بازی میکند.
اگر قرار باشد در یک جمله توضیح دهیم که سیستم عامل چه کاری انجام میدهد کافیست بگوییم با مدیریت و کنترل کامپیوتر و سخت افزار را قابل استفاده میکند.
۱_ سیستم عامل، اعضای مختلف کامپیوتر (سخت افزار) را مدیریت میکند و آنها را با هم هماهنگ میکند تا کاری که شما به کامپیوتر دستور میدهید انجام شود.
۲_ سیستم عامل کمک میکند شما به راحتی با کامپیوتر ارتباط برقرار کنید و خواسته ها و دستورات خود را برای پردازش و در نهایت انجام به کامپیوتر ارائه دهید.
۳_ سیستم عامل با اولویت بندی انجام کار ها سرعت انجام دستورات را بالا میبرد.
۴_ سیستم عامل به شما کمک میکند فایل ها خود را مدیریت کنید و آن ها را سازماندهی حذف، کپی و جستوجو کنید
و .....
سیستم عامل دستگاه های مختلف باهم متفاوت هستند و هر دستگاهی سیستم عامل های مخصوص به خود را دارد. برای درک این موضوع به مثال زیر توجه کنید:
یک گوشی قدیمی دکمه ای و یک گوشی هوشمند امروزی و یک لپتاپ را در نظر بگیرید. در گوشی قدیمی همه چیز با دکمه ها مدیریت میشود و برنامه ها و حالت اجرای آنها بسیار ساده است اما کارایی کمتری دارند ولی در گوشی هوشمند و مدرن خبری از دکمه ها نیست. برنامه ها پیچیده تر و کاربردی تر و بیشتر هستند و همه چیز متفاوت است و در لپتاپ بطور کلی همه چیز متفاوت است! از این تفاوت ها میتوانیم بفهمیم که قطعا سیستم عامل این دستگاه ها باهم متفاوت است اما چرا باید سیستم عامل دستگاه ها متفاوت باشد؟
بیاید برای پاسخ دادن به این سوال یک مثال دیگر را بررسی کنیم :
فرض کنید یک دو چرخه، یک موتور، یک ماشین، یک کامیون، یک قطار، یک کشتی و یک هواپیما و یک فضا پیما داریم.
دوچرخه را میتوان با پدال و یک فرمان کنترل و استفاده کرد اما آیا بقیه این ماشین های حمل و نقل هم با یک پدال و فرمان، کنترل میشوند و قابل استفاده هستند؟ البته که نه
بنابراین طبیعیست که برای کنترل و استفاده از هر دستگاه الکترونیکی سیستم عامل متفاوت در نظر گرفت تا کنترل و استفاده و رفع نیاز ها بخوبی انجام شود.
سیستمعامل رایج: ویندوز، macOS، لینوکس
دلیل تفاوت: این دستگاهها برای کارهای چندمنظوره و پیچیده مانند برنامهنویسی، طراحی گرافیکی، گیمینگ و اداره امور عمومی طراحی شدهاند. بنابراین سیستمعامل آنها باید از سختافزار قدرتمند (پردازندهی قوی، رم بالا، کارت گرافیک) پشتیبانی کند.
در تلفنهای هوشمند و تبلتها (Smartphones & Tablets):
سیستمعامل رایج: اندروید، iOS
دلیل تفاوت: محدودیتهای این دستگاهها و نیازمندیهای خاص آنها باعث ایجاد سیستمعاملهای جداگانه شده است:
منابع محدود: باتری با ظرفیت کم، حافظه و پردازندهی نسبتاً محدودتر.
سادگی و امنیت: سیستمعامل موبایل باید ساده و در برابر تهدیدات امنیتی مقاوم باشد.
در سرورها (Servers):
سیستمعامل رایج: لینوکس، ویندوز سرور
دلیل تفاوت: سرورها کامپیوترهای همیشه روشنی هستند که خدمات را به کاربران دیگر (مثلاً میزبان یک وبسایت) ارائه میدهند. سیستمعامل آنها باید:
پایداری و قابلیت اطمینان فوقالعاده بالا داشته باشد
توانایی سرویسدهی به هزاران کاربر همزمان را داشته باشد.
امکانات پیشرفته ی امنیتی و شبکهای داشته باشد.
