مطالبه خسارت مازاد بر سقف تعهد بیمه سوال اغلب کاربران است، بیشتر افراد به این فکر می‌کنند که اگر اتفاقی بیفتد، بیمه تمام هزینه‌ها را پرداخت خواهد کرد. اما واقعیت این است که بیمه‌ها معمولاً یک سقف پرداختی دارند. حالا اگر خسارتی که اتفاق می‌افتد بیشتر از این سقف باشد، چی؟ بله! اینجاست که مفهوم "خسارت مازاد بر سقف بیمه" وارد بازی می‌شود. این خسارت‌ها، هم می‌توانند جیبتان را خالی کنند و هم دچار دردسرهای قانونی شوید. بیایید این موضوع را از نزدیک بررسی کنیم.
وکیل تصادفات توضیح می دهد:خسارت مازاد بر سقف بیمه، به هزینه‌های اضافی گفته می‌شود که بعد از وقوع حادثه‌ای، بیشتر از مبلغ پوشش داده شده توسط بیمه‌نامه، به شما تحمیل می‌شود. به زبان ساده، اگر بیمه‌نامه شما مثلاً تا سقف ۵۰۰ میلیون تومان را پوشش دهد و خسارت وارد شده ۷۰۰ میلیون تومان باشد، ۲۰۰ میلیون تومان باقیمانده به‌عنوان خسارت مازاد بر سقف بیمه شناخته می‌شود.
خسارت‌های معمولی، خسارت‌هایی هستند که به‌راحتی توسط بیمه پوشش داده می‌شوند و مبلغ آن‌ها در محدوده سقف بیمه‌نامه قرار دارد. اما خسارت‌های مازاد بر سقف بیمه، همان هزینه‌های اضافی و پیش‌بینی نشده‌ای هستند که خارج از محدوده این سقف هستند و باید توسط خود شخص پرداخت شوند.
سقف بیمه، حداکثر مبلغی است که شرکت بیمه تعهد می‌کند در صورت بروز خسارت، به بیمه‌گذار پرداخت کند. این سقف، بسته به نوع بیمه‌نامه و شرایط آن می‌تواند متغیر باشد. اما یک نکته مهم این است که سقف بیمه همواره محدود است و اگر خسارت وارده از این سقف بیشتر باشد، بیمه‌گذار باید تفاوت مبلغ را از جیب خود بپردازد.
عوامل متعددی می‌توانند منجر به بروز خسارت‌های مازاد بر سقف بیمه شوند. در ادامه به بررسی چند مورد از این عوامل می‌پردازیم:
خسارت‌های مازاد بر سقف بیمه، می‌توانند تأثیرات مالی بسیار شدیدی بر فرد داشته باشند. اگر خسارت وارده بیشتر از سقف بیمه‌نامه باشد، شما مجبور خواهید بود مبلغ اضافی را از منابع مالی خودپرداخت کنید. این مسئله می‌تواند به‌ویژه در شرایطی که خسارت‌ها بزرگ هستند، باعث بروز مشکلات مالی جدی شود.
علاوه بر تأثیرات مالی، خسارت‌های مازاد بر سقف بیمه می‌توانند به شما ریسک‌های حقوقی نیز تحمیل کنند. اگر قادر به پرداخت این خسارت‌ها نباشید، ممکن است با مشکلات حقوقی و حتی قضایی مواجه شوید. در برخی موارد، این مسائل می‌توانند به دعاوی قانونی یا حتی جریمه‌های سنگین منجر شوند.
محل وقوع حادثه نیز می‌تواند در بروز خسارت مازاد بر سقف بیمه تأثیرگذار باشد. مثلاً در شهرهای بزرگ که هزینه‌های تعمیر و خدمات بالاتر است، احتمال بروز خسارت‌های مازاد بیشتر است. همچنین، اگر حادثه در محلی با ترافیک سنگین یا شرایط خاص دیگر رخ دهد، ممکن است هزینه‌های اضافی به شما تحمیل شود.
