کودتای بیست و هشت مرداد: خاموشی یک اسطوره، مرگ یک رویا
وقتی رئیس جمهور ایالات متحده‌ی آمریکا، در جلسه‌ی ماه مارس سال ۱۹۵۳ این سوال را مطرح کرد که ” چرا نمی توانیم کاری کنیم تا بعضی از مردم کشورهای زیردست به جای تنفر داشتن از ما، دوستمان بدارند؟ ” کافی بود نگاهی اجمالی به تاریخ معاصر ایران بیندازد تا به پاسخی درخور حداقل تنها دررابطه با آمریکاستیزی ملت ایران برسد. در طول تاریخ ایران ، هر جا که نام قهرمانی میهن پرست، دلسوز ملت، شجاع، مدافع حقوق ملی و مبارز قدرت‌های استعمارگر به چشم می خورد، رد پای دخالت بیگانگان برای از بین بردنش نیز پررنگ است. از این بابت ایرانیان برای نفرت از قدرت های سلطه جو دلیل کم ندارند که کودتای بیست و هشت مرداد یکی از مهم‌ترین آنها است.
نام دکتر محمد مصدق بی شک تا ابد حس احترام به یک قهرمان و قدردانی از یک اسطوره را در قلب هر ایرانی برمی‌انگیزد، هرچند یادآوری برکناری، دستگیری، محاکمه و تبعیدش داغی جاودانه بر دل این مردم است. داغی که انگشت اتهامش همواره به سوی دولت انگلستان و آمریکابوده است. کتاب های بسیاری با محوریت موضوع دکتر مصدق ، کودتای بیست‌و‌هشت مرداد و نقش کلیدی دولت‌های آمریکا و انگلیس در سقوط دولت مصدق روانه‌ی بازار گشته اند اما اگر هم تشنه‌ی آگاهی یافتن از زیروبم حادثه‌ی کودتا هستید و هم از روال خشک ، خسته‌کننده و طولانی کتب معمول تاریخی گریزانید ، پیشنهاد ما به شما شنیدن کتاب” همه مردان شاه ” است. این کتاب صوتی را از اینجا (+) می‌توانید بشنوید.
استیفن کینزر در سال ۲۰۰۳ کتاب همه مردان شاه را منتشر کرد. او در این کتاب، براساس اسناد سیا که در شصتمین سالگرد کودتای ۱۳۳۲ منتشر شد، پرونده‌ی کودتای سال ۳۲ ایران را با دیدی دوراز غرض‌ورزی مورد بررسی قرار داده است. روایت داستان گونه‌ی وقایع ، پرهیز از مطالب طولانی و جزئیات غیرضروری، اسامی و تاریخ‌های بی‌مورد، این اثر کینزر را از یک اثر تاریخی خشک به کتابی جذاب تبدیل کرده است. جاذبه های داستانی و روایی “همه مردان شاه” ، هر کتاب‌دوستی را و جاذبه های تاریخی آن هر تاریخ‌خوانی را به وجد می‌آورد. وقایع ماجرا به گونه ای آسان وهیجان‌انگیز روایت می شوند که خواننده حتی بدون داشتن آگاهی قبلی در زمینه‌ی تاریخ ایران نیز به هیچ مشکلی برای فهم خط سیر کودتا برخورد نمی کند.
دکتر مصدق بعد از سقوط رضاشاه از تبعید به عرصه‌ی سیاست بازگشت. او که همه‌ی بدبختی ملت ایران را ناشی از زیاده‌خواهی انگلستان می‌دانست پس از رسیدن به نخست وزیری در اولین اقدام استعمارستیزانه‌ی خود، صنعت نفت ایران را ملی کرد. رخدادی که منجر به اخراج کارکنان شرکت نفت ایران انگلستان و تعطیلی سفارت انگلیس شد. شکایت انگلیس از ایران به دیوان لاهه و شورای امنیت سازمان ملل نیز با دفاع مصدق از حق مالکیت مردم ایران بر منابع سرزمینشان راه به جایی نبرد. اعتقاد راستین مصدق به دموکراسی که شاه را تنها به عنوان نماد وحدت کشور می دید سبب شد تا قدرت شاه به قانون اساسی مشروطه محدود گردد و آزادی بیان گسترش یابد. انگلستان تحت نخست وزیری چرچیل که تاب طغیان و از دست دادن منافع خود را نداشت به بهانه‌ی خطر گسترش کمونیسم در ایران در بحبوحه‌ی جنگ سرد توانست آیزنهاور ، رئیس جمهور آمریکا را با خود همراه و برای برکناری مصدق ، این مبارز ملی و بازگرداندن قدرت به شاه توطئه چینی کند. مصدق علی رغم دفاعیه‌ی مستندی که به دادگاه نظامی برای محاکمه‌اش ارائه داد به سه سال حبس انفرادی و به دستور محمدرضا شاه به تبعید مادام العمر در زادگاهش، احمدآباد محکوم شد تا حسرتی ابدی از خاموشی یک اسطوره، مرگ یک رویا و نفرتی جاودانه از قدرت‌های غربی را در قلوب ملت ایران بکارد. کینزر در این کتاب خود از زیروبم نقشه‌ها و برنامه‌های شوم آمریکا و انگلیس و چگونگی سقوط دولت مصدق با قلمی شیرین و منصف پرده برمی‌دارد.
استیفن کینزر کودتای سال ۳۲ ایران را نقطه‌ی عطفی نه فقط در تاریخ ایران که در تاریخ کل خاورمیانه و روابطشان با غرب می داند. به عقیده‌ی او موج نفرت ضدآمریکایی ، وقوع انقلاب اسلامی ایران، تحولات خاورمیانه و ظهور تروریسم از پیامدهای سیاست‌های تجاوزکارانه‌ی غرب، بخصوص بعد از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲ است. او با چشمان تیزبین یک خبرنگار، دقت علمی یک مورخ و قلمی جذاب برای مردم عام به شرح این قصه‌ی همیشه تلخ می پردازد.
کینزر اهل آمریکا و از خبرنگاران باسابقه‌ی نیویورک تایمز است ، در دو دوره رئیس دفتر این روزنامه در برلین و بعد در استانبول بود و بعد از اقامت در بوستون به تدریس روزنامه نگاری و سیاست خارجه‌ی ایالات متحده‌ی آمریکا در دانشگاه بوستون روی آورد. او کتاب های تاریخی- سیاسی بسیاری در رابطه با وضعیت سیاسی ترکیه، کودتای ایران، کودتای گواتمالا، نسل‌کشی در رواندا، اوضاع خاورمیانه و آمریکای مرکزی نوشته است.
