نیروی فشاری وارده به دیواره سرخرگها (با ورود خون بداخل سرخرگها در اثر پمپاژ قلب)، فشارخون نامیده میشود. به عبارتی دیگر فشار خون یعنی فشاری که خون در هر انقباض عضله قلب به دیواره سرخرگها وارد می‌کند.
فشار خون دارای یک میزان ماکزیموم (فشار خون سیستولی) و یک میزان مینیموم (فشار خون دیاستولی)می‌باشد. در هنگام تعیین و گزارش فشار خون هر دو میزان باید ذکر شود. این میزانها بیشتر بر حسب میلیمتر جیوه (در عوام سانتیمتر جیوه) گزارش میشود. گزارش فشار خون بصورت عدد کسری است که صورت آن فشار خون سیستولی یا ماکزیمم و مخرج آن فشار خون دیاستولی یا مینیمم می‌باشد.مثل ۸۰/۱۲۰
فشار بالا بروی عروق مغز باعث ایجاد سکته مغزی می گردد و باعث کاهش عملکرد کلیه ها خواهد شد. همچنین برروی قلب اثر کرده و سبب تسریع در ایجاد گرفتگی عروق قلب و سکته قلبی می شود.
فشار خون بر اساس مقدار و میزان خطری که برای سلامتی افراد دارد به چند دسته تقسیم می شود:
1. فشار خون نرمال ; کمتر از 80/120 میلیمتر جیوه
2. قبل از ابتلا به فشار خون 130-89/120-80 میلیمتر جیوه
3. فشار خون- خفیف 159-99/140-90 میلیمتر جیوه
4. فشار خون - متوسط 179-109/160-100 میلیمتر جیوه
5. فشار خون شدید 180 / 110 میلیمتر جیوه
عوامل افزایش فشار خون
فعالیت کم ، چاقی ، مصرف نمک زیاد ، مصرف فست فودها همه از عوامل تشدید فشار خون هستند.
افراد با فشار خون بالا باید از ریختن نمک روی غذا به شدت اجتناب نمایند و بطور کلی نمک از روی میز غذا حذف شود. حذف نمک روی میز بشدت به کاهش فشار کمک خواهد کرد.
فعالیت بدنی، رژیم غذایی مناسب و ورزش به میزان حداقل ۴۵ دقیقه در روز شامل پیاده روی حتی اگر باعث کاهش وزن نشود نقش بسیار موثری در کاهش فشار دارد.
مصرف سیگار باعث افزایش فشار و افزایش تعداد ضربان قلب می شود.
بهتر است قبل از شروع به ورزش بخصوص اگر سن شما بالای ۴۰ سال است با پزشک متخصص قلب درباره شروع به ورزش و میزان آن مشورت کرده و اجازه بگیرید. ورزش هایی مانند کشتی، وزنه برداری و بدنسازی کمکی به کاهش فشار خون نمی کنند. ورزش های هوازی شامل پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا در کنترل فشار شما موثرند.
رژیم غذایی بر پایه مواد گیاهی بخوبی می تواند باعث کاهش فشار شود و برعکس مصرف مواد گوشتی می تواند عاملی برای افزایش آن باشد.
استرس بخصوص به صورت ناگهانی باعث افزایش آن می شود. اگرچه اجتناب از استرس گاهی ممکن نیست ولی می توان کنترل مناسبی بر احساسات داشت.
علت افت شدید فشار خون چیست؟
۱- از دست دادن خون
از دست دادن مقدار زیادی از خون بعلت آسیب های بزرگ و یا خونریزی داخلی باعث کاهش مقدار خون در بدن شما و در نهایت افت شدید فشار خون خواهد شد.
۲- عفونت شدید (سپتی سمی)
سپتی سمی می تواند هنگامی که یک عفونت در بدن وارد جریان خون می شود، رخ دهد. این بیماری می تواند منجر به یک شرایط تهدید کننده زندگی ناشی از کاهش فشار خون به نام شوک سپتیک گردد.
۳- واکنش های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)
آنافیلاکسی یک واکنش شدید آلرژیک است و به طور بالقوه تهدید کننده حیات می باشد. محرک های رایج آنافیلاکسی شامل مواد غذایی، داروها، سموم حشره کش و لاتکس می باشند. آنافیلاکسی می تواند باعث مشکلات تنفسی، کهیر، خارش، تورم گلو و افت فشار خون شود.
۴- کمبود مواد مغذی در رژیم غذایی شما
بیماری رینود
فقدان ویتامین .B-12 و فولات می تواند یک بیماری در شما ایجاد کند که به دنبال آن در بدن شما به اندازه کافی سلول های قرمز خون تولید نمی شود (کم خونی)، و باعث فشار خون پایین می گردد
نحوه اندازه گیری صحیح فشار خون
فشار خون عمدتا با استفاده از دستگاه فشار خون شامل گوشی پزشکی، کاف بازویی و پمپ و منومتر اندازه گیری می شود. کاف دور بازوی شما بسته می شود و تا زمانی که جریان خون قطع شود، باد می شود و نبض شما با گوشی پزشکی چک می گردد. در نوعی دیگر، فشارخون با دستگاه فشار خون جیوه ای اندازه گیری می شود. تعداد زیادی از کلینیک های عمومی از دستگاه فشار خون دیجیتال جهت اندازه گیری فشارخون استفاده می کنند.
قبل از اینکه فشارخون شما اندازه گیری شود، بهتر است که شما حدالاقل ۵ دقیقه استراحت کنید و مثانه ی خالی داشته باشید. حین اندازه گیری فشارخون صحبت نکنید.
میزان فشار در شبانه روز متغیر است و کم و زیاد می شود. یکی از بهترین روش های بررسی فشار خون استفاده از دستگاه فشار خون دیجیتال در منزل است. در مجموع به تمام بیماران توصیه می شود یک دستگاه فشار خون قابل اعتماد دیجیتالی درمنزل داشته باشند.
برای گرفتن فشار صحیح به توصیه های زیر عمل نمایید:
۱- حداقل ۵ دقیقه قبل از گرفتن فشار خود استراحت نمایید.
۲- حداقل ۳۰ دقیقه قبل از گرفتن فشار، از مصرف سیگار ، چای و قهوه اجتناب نمایید.
۳- برای گرفتن فشار صحیح حتما باید دست، عریان بوده و در سطح قلب روی تکیه گاه مناسب قرار گیرد.
۴- برای بار اول، هم فشار خون دست راست و هم دست چپ گرفته شود و دستی که فشار خون بالاتر دارد از این به بعد مبنای اندازه گیری فشار خون قرار می گیرد.
۵- سعی کنید روزی بیش از یکبار فشار خود را نگیرید. چندین بار گرفتن فشار خون و وسواس بخرج دادن باعث ایجاد اضطراب در شخص خواهد شد.
۶- هر بار فشار خود را با ذکر تاریخ ثبت نمایید.
۷- هنگام گرفتن فشار حرف نزنید و پاها کراس اور (روی هم) نباشد.
دستگاه فشار خون یا دستگاه فشار سنج
دستگاه فشار خون یک وسیله ضروری در تشخیص پزشکی است. فشار خون بوسیله دستگاه مخصوصی به نام فشارسنج قابل اندازه‌گیری است. فشارسنج پزشکی انواع و اقسام بسیاری دارد اما سه نوع دستگاه فشار خون جیوه‌ای و فشارسنج دیجیتال و دستگاه فشار سنج عقربه‌ای در ایران بیشتر کاربرد دارند.
۱- دستگاه فشار خون جیوه‌ای
فشارسنج جیوه‌ای مهمترین استاندارد اندازه‌گیری فشار خون شناخته میشود. هنگام خواندن فشار، باید به اعدادی دقت شود که در دو طرف
ستونجیوه ارائه شده‌اند .احتمال درست کار نکردن این دستگاه خیلی کم است ،اما با این حال استفاده از فشارسنج جیوه‌ای رو به کاهش است، چون جیوه سمی است و می‌تواند محیط را آلوده کند.
۲- فشارسنج دیجیتال
در موارد خیلی کم دستگاه‌های دیجیتالی فشارخون را اشتباه محاسبه میکنند و ترجیح اولویت استفاده با فشار سنج جیوه ای است و استفاده از دستگاه فشار خون دیجیتالی به بیمارانی که توانایی استفاده از آن وسایل را ندارند، توصیه می شود.
2 مزیت بزرگ فشارسنج دیجیتالی:
قابلیت ذخیره و نگهداری اطلاعات قبلی: اکثر فشار سنج های دیجیتالی قابلیت ذخیره و نگهداری اندازه گیری های قبلی را دارند. در برخی از مدلها می توان این اطلاعات را به کامپیوتر نیز منتقل کرد. در برخی از مدلهای در مواردی که فشار خون شما از حد نرمال بالا یا پایین تر باشد پیغام هشدار نمایش داده می شود.
راحتی استفاده از فشار سنج: افراد به تنهایی و بدون نیاز به دانش خاصی می توانند از فشارسنج دیجیتالی استفاده نمایند.
۳- فشارسنج عقربه‌ای
فشارسنج عقربه‌ای وسیله‌ای فنردار است که با استفاده از فشار هوا عقربه‌ای را روی صفحه مدرجی حرکت می‌دهد که هر درجه ی آن نشان گر یک میلیمتر جیوه‌است .این نوع دستگاه فشار خون حملش نسبت به نوع جیوه‌ای راحت‌تر است و ارزان تر می باشد.
7 نکته قبل از خرید فشارسنج
انتخاب بین فشارسنج دیجیتال، عقربه ای و یا جیوه ای تقریبا دغدغه ای است که اغلب مصرف کنندگان با آن روبرو هستند.اصولا به دقت فشارسنج دیجیتال شک میکنند، از سنگین بودن فشارسنج جیوه ای نالانند و طرز کار با فشارسنج عقربه ای اشخاص را عاصی کرده.
1- میزان حافظه فشار سنج دیجیتال: میزان حافظه نگهداری اطلاعات بسیار مهم است. اکثر موارد بهتر است فشار سنج شما توانایی نگهداری حداقل یک ماه اطلاعات اندازه گیری شده را داشته باشد.
2- ضمانت نامه فشار سنج: در هنگام خرید فشار سنج دیجیتالی به ضمانت نامه آنها نیز توجه کنید و اینکه آیا خدمات پس از فروش دارند یا خیر.
3- فشارسنج دیجیتال مچی یا بازویی ؟ استفاده از فشارسنج مچی راحت تر از فشارسنج بازویی است ولی توجه داشته باشید که فشار اندازه گیری شده از روی بازو دقیق تر از مچ است.
4- آیا فشارسنج دیجیتالی دقت لازم را ندارد ؟! باید گفت این ادعا که گاهی توسط متخصصین حوزه پزشکی هم گفته می شود، کاملا رد شده است. فشارسنجهایی که توسط شرکتهای معروف تولید میشوند اغلب دارای تاییدیه از سازمانهای معتبر پزشکی جهان هستند و دقت آنها تضمین شده است. در برخی از انواع این فشارسنجهایی امکاناتی از جمله تشخیص آریتم قلبی (نامنظمی عملکرد قلب) و میزان ضربان قلب نیز وجود دارد که در دیگر فشارسنج ها این امکانات وجود ندارد.
5- میزان باطری فشار سنج دیجیتال: میزان موجود بودن باطری و دوام آن نیز بسیار مهم است و اینکه آیا باطری های این دستگاه را پس از اتمام دوره عمرشان می توان تهیه کرد یا خیر. نداشتن باطری باعث می شود که هنگام استفاده فشارسنج را به برق وصل نمایید.
6- کاف دستگاه فشار سنج: به اندازه کاف فشار سنج توجه داشته باشد. اندازه کاف نادرست باعث نشان دادن فشار نادرست توسط دستگاه می شود. اینکه فشار سنج مچی است یا بازویی، در انتخاب اندازه کاف تاثیر دارد. بعضی از کاف های فشار سنج برای استفاده هر نوع اندازه بازو یا مچ دستی طراحی می شوند. قبل از خرید اندازه بازو یا مچ خود را اندازه گیری نمایید تا در در خرید بتوانید اندازه مناسب را انتخاب نمایید.
7- فشارسنج ساخت کدام کشور بهتر است ؟ کشورهای زیادی سازنده فشارسنج می باشند، ولی بیشتر از تاکید بر روی کشور سازنده، به کیفیت دستگاه فشارسنج و گارانتی و خدمات آن توجه نمایید. عموما فشارسنج ها ساخت کشور چین و تحت لیسانس کشورهای دیگر نظیر آلمان، فرانسه، اتریش و ...می باشند.