نوع وسیله نقلیه نیز یکی از عواملی است که می‌تواند میزان خسارت وارده و به‌تبع آن، خسارت مازاد بر سقف بیمه را تعیین کند. به‌عنوان‌مثال، اگر وسیله نقلیه‌ای که در حادثه دخیل است یک خودروی لوکس باشد، هزینه‌های تعمیر و قطعات آن بسیار بیشتر خواهد بود و احتمال بروز خسارت مازاد افزایش می‌یابد.
یکی از مهم‌ترین سؤالات متداول از وکیل بیمه، تکلیف خسارت مازاد بر تعهد بیمه است.
باتوجه‌به نص ماده ۸ قانون بیمه اجباری و تبصره‌های آن که بیان می‌دارند خسارت وارده به خودروهای غیرمتعارف تا نصف دیه فرد بیشتر نمی‌تواند توسط شرکت بیمه و مقصر حادثه مطالبه گردد و مازاد بر آن با عنایت به اینکه قانون بیمه قانون خاص می‌باشد و قانون مدنی را تخصیص داده است قابل مطالبه نیستو تفسیر خلاف این اجتهاد در مقابل نص می‌باشد و پذیرفته نیست.
همچنین برابر با تبصره ۴ ماده ۸ منظور از خودروی متعارف خودرویی است که قیمت آن کمتر از پنجاه‌درصد (۵۰%) سقف تعهدات بدنی که در ابتدای هر سال مشخص می‌شود، باشد.
خسارت مازاد بر تعهد به معنای آن دسته از خساراتی است که میزان آن‌ها از سقف تعهدات مالی شرکت بیمه‌گر فراتر می‌رود. به عبارتی، زمانی که هزینه‌های جبران خسارت از مبلغی که در قرارداد بیمه تعیین شده، بیشتر شود، آن خسارت را مازاد بر تعهد می‌نامند.
مطابق با ماده ۷ قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مصوب ۱۳۸۷ موارد زیر از شمول بیمه موضوع این قانون خارج است:
۱- خسارت وارده به‌وسیله نقلیه مسبب حادثه.
۲- خسارت وارده به محمولات وسیله نقلیه مسبب حادثه.
۳- خسارت مستقیم و یا غیرمستقیم ناشی از تشعشعات اتمی و رادیواکتیو.
۴- خسارت ناشی از محکومیت جزائی و یا پرداخت جرائم.
بر اساس ماده ۱۰ قانون اصلاح قانون بیمه اجباری به‌منظور حمایت از زیان‌دیدگان حوادث رانندگی، خسارت‌های بدنی وارد به اشخاص ثالث که به علت فقدان یا انقضاء بیمه‌نامه، بطلان قرارداد بیمه، تعلیق تأمین بیمه‌گر، فرارکردن و یا شناخته نشدن مسئول حادثهو یا ورشکستگی بیمه‌گر قابل‌پرداخت نباشد یا به‌طورکلی خسارت‌های بدنی خـارج از شرایط بیمه‌نامه (به استثناء
موارد مصرح در ماده (۷)) تــوسط صندوق مستقلی به نام صندوق تأمین خسارت‌های بدنی پرداخت خواهد شد.
خاطر نشان می شود برای تنظیم و نگارش نمونه دادخواست مطالبه خسارت مازاد بر بیمه و نمونه دادخواست مطالبه خسارت از شرکت بیمه و نمونه دادخواست مطالبه دیه ناشی از تصادفمیتوانید از مشاوره حقوقی از وکیل متخصص بیمه بهره مند گردید.
