چرا بعضی از افراد از لحاظ اخلاقی اینهمه سختگیر هستند و کینه ای هستند و قدرت گذشت ندارند؟ این موضوع می تواند مربوط به «طرحواره تنبیه» باشد، اما طرحواره تنبیه چیست؟
جملات و رفتار شایع در افراد مبتلا به طرحواره تنبیه:
کسانی که طرحواره تنبیه دارند، معتقدند مردم و حتی خودشان باید به خاطر اشتباهاتشان به شدت تنبیه شوند، آنها خودشان را به شدت اخلاقی نشان می دهند، به شدت انعطاف ناپذیر و در بخشیدن خودشان و همینطور دیگران به شدت مشکل دارند، آنها معتقدند کسانی که اشتباه می کنند، باید به شدت تنبیه شوند و نباید بخشیده شوند، افرادی انتقام جو و خود سرزنشگر هستند، افراد مبتلا به طرحواره تنبیه، هر توضیحی را توجیه می دانند و ابدا به شرایط و وضعیتی که باعث ایجاد آن رفتار شده هیچ توجهی نمی کنند بلکه کاملاً یکجانبه نگاه می‌کنند.
این افراد هیچگونه اساسا همدلی نسبت به کسی که از نظر آنها فردی بد است و کار نادرستی انجام داده است ندارند، ابدا توان همدلی ندارند رحم و بخشش ندارند.
افراد مبتلا به طرحواره تنبیه معتقدند که جریمه فرد خطاکار باید بیشتر از میزان جرمش باشد، در واقع این افراد والدین سرزنشگر را قورت داده اند و به شدت به تنبیه شدید معتقدند، سرد، تحقیرآمیز و بی عاطفه اند و در تن صدایشان ذره ای لطافت و دلسوزی نیست.
کسانی که تله تنبیه دارند معتقد هستند که مردم و یا حتی خودشان باید به شدت به خاطر اشتباهاتشان تنبیه شوند. قدرت بخشش خودشان و مردم را ندارند. این افراد به شدت خودشان را اخلاقی نشان می دهند و به شدت انعطاف ناپذیر هستند و همان طور که گفتم در بخشیدن خودشان و دیگران مشکل دارند. به عنوان مثال یکی از مراجعین من (ارسطو رضایی) مردی بود که به شکلی با خانمی آشنا شده و بعدا فهمی که با این خانم تفاهم ندارد، ولی فکر می کرد که باید با او ازدواج کند، یعنی خودش را مجبور می کرد و می گفت؛ اگر با او ازدواج نکنم آدم بدی
هستم و من حق ندارم که دیگران را فریب بدهم و به همین دلیل با او ازدواج کرد و از همان زمانی که ازدواج کرد کابوس های شبانه او شروع شد و نمی فهمید که چرا اینطور است.
افرادی که خودشان را وادار به کاری می کنند که واقعا دوست ندارند می توانند تله تنبیه داشته باشند و یا اگر دیگران خطایی می کنند معتقد هستند که باید اشد مجازات را برای آنها درنظر بگیریم. کسانی که تک بعدی به اتفاقات نگاه می کنند، مثلا ممکن است که فردی عملی را انجام دهد که غیر اخلاقی یا غیر قانونی باشد ما می دانیم که اینطور نیست، این فرد این عمل را الزاما انتخاب کرده باشد بلکه شرایط شکل گیری شخصیت او و عوامل محیطی نیز نقش دارند. اگر چه که آن فرد باید با پیامد رفتارش روبرو شود، اما به هر حال نباید شرایط و عوامل محیطی را نادیده گرفت.
درواقع این افراد براساس مکانیسم «همانندسازی با والدین» با والدینی که سرزنش گر و یا بسیار اخلاقگرا بودند را
قورت داده اند. ممکن است آنها در خانواده ای بوده اند که بیش از اندازه بر روی اخلاق تاکید کرده اند و فقط وقتی که فرزندان به اخلاق توجه می کردند و یا اخلاق گرایانه عمل می کردند به آنها توجه می کردند.
خانواده ای که در آنها انعطاف ناپذیری زیاد است، باید و نبایدها زیاد است و دائما دم از اخلاق می زنند و دائما راجع به دیگران قضاوت می کنند که مردم باید اینطور باشند و ما باید اینطور باشیم.فرزندان وقتی در این خانواده قرار می گیرند، گاهی اوقات گویا والدینشان را قورت می دهند و به شدت تنبیه گر سرد و تحقیرآمیز و بی عاطفه می شوند. حتی در تن صدایشان هم ذره ای ازلطافت و دلسوزی نیست.
کسانی که طرحواره تنبیه دارند به شکلی خودشیفتگی پنهان هم دارند، چون خیال می کنند که خیلی کارشان درست است. بیشتر وقتها این طرحواره با طرحواره های دیگر هم نسبت دارد.
اگر می خواهید در مورد خودشیفتگی پنهان بدانید لینک زیر را لمس کنید در مقاله زیر توضیح داده ام:
ما در درمان طرحواره تنبیه می‌خواهیم به این افراد، آسان‌گیری و گذشت و تساهل را یاد دهیم. کتاب حکومت بایدها که توسط من(ارسطو رضایی) نوشته‌شده است، در این کتاب من، 10 باوری که محتوای «بایدی» دارند و باید اندیشی است را نشانه گرفته‌ام.
«بایدها» باعث انعطاف‌ناپذیری می‌شوند، وقتی معتقدم که« آدم‌ها باید منصف باشند» معنایش این است که هرکسی باید با مسئولیت رفتارش روبرو شود.
ما به این افراد آموزش می‌دهیم که تنبیه الزاماً منجر به اصلاح رفتار نمی‌شود، ما با پیامد موافق هستیم؛ یعنی اگر کسی خطایی کرد، باید با پیامد رفتارش روبرو شود اما با تنبیه موافق نیستیم؛ مثلاً کسی که عمل غیراخلاقی انجام داده است مثل دزدی، باید با پیامدش روبرو شود یعنی مطابق با قوانین محاکمه شود اما درعین‌حال هم موافق هستیم که در زندان باید مددکارهایی باشند روان‌شناسانی باشند که با این افراد صحبت کنند، بسیاری از این افراد ممکن است آموزش پذیر باشند، به همین دلیل ممکن است در زندان‌ها مددکارهایی رفت‌وآمد کنند و کسانی که زندانی هستند با این افراد گفتگو می‌کنند یا مثلاً اگر شخصی در رانندگی بیش از سرعت مجاز رانندگی کرد، باید با پیامدش روبرو شود یعنی باید جریمه اتومبیل را بپردازد و شاید این رفتار منجر به اصلاح شود.
پیامد با تنبیه متفاوت است ما این تفاوت ها را به آنها آموزش می دهیم و کمک می کنیم تا انعطاف پذیرانه تر فکر کنند.
برای درمان طرحواره تنبیه خود از لینک زیر اقدام نمایید:
