جرم تبانی برای بردن مال غیر یکی از جرایمی است که به دلیل تأثیرات گسترده‌ای که بر جامعه دارد، توجه ویژه‌ای را در قوانین کیفری به خود جلب کرده است. این جرم به معنای توافق دو یا چند نفر برای فریب و استفاده از اموال شخصی دیگر است که به طور غیرقانونی منجر به ازدست‌رفتن حق و دارایی‌های افراد می‌شود.
تعریف تبانی
تبانی به معنای توافق یا همدستی دو یا چند نفر برای انجام عملی خلاف قانون است. در جرم تبانی برای بردن مال غیر، این توافق معمولاً به‌منظور کسب منفعت مالی به ضرر شخص دیگری صورت می‌گیرد. این جرم از جمله جرایم پیچیده است که اغلب با سایر جرایم نظیر کلاهبرداری و خیانت‌درامانت همراه می‌شود.
جرم تبانی در حقوق ایران
در حقوق ایران، جرم تبانی به‌عنوان یکی از جرایمی شناخته می‌شود که نه‌تنها بر حقوق مالی افراد بلکه بر اعتماد عمومی جامعه نیز تأثیرات منفی دارد. قانون‌گذار ایرانی با وضع قوانین سخت‌گیرانه تلاش کرده است تا با مقابله با این جرم، زمینه‌های سوءاستفاده و تقلب را از بین ببرد.
عناصر تشکیل‌دهنده جرم تبانی
برای اثبات جرم تبانی، وجود سه عنصر مادی، معنوی و قانونی ضروری است. در ادامه به بررسی هر یک از این عناصر می‌پردازیم.
در جرم تبانی، عنصر مادی می‌تواند شامل انجام فعلی نظیر امضای اسناد جعلی یا ترک فعلی نظیر عدم افشای اطلاعات باشد. این اعمال باید به نحوی باشد که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به ضرر مالک واقعی مال منجر شود.
خاطرنشان می‌شود برای اثبات جرم تبانی، باید نشان داده شود که به دلیل این تبانی، ضرر و زیان مادی به فرد یا افرادی وارد شده است. این ضرر می‌تواند به‌صورت مستقیم نظیر ازدست‌دادن مال و یا به‌صورت غیرمستقیم نظیر کاهش ارزش اموال باشد.
عنصر معنوی جرم تبانی بر پایه قصد و نیت مجرمانه استوار است. در این جرم، فرد یا افرادی که در تبانی شرکت دارند، باید از ابتدا قصد انجام عمل غیرقانونی و واردکردن ضرر به دیگری را داشته باشند.
همچنین در جرم تبانی، سوءنیت نقش مهمی دارد، زیرا نشان‌دهنده این است که افراد با آگاهی کامل از غیرقانونی بودن عمل خود، به دنبال منافع شخصی هستند.
عنصر قانونی این جرم، قانون مجازات اشخاصی که برای بردن مال غیر تبانی می‌نمایند می‌باشد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
در همین زمینه مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۱۳۰۷/۰۵/۰۳ قانون مجازات اشخاصی که برای بردن مال غیر تبانی می‌نمایند را تصویب کرد که مقرر می‌دارد:
ماده اول - هر گاه اشخاصی با یکدیگر تبانی کرده و برای بردن مالی که متعلق به غیر است بر همدیگر اقامه دعوی نمایند این اقدام آنها جزء تشبث به وسایل متقلبانه برای بردن مال دیگری که به‌موجب ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی پیش‌بینی شده است محسوب وبه مجازات مندرجه در ماده مزبور محکوم خواهند شد.
ماده دوم - اشخاصی که به‌عنوان شخص ثالث در دعوایی وارد شده یا به‌عنوان شخص ثالث بر حکمی اعتراض کرده یا بر محکوم به حکمی مستقیماً اقامه دعوی نمایند و این اقدامات آنها ناشی از تبانی با یکی از اصحاب دعوی برای بردن مال یا تضییع حق طرف دیگر دعوی باشد کلاهبردار محسوب و علاوه بر تأدیه خسارات وارده به مجازات کلاهبرداری محکوم خواهند بود.
تبانی هر یک از طرفین دعوای اصلی با اشخاص فوق نیز در حکم کلاهبرداری است و مرتکب
به مجازات مذکوره محکوم می‌گردد.
سؤال: آیا تحقق جرم فوق منوط به بردن مال می‌باشد یا صرف تبانی و طرح شکایت کیفری یا دعوی حقوقی به‌منظور بردن مال غیر کفایت می‌نماید؟
وکیل کیفری در قم پاسخ می‌دهد: برابر با نظریه اداره کل حقوقی به شماره ۷/۹۷/۲۲۹۳ مورخ ۱۳۹۷/۹/۲۵ تحقق بزه موضوع ماده اول قانون مجازات اشخاصی که برای بردن مال غیر، تبانی می‌نمایند؛ مقید به حصول نتیجه، یعنی بردن مال غیر نیست.
انواع تبانی در قوانین ایران
یکی از شایع‌ترین انواع تبانی، تبانی در قراردادهاست. این نوع تبانی معمولاً بین دو طرف قرارداد اتفاق می‌افتد که با هماهنگی و توافقات پنهانی، تلاش می‌کنند حقوق طرف سوم را نادیده بگیرند یا از آن سوءاستفاده کنند
در معاملات نیز تبانی به معنای توافق پنهانی بین فروشنده و خریدار برای فریب‌دادن طرف سوم، مثلاً یک شخص حقوقی، است. این نوع تبانی می‌تواند به‌صورت کاهش ارزش واقعی مال یا افزایش مصنوعی قیمت صورت گیرد.
تبانی در ارث، معمولاً بین ورثه و یا وکیل آنها اتفاق می‌افتد و هدف آن فریب‌دادن سایر وراث و یا حذف آنها از ارثیه است. این نوع تبانی می‌تواند به‌صورت تغییر اسناد و مدارک، جعل امضا، یا هماهنگی پنهانی میان ورثه رخ دهد.
مجازات جرم تبانی برای بردن مال غیر
مطابق قانون مجازات اشخاصی که برای بردن مال غیر تبانی می‌نمایند، مجازات تبانی برای بردن مال غیر در حکم کلاهبرداری بوده و طرفین این تبانی به مجازات کلاهبرداری موضوع ماده ۲۳۸ قانون مجازات عمومی محکوم می‌شوند با نسخ قانون مجازات عمومی، مجازات کلاهبرداری در ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری وضع شده است که علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، حبس از یک تا هفت سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ شده است.
لازم به ذکر است باتوجه‌به قانون کاهش حبس‌های تعزیری و مستند به تبصره الحاقی به ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی در حال حاضر میزان مجازات جرم تبانی برای بردن مال غیر علاوه برای جزای نقدی مذکور، حبس از شش ماه تا سه سال و شش ماه می‌باشد.
به‌موجب بند پ ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی مرور زمان تعقیب جرم تبانی برای بردن مال غیر هفت سال می‌باشد و بعد از انقضای هفت سال از آخرین اقدام قضایی جرم مزبور دیگر قابل‌تعقیب نیست .
شروع به جرم تبانی
برابر با ماده ۶۱۱ قانون مجازات اسلامی، هر گاه دو نفر یا بیشتر اجتماع و تبانی بنمایند که علیه اعراض یا نفوس یا اموال مردم اقدام نمایند و مقدمات اجرائی را هم تدارک دیده باشند؛ ولی بدون اراده خود موفق به اقدام نشوند حسب مراتب به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهند شد.
رد مال در بزه تبانی برای بردن مال غیر
هرگاه اشخاصی با یکدیگر تبانی کرده و برای بردن مالی که متعلّق به غیر است بر همدیگر اقامه دعوی نمایند، چنانچه با طرح دعوا موفق به بردن مال غیر هم بشوند، علاوه بر مجازات حبس، به رد مال و جزای نقدی هم محکوم می‌شوند و در غیر این صورت، رد مال و جزای نقدی منتفی بوده و فقط مجازات حبس قابل‌اعمال است.