نمونه رای مطالبه دیه مازاد بر سقف تعهدات بیمه
شماره دادنامه: ۹۳۰۹۹۸۰۲۲۶۲۰۰۵۱۳
تاریخ دادنامه: ۱۳۹۴/۰۵/۲۵
رای دادگاه بدوی
در خصوص دادخواست تقدیمی توسط م. ی. به وکالت از ۱- ع. ن. ۲- ل. ب. به طرفیت خوانده صندوق تأمین خسارت‌های بدنی. به خواسته مطالبه دیه مازاد بر سقف تعهد شرکت بیمه‌گر (بیمه...) موضوع دیه متوفی م. ت. ن. در ماه حرام و دیه صدمات وارده به خواهان‌ها به‌صورت یوم الاداء به شرح دادخواست تقدیمی که وکیل خواهان بیان داشته: مورث خواهان‌ها مرحوم م. ت. ن. در مورخ ۱۳۹۲/۶/۲۷ مصادف با ۱۳ ذی‌القعده سال ۱۴۳۴ هجری قمری طی حادثه رانندگی در ماه حرام فوت کرده و خواهان‌ها که ورثه متوفی بوده‌اند نیز در حادثه مذکور مصدوم شده‌اند. شرکت بیمه آسیا مطابق برگ رسید حواله مورخ ۱۳۹۲/۱۲/۲۳ اقدام به پرداخت خسارات تا سقف تعهدات خود نموده؛ لذا به استناد ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری مصوب سال ۱۳۸۷ که یکی از موارد تعهدات صندوق را شرایط خارج از بیمه‌نامه بیان نموده است، لذا تقاضای الزام خوانده به پرداخت مازاد بر سقف تعهد شرکت بیمه‌گر مذکور درحق خواهان‌ها را داریم. دادگاه باتوجه‌به محتویات پرونده نظر به اینکه وکیل خواهان‌ها خواسته خود در خصوص مطالبه دیات صدمات وارده به خواهان‌ها را مسترد نموده است؛ لذا به استناد بند ب ماده ۱۰۷ قانون آئین دادرسی مدنی قرار رد دعوا صادر می‌گردد و درمورد مطالبه مازاد بر مبلغ پرداخت شده دیه متوفی (مورث خواهان‌ها) باتوجه‌به اینکه در خصوص موضوع (دیه در ماه حرام) طی دادنامه شماره ۹۳۰۰۸۳ مورخ ۱۳۹۳/۴/۲ صادره از شعبه ۱۱۶ دادگاه عمومی جزایی شهرستان اهواز در پرونده کلاسه ۹۲۰۴۰۹ حکم صادره گردیده و مقصر حادثه به پرداخت دیه کامل با فرض وقوع آن در ماه حرام درحق خواهان‌ها گردیده است و باتوجه‌به اینکه اتومبیل موضوع تصادف تحت پوشش شرکت بیمه... بوده است و بیمه‌گر مذکور تا سقف تعهدات خود اقدام به پرداخت دیه نموده و خواهان‌ها می‌بایست مابه‌التفاوت دیه محکوم بها را از محکوم علیه (مقصر حادثه) وصول نماید و مشمول ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری نمی‌باشد؛ بنابراین دعوای خواهان‌ها را دراین‌خصوص وارد ندانسته و حکم بر بطلان آن صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل‌تجدید نظرخواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان تهران است.
رئیس شعبه دوم دادگاه حقوقی تهران - میریان
رای دادگاه تجدیدنظر
در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای م. ی. به وکالت از تجدیدنظر خواهان به طرفیت صندوق تأمین خسارت‌های بدنی نسبت به بخشی از دادنامه شماره ۹۳۰۹۴۳-۱۳۹۳/۹/۳۰ صادره از شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی تهران دایر بر صدور حکم بر بطلان دعوای تجدیدنظر خواهان به خواسته مطالبه دیه مازاد بر سقف تعهد شرکت بیمه‌گر باتوجه‌به محتویات پرونده تجدیدنظرخواهی را وارد می‌داند؛ زیرا اطلاق ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری شخص ثالث مبنی بر تعهد قانونی صندوق به پرداخت خسارت‌های بدنی خارج از شرایط بیمه‌نامه تجدیدنظر خوانده را مکلف به پرداخت دیه موضوع دعوا می‌کند و استدلالات تجدیدنظر خوانده بر خلاف اطلاق مذکور است؛ لذا مستنداً به ماده ۳۵۸ قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی دادنامه تجدیدنظر خواسته را در محدوده تجدیدنظرخواهی نقض و تجدیدنظر خوانده را به پرداخت دیه مازاد بر سقف تعهدات قانونی شرکت بیمه‌گر به نرخ روز درحق تجدیدنظر خواهان محکوم می‌نماید. این رای قطعی است.
شعبه ۳۵ دادگاه تجدیدنظر استان تهران - مستشاران
مسعود اقتصادی - احمدرضا حسین‌خانی
شاید شنیده باشید که افراد در قسمت بار یک خودرو سوار شده‌اند و دچار حادثه شده‌اند. این سؤال پیش می‌آید که اگر چنین حادثه‌ای رخ دهد، آیا امکان مطالبه دیه برای این افراد وجود دارد؟
وکیل بیمه شخص ثالث در خصوص مطالبه دیه اشخاص سوار در قسمت بار خودرو اظهار می‌دارد:
هرچند طبق قوانین راهنمایی‌ورانندگی، حمل اشخاص در قسمت بار خودروها به‌طورکلی ممنوع است. اما در برخی شرایط خاص، این کار ممکن است انجام شود و در اکثر موارد، بیمه از پرداخت دیه به افرادی که در قسمت بار خودرو قرار داشته‌اند، خودداری می‌کند؛ زیرا این کار برخلاف قوانین است.
مطابق با نظریه مشورتی شماره ۷/۹۸/۱۸۲۰ مورخ ۶/۱۱/۱۳۹۸ از اداره کل حقوقی قوه قضائیه:
سرنشین در قانون بیمه اجباری خسارت وارده به شخص ثالث بر اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب ۲۰/۲/۱۳۹۵ تعریف نشده است؛ ولی از نظر عرف جامعه، سرنشینان خودرو، کلیه افرادی محسوب می‌شوند که در هر قسمت خودرو اعم از کابین و یا قسمت بار سوار شده باشند؛ در حال حاضر نیز افرادی که مازاد بر ظرفیت اتوبوس و سایر خودروها سوار می‌شوند مشمول تعریف سرنشین بوده و در صورت بروز تصادف، می‌توانند برای دریافت دیه، به شرکت بیمه مراجعه نمایند و شرکت‌های بیمه نیز مکلف به پرداخت کلیه زیان‌های وارده به افراد سرنشین خواهند بود.
بسیاری از افراد ممکن است این سؤال را داشته باشند که آیا به راننده مقصر حادثه دیه تعلق می‌گیرد یا خیر؟
مطابق با دادنامه شماره ۹۰۰۹۹۸۷۱۹۷۱۰۰۱۶۲ مورخ ۱۳۹۵/۰۳/۲۳ شعبه بیست و سوم دیوان عالی کشور:
راننده مقصر در وقوع حادثه، شخص ثالث محسوب نمی‌شود و دیه وی بر اساس بیمه شخص ثالث، قابل مطالبه نیست؛ اما این شخص از طرفی "سرنشین" محسوب می‌شود و درصورتی‌که بیمه خودرو، بیمه سرنشین را نیز شامل شود خسارت متعلق به سرنشین از بیمه‌گر قابل مطالبه می‌باشد.
رأی وحدت رویه شماره ۷۸۱ - ۱۳۹۸/۶/۲۶ هیأت عمومی دیوان عالی کشور
نظر به اینکه مقررات بند (ب) ماده ۱۱۵ قانون «برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران» مصوب سال ۱۳۸۹ وزارت امور اقتصادی و دارائی را مکلف کرده است در مورد راننده وسیله نقلیه همچون سرنشین، بیمه شخص ثالث را اعمال نمایدو باتوجه‌به اینکه طبق بند (الف) ماده ۱ «قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه» مصوب سال ۱۳۹۵ خسارت بدنی شامل هر نوع صدمه به بدن ولو منتهی به نقص‌عضو و فوت نشود می‌گردد .
