اگر نگاهی گذرا به تاریخچه‌ی ضد یخ داشته باشیم، پی خواهیم برد که دلیل اصلی تولید آن انتقال حرارت بوده است، چون احتراقی که در موتور خودرو رخ می‌دهد باعث گرم شدن موتور می‌شود.
در زمان‌های گذشته برای انتقال حرارت تنها از آب استفاده می‌کردند، اما بعدها به دلیل یخ زدن آب موجود در موتورها در فصل زمستان، به آن متانول اضافه کردند، اما متانول نیز باعث کاهش نقطه‌ی جوش در فصل تابستان می‌شد که این امر خود دلیلی برای عدم پذیرش آن بود.
در نهایت «گلایکول» مورد استفاده قرار گرفت و نام ضد یخ برای آن انتخاب شد. ضد یخ علاوه بر انتقال حرارت، محافظت کننده در برابر انجماد و نقطه‌ی جوش است که باعث کاهش نقطه‌ی انجماد به ۳۷- درجه‌ی سانتیگراد و افزایش نقطه‌ی جوش به ۱۳۶ درجه‌ی سانتیگراد می‌گردد.
با توجه به اهمیت شناخت و استفاده از این ترکیب، در این مقاله به بررسی نکاتی درباره‌ی این مایع خواهم پرداخت و به جهت آشنایی بیشتر با مکانیزم عمل و ضرورت استفاده از این ماده، از ابتدا مروری کلّی بر سیستمِ خنک‌کننده‌ی موتور خودرو خواهیم داشت.
در موتورهای معمولی یک سوم انرژی حاصل از سوخت به قدرت تبدیل می‌شود، یک سوم به‌صورت گرما از اگزوز خارج می‌شود، و بقیه‌ی انرژی در موتور تبدیل به گرما می‌شود.
مقدار قابل توجهی از این حرارت در فضای موتور، ما را ناگریز به پیش‌بینی سیستمی برای انتقال حرارت به خارج از فضای موتور می‌سازد، در غیر این صورت اولین مشکلی که با آن مواجه خواهیم شد، بالا رفتن بیش از اندازه‌ی دمای اتاق احتراق، انبساط پیستون، و قفل شدن آن در سیلندر خواهد بود. بنابراین مهم‌ترین وظیفه‌ی سیستم خنک‌کننده، کنترل دمای موتور است.
سیستم‌های خنک‌کننده‌ی موتور خودرو به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شوند:
۱. خنک‌کننده با هوا.
۲. خنک‌کننده با مایع.
بیشتر موتورهای خودروهای امروزی از نوع خنک‌شونده با آب هستند و موتورهای خنک‌شونده با هوا در هواپیماها، موتورسیکلت‌ها، و موتورهای کشاورزی کوچک کاربرد دارند.
با این حال با توجه به ماهیت مکانیکی موتور و قطعات درحال حرکت آن، ترکیب یک سیستم آب - هوا بهترین گزینه به‌نظر می‌رسد. استفاده از هوا که نیازی به دفاع ندارد و استفاده از آب نیز به‌دلیل خواص خارق‌العاده، در میان مایعات بهترین گزینه است.
اجزای تشکیل دهنده‌ی سیستم خنک کاری موتور عبارت‌اند از:
۱. رادیاتور.
۲.واتر پمپ.
۳. گرم‌کننده‌ی مرکزی.
۴. ترموستات.
۵. پروانه‌ی خنک‌کننده.
۶. مخزن انبساط.
موتورها در شرایط مختلف کار می‌کنند و به‌طور معمولی از حدود منهای ۴۰ تا مثبت ۱۰۰ درجه‌ی سانتیگراد می‌توانند به‌کار ادامه دهند.
مایع خنک‌کننده باید قابلیت تحمل دمایی بالاتر و پایین‌تر از این محدوده را دارا باشد و خواص مناسبی در انتقال حرارت داشته باشد. همان‌طور که پیشتر به آن اشاره کردم، آب بهترین گزینه برای این کار است. ظرفیت حرارتی بالا، قابلیت انتقال حرارت، در دسترس بودن، و قیمت کم از مشخصات این مایع به‌حساب می‌آیند، اما مشخص است که به‌دلایلی آب مایعی کافی برای استفاده در سیستم خنک‌کننده نیست:
۱. نقطه‌ی جوش آب نسبتاً مناسب است، هر چند قدری بالاتر بودن نقطه‌ی جوش بهتر است.
۲. نقطه‌ی انجماد مطلوبی ندارد. اکثر نقاط جهان در زمستان، دمایی کمتر از صفر درجه‌ی سانتیگراد را تجربه می‌کنند، در نتیجه با مشکل یخ زدن آب درون سیستم خنک‌کننده مواجه خواهیم شد.
۳. از همه مهم‌تر اینکه آب خاصیت خورندگی بالایی دارد و این موضوع با توجه به فلزی بودن قطعات سیستم خنک‌کننده، ما را با مشکلی جدی مواجه خواهد کرد.
افزودن اتیلن گلایکول به آب که یک الکل آلی است، مشکل اول و دوم را حل می‌کند و مشکل سوم نیز با اضافه کردن مواد افزودنی ضد خورندگی قابل رفع است.
معمولا ۹۵ درصد مواد تشکیل دهنده‌ی ضد یخ‌های معمولی «منو اتیلن گلایکول» است. تنها تفاوت بین برندهای ضد یخ، تفاوت در مواد افزودنی ضد خورندگی آنها است و هیچ ربطی به اتیلن گلایکول ندارد. اتیلن گلایکول هرگز در اثر استفاده فرسوده نمی‌شود و دلیل اصلی مستعمل شدن ضد یخ، از بین رفتن یا مصرف مواد ضد خورندگی آن است. در واقع این تنها دلیل مهم برای تعویض هر دو سال یک بار آن است (به جز برخی ضد یخ‌ها که عمر مفید بیشتری دارند).
از آنجایی که توضیح بیشتر در این‌باره باعث می‌شود که وارد بحث‌های پیچیده‌ی شیمی شویم و شاید درک آن برای همه امکان‌پذیر نباشد، ترجیح دادم که چند توصیه‌ی مفید درباره‌ی این ماده بیان کنم، امیدوارم که مفید واقع شود:
۱. ضد یخ را باید مطابق سفارش تولیدکننده‌ی خودرو، به‌طور مرتب و با فاصله مناسب تعویض کرد. بعضی افراد تصور می‌کنند که دلیلی برای تعویض ضد یخ وجود ندارد، اما این کار می‌تواند باعث نقص فنی گردد.
۲. بهتر است از آب معمول لوله‌کشی در رادیاتور خودرو استفاده نکنیم، بلکه از آبی استفاده کنیم که املاح کمتری دارد یعنی از آب مقطر یا آب دیونیزه استفاده کنیم.
۳. ترکیب ضد یخ و روغن، یک ترکیب سمی و بسیار مضر برای موتور است که پس از مدتی باعث از کار افتادگی و کثیفی بیش از حد ضد یخ می‌شود.
۴. ضد یخ را همواره دور از دسترس کودکان قرار دهید چراکه شاید رنگ آن از نظر کودکان زیبا به‌نظر برسد، ضمناً ضد یخ طعمی شیرین دارد، اما بسیار سمی بوده و بلعیدن آن حتی به مقدار کم، کُشنده است.