شایان‌ذکر است در بزه شروع به تبانی برای بردن مال غیر به دلیل محقق‌نشدن بردن مال غیر، جزای نقدی و رد مال منتفی است.
نحوه اثبات جرم تبانی
اثبات جرم تبانی معمولاً از طریق جمع‌آوری شواهد و مدارک نظیر اسناد، شهادت شهود و بررسی مکالمات صورت می‌گیرد. نقش وکیل در این فرآیند بسیار حائز اهمیت است، زیرا او می‌تواند با تحلیل دقیق مدارک و دفاعیات مؤثر، موکل خود را در دادگاه یاری دهد.
البته اثبات این جرم کار آسانی نیست و تنها از عهده یک وکیل باتجربه بر می‌آید چرا که وکیلقم بااطلاع از قوانین و مقررات در این زمینه دانش کافی را دارد تا در سریع‌ترین زمان ممکن پرونده شما را حل کند.
سؤال: جرم تبانی برای بردن مال غیر قابل تعلیق می‌باشد؟
وکیل متخصص دعاوی کیفری پاسخ می‌دهد: باتوجه‌به این که جرم تبانی برای بردن مال غیر در حکم کلاهبرداری می‌باشد و مرتکب به مجازات کلاهبرداری محکوم می‌شود به‌موجب ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری درصورتی‌که ارزش مال موضوع جرم کمتر یک‌صد میلیون تومان باشد مجازات تبانی قابل تعلیق می‌باشد.
مرجع قضایی صالح تبانی برای بردن مال غیر
در جرم تبانی برای بردن مال غیر از طریق اقامه دعوی صوری علیه یکدیگر، دادگاهی صالح به رسیدگی است که این تبانی در حوزه قضایی آن واقع شده است؛ بنابراین دادگاهی که نتیجه تبانی (بردن مال غیر) در آن محقق می‌گردد دراین‌خصوص صلاحیت رسیدگی ندارد.
لایحه دفاعیه تبانی برای بردن مال غیر
در پرونده‌های تبانی مالیاتی، لایحه دفاعیه باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که نشان دهد متهم هیچ نقشی در تقلب مالیاتی نداشته و تمامی اقدامات وی قانونی بوده است. این لایحه می‌تواند شامل اسناد مالی، حسابداری، و شهادت حسابداران و متخصصان مالی باشد.
برای رد اتهامات تبانی، متهم باید بتواند نشان دهد که در هیچ‌یک از مراحل جرم دخالتی نداشته و از تبانی بی‌اطلاع بوده است. این کار معمولاً از طریق ارائه شواهد و مدارک مستند، شهادت شاهدان، و تحلیل منطقی وقایع انجام می‌شود.
یکی دیگر از روش‌های دفاعی، استناد به عدم علم و آگاهی از وقوع تبانی است. در این روش، متهم باید ثابت کند که از فعالیت‌های غیرقانونی سایرین اطلاعی نداشته و بدون آگاهی از موضوع وارد ماجرا شده است.
وکیل تبانی برای بردن مال غیر
وکیل در پرونده‌های مربوط به تبانی نقش حیاتی ایفا می‌کند. او با تحلیل دقیق مدارک، بررسی تمامی جوانب پرونده و ارائه دفاعیات قوی، می‌تواند در کاهش مجازات یا حتی تبرئه متهم مؤثر باشد
همچنین، وکیل می‌تواند در دادگاه با استناد به قوانین و مقررات مربوطه، از حقوق موکل خود دفاع کند و مجازات‌های لازم را برای متهمان درخواست نماید.
نتیجه‌گیری
جرم تبانی برای بردن مال غیر یکی از جرایمی است که علاوه بر واردکردن ضرر مالی به افراد، به اعتماد عمومی جامعه نیز لطمه می‌زند. قانون‌گذار با وضع قوانین سخت‌گیرانه تلاش کرده است تا با این جرم مقابله کند. بااین‌حال، پیشگیری از این جرم نیازمند آگاهی‌بخشی، نظارت دقیق و همکاری همه‌جانبه افراد جامعه است.