هیات عمومی دیوان عالی کشور در رأی وحدت رویه شماره ۸۰۶ - ۱۳۹۹/۱۱/۱۴درباره عدم مسئولیت بیمه‌گر برای پرداخت خسارت بدنی به راننده مسبب حادثه فاقد گواهینامه رانندگی اعلام می‌دارد:
در موارد مشمول ماده ۱۵ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب ۱۳۹۵/۲/۲۰، گرچه پرداخت خسارت به زیان‌دیده و بازیافت آن از مسبب حادثه، پیش‌بینی شده است، اما باتوجه‌به اینکه هرگاه زیان‌دیده، مسبب حادثه و ورود صدمه به خود باشد، پرداخت خسارت به وی و اقدام به بازپس‌گیری آن، کاری بیهوده و غیرعقلایی است، بنابراین هدف از وضع این ماده حمایت از اشخاص ثالث زیان‌دیده است نه مسبب حادثه و اصولاً در این قانون، برای رانندگان مسبب حادثه واجد شرایط مذکور در بندهای چهارگانه ماده ۱۵ یاد شده، مزایایی لحاظ نشده است و به همین علت، این موارد از شمول ماده ۱۱ همین قانون نیز خروج موضوعی دارد. افزون بر این، شرط دارابودن گواهینامه رانندگی برای پرداخت خسارت به راننده مسبب حادثه در بند پ ماده ۱۰ آیین‌نامه اجرائی ماده ۳ قانون یادشده پیش‌بینی شده و این آیین‌نامه به‌موجب تکلیف مقرر در همین ماده به تصویب شورای‌عالی بیمه به‌عنوان مرجع تشخیص موارد خارج از تعهد بیمه‌گر مطابق تبصره ۲ ماده ۲۱ این قانون نیز رسیده است. بنا به‌مراتب، بیمه‌گر مسئولیتی برای پرداخت خسارت بدنی به راننده مسبب حادثه فاقد گواهینامه رانندگی از محل بیمه‌نامه موضوع ماده ۳ قانون مذکور ندارد و رأی شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان قم که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آرا صحیح و قانونی تشخیص داده می‌شود. این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی، در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه‌ها و سایر مراجع، اعم از قضایی و غیر آن لازم‌الاتباع است.
هیأت عمومی دیوان عالی کشور
مراحل قانونی مطالبه دیه
برای مطالبه دیه، فرد مصدوم یا وراث او باید مراحل قانونی خاصی را طی کنند. این مراحل شامل ارائه مدارک پزشکی، گزارش پلیس و سایر مستندات لازم است. همچنین، ممکن است نیاز به مشاوره حقوقی و کمک‌گرفتن از وکیل برای پیشبرد این پروسه باشد.
مشاوره حقوقی از وکیل بیمه شخص ثالث می‌تواند در حل مشکلات حقوقی و بیمه‌ای شما بسیار مؤثر باشد. با انتخاب وکیل متخصص بیمه و استفاده از مشاوره‌های حقوقی حرفه‌ای، می‌توانید به بهترین نحو از حقوق خود دفاع کنید و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. امیدوارم که این مقاله به شما کمک کرده باشد تا درک بهتری از این موضوع پیدا کنید
خسارت مازاد بر بیمه موضوعی است که می‌تواند تأثیرات مالی جدی بر بیمه‌گذار داشته باشد. ازاین‌رو، انتخاب بیمه‌نامه مناسب، افزایش سقف پوشش بیمه‌ای و آگاهی از شرایط قرارداد از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، در صورت وقوع چنین خسارتی، پیگیری حقوقی و مذاکره با بیمه‌گر از جمله اقداماتی است که می‌تواند به کاهش بار مالی کمک کند.
با اتخاذ این تدابیر و رعایت نکات ذکر شده، می‌توان از بروز مشکلات ناشی از خسارت مازاد بر بیمه جلوگیری کرد و اطمینان حاصل نمود که در صورت وقوع حوادث، تمامی هزینه‌ها به‌درستی جبران می‌شود.
